Zakończenie EMYA2025. Manchester Museum z tytułem Europejskiego Muzeum Roku

Całe wydarzenie zorganizowało Europejskie Forum Muzeów (EMF), a gospodarzem był laureat ubiegłorocznej Nagrody Muzealnej Rady Europy – Muzeum Pamięci Sybiru.

Konferencja EMYA trwała od 21 do 24 maja w Białymstoku i stała się okazją do inspirujących spotkań muzealników z całego kontynentu oraz wymiany doświadczeń.

Podczas ceremonii minister kultury Hanna Wróblewska podkreśliła:

– Jesteśmy tu dzięki Muzeum Pamięci Sybiru, które z wielką wrażliwością, ale też stanowczością mówi o doświadczeniu deportacji, pamięci i tożsamości. To właśnie dowodzi temu, że współczesne muzea nie są tylko strażnikami przeszłości, są uczestnikami dialogu o przyszłości. Rola muzeów jest szczególnie ważna we współczesnym świecie. Tegoroczne nominacje dowodzą, że muzeum jest miejscem, które buduje naszą tożsamość, tworzy kulturę, nie wyklucza, ale zaprasza i nie dzieli, a łączy. To wielki zaszczyt i odpowiedzialność móc gościć dzisiaj Państwa w tym miejscu.

Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski dodał:

– Przez te kilka dni Białystok stał się stolicą polskiego, europejskiego, a być może też światowego muzealnictwa. Miasto było gospodarzem konferencji, która była okazją do wymiany wiedzy, nawiązywania kontaktów i prawdopodobnie wielu zakulisowych spotkań. Mam nadzieję, że to wydarzenie przyniesie owoce i konkretne korzyści.

Całość rozpoczął Dzień Muzeum Pamięci Sybiru, kiedy uczestnicy zwiedzili wystawę stałą z przewodnikami oraz Sybirakamii, a także wzięli udział w warsztatach dotyczących współpracy międzynarodowej, komunikacji, marketingu i działalności naukowej.

W kolejnych dniach uczestnicy prezentowali swoje muzea na scenie Opery i Filharmonii Podlaskiej pod hasłem przewodnim „Wspólne działania na rzecz pamięci i solidarności". Wydarzeniu towarzyszyła liczna, zaangażowana publiczność.

Hans Looijen, pełniący obowiązki przewodniczącego Rady Nadzorczej Europejskiego Forum Muzeów, komentował:

– Temat tegorocznej konferencji „Wspólne Działania na Rzecz Pamięci i Solidarności" podkreśla znaczenie muzeów jako platformy do budowania i wzmocnienia uczestnictwa w kulturze, sprawiedliwości społecznej i demokracji. Podczas konferencji mieliśmy okazję wysłuchać świetnych mówców, którzy wspominali nie tylko o roli pamięci w dzisiejszym świecie, ale również jak ważne są wspólne działania w muzealnictwie.

Manchester Museum, główny laureat, po modernizacji stało się bardziej dostępne i zyskało nowe przestrzenie sprzyjające relacjom z lokalną społecznością oraz dialogowi międzykulturowemu. Instytucja odważnie zrewidowała swoją misję, konfrontując się z własną historią i redefiniując rolę zbiorów oraz programów publicznych. Jako muzeum uniwersyteckie prowadzi badania i angażuje się w działania na rzecz sprawiedliwości społecznej. Szczególne uznanie budzi podejście oparte na współpracy z różnorodnymi grupami społecznymi, dzięki czemu narracje są wielogłosowe, inkluzywne i autentyczne.

Oprócz głównej nagrody poznaliśmy także zdobywców wyróżnień w pozostałych pięciu kategoriach.

Nagroda Muzealna Rady Europy – za promowanie dialogu międzykulturowego i działania na rzecz ochrony praw człowieka – trafiła do Euskararen Etxea, the House of the Basque Language. Ceremonia wręczenia tej nagrody odbyła się już 7 kwietnia w Palais de l'Europe w Strasburgu.

Muzeum Euskararen Etxea zajmuje się niematerialnym dziedzictwem języka baskijskiego. Instytucja umożliwia poznanie jego znaczenia, ewolucji oraz roli w kształtowaniu tożsamości i wspólnoty. Euskararen Etxea dba o dostępność, oferując treści w języku baskijskim, hiszpańskim, francuskim i angielskim. To wielojęzyczne podejście nie tylko zapewnia różnorodnej publiczności możliwość zaangażowania się w wystawę, ale także podkreśla wzajemne powiązania między europejskimi językami i kulturami. Centrum zachęca odwiedzających do odkrywania podobieństw i wzajemnych wpływów między językami, zapewniając głębsze zrozumienie europejskiej różnorodności językowej.

Nagroda Kennetha Hudsona – za instytucjonalną odwagę i uczciwość zawodową – powędrowała do Nini Sanadiradze, byłej dyrektor generalnej Związku Muzeów Tbilisi.

Nini Sanadiradze wykazała się niezłomnym zaangażowaniem w obronę zasad demokracji. Jej przywództwo stanowi wyraz odporności i dążenia do sprawiedliwości społecznej, a także konsekwentnej pracy na rzecz tworzenia przestrzeni sprzyjającej integracji społecznej. Jej odwaga inspiruje muzealników na całym świecie, przypominając o fundamentalnej roli muzeów w obronie demokracji, praw człowieka i wartości społecznych w coraz bardziej wymagającym globalnym kontekście.

Nagroda Muzeum Portimão – za wyjątkową gościnność, inkluzywność i budowanie poczucia przynależności – została przyznana Istanbul Museum of Modern Art.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Stambule to przestrzeń refleksji i dialogu o zmieniającej się kulturze i społeczeństwie. Jego rozbudowana działalność edukacyjna, prowadzona między innymi z lokalnymi szkołami, świadczy o zaangażowaniu w budowanie społeczeństwa włączającego. Programy dotyczące równości płci, sprawczości, zrównoważonego rozwoju i kreatywności sprawiają, że każdy odwiedzający czuje się zauważony i mile widziany. Dzięki konsekwentnym działaniom na rzecz edukacji, dostępności i dialogu między sztuką lokalną a międzynarodową, muzeum odgrywa istotną rolę w życiu kulturalnym Stambułu.

Nagroda Silletto – za działania budujące zaangażowanie społeczności – trafiła do Alvor Lifeguard Interpretative Centre (CISA) w Portimão w Portugalii.

CISA to dynamiczne centrum życia społecznego, aktywnie wspierające i chroniące tradycyjne praktyki rybołówstwa. Dzięki możliwości współtworzenia wystaw mieszkańcy odnajdują w muzeum odzwierciedlenie własnego życia, pracy i dziedzictwa. Instytucja stanowi doskonały przykład tego, jak muzea mogą pełnić rolę istotnych ośrodków zaangażowania społecznego oraz strażników kulturowej tożsamości.

Nagroda Muzeum Meyvaert – za działania na rzecz zrównoważonego rozwoju środowiskowego – powędrowała do MUZOO z La Chaux-de-Fonds w Szwajcarii.

MUZOO to nowatorska przestrzeń muzealna badająca relacje między człowiekiem a środowiskiem naturalnym. Wystawy – zarówno stałe, jak i czasowe – podejmują tematy bioróżnorodności i zrównoważonego rozwoju, oferując wyjątkowe doświadczenia dzięki bezpośredniemu kontaktowi ze zwierzętami. MUZOO zarządza miejskim parkiem i ogrodem zoologicznym, promując nowe podejście do dobrostanu zwierząt i angażując społeczność w opiekę nad lokalną fauną. Silne zaangażowanie w kwestie środowiskowe czyni instytucję ważnym partnerem organizacji zajmujących się ochroną przyrody i nauką obywatelską.

Wyróżnienia specjalne

W sobotni wieczór ogłoszono również muzea otrzymujące specjalne wyróżnienia:

• Museum Ovartaci (Aarhus, Dania)
• The Korsak's Museum of Ukrainian Modern Art / Музей Сучасного Українського Мистецтва Корсаків (Łuck, Ukraina)
• İşbank Museum of Painting and Sculpture (Stambuł, Turcja)
• Magyar Zene Háza (Budapeszt, Węgry)
• Wien Museum (Wiedeń, Austria)
• Maria Callas Museum (Ateny, Grecja)
• Museum Arnhem (Arnhem, Holandia)

Wyróżnienia Specjalne otrzymują muzea, które w wybranych obszarach swojej działalności publicznej wprowadziły innowacyjne rozwiązania, stając się źródłem inspiracji oraz dobrych praktyk dla innych instytucji muzealnych w Europie.