Czerwony ślad po łańcuszku lub pierścionku? To może być alergia. Jak objawia się uczulenie na nikiel?

Uczulenie na nikiel jest jedną z najczęstszych alergii kontaktowych. Rozwija się, gdy układ odpornościowy organizmu zaczyna traktować nikiel jako szkodliwą substancję i reaguje na jego obecność. Nikiel (Ni) to pierwiastek chemiczny, należący do grupy metali przejściowych. Jest to srebrzystobiały metal z delikatnym złotym odcieniem, charakteryzujący się wysokim połyskiem, dlatego jest stosowany m.in. do wyrobu biżuterii. Jednak jest on silnie alergizujący, a raz rozwinięta alergia na nikiel zazwyczaj utrzymuje się przez całe życie.

Najczęstszym objawem uczulenia na nikiel jest kontaktowe zapalenie skóry, które pojawia się w miejscu bezpośredniego kontaktu skóry z przedmiotem zawierającym nikiel. Objawy zazwyczaj występują w ciągu 12 do 72 godzin po ekspozycji i mogą utrzymywać się od 2 do 4 tygodni, jeśli kontakt z alergenem nie zostanie przerwany.

Typowe objawy alergii na nikiel to:

• zaczerwienienie skóry – w miejscu kontaktu z niklem pojawia się rumień,
• świąd – zmianom skórnym towarzyszy intensywne swędzenie, które może być bardzo dokuczliwe,
• wysypka lub grudki – mogą pojawić się drobne, czerwone krostki lub grudki,
• pęcherzyki – w bardziej zaawansowanych przypadkach mogą tworzyć się małe pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które mogą pękać, pozostawiając sączące się ranki,
• łuszczenie i suchość skóry – skóra w miejscu reakcji może stać się sucha, szorstka, łuszcząca się, a nawet popękana,
• obrzęk – czasem w miejscu kontaktu może wystąpić niewielki obrzęk,
• przebarwienia – w przypadku przewlekłego kontaktu skóra może stać się ciemniejsza i bardziej zgrubiała.

W rzadkich przypadkach, zwłaszcza u osób z bardzo silną nadwrażliwością lub po spożyciu pokarmów bogatych w nikiel (tzw. zespół uogólnionej alergii na nikiel), mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe, takie jak:

• bóle głowy,
• zmęczenie,
• biegunka, bóle brzucha,
• wypryski w innych miejscach ciała, nie tylko w miejscu kontaktu,
• zapalenie spojówek, nieżyt nosa, a nawet objawy astmy.

Nikiel jest powszechnym metalem, który występuje w wielu przedmiotach codziennego użytku, co sprawia, że unikanie go może być trudne. Znajduje się w:

• biżuterii – kolczyki, naszyjniki, bransoletki, pierścionki (zwłaszcza sztuczna biżuteria, ale także niektóre stopy złota, np. białe złoto),
• elementach odzieży – metalowe guziki (np. w jeansach), zamki błyskawiczne, klamry pasków, ozdoby,
• przedmiotach codziennego użytku – monety, klucze, oprawki okularów, telefony komórkowe, laptopy, sztućce, naczynia kuchenne (zwłaszcza ze stali nierdzewnej), narzędzia,
• protezach medycznych – w niektórych implantach stomatologicznych, ortopedycznych czy ortodontycznych,
• kosmetykach i farbach,
• żywności – występuje naturalnie w wielu produktach spożywczych, takich jak czekolada, kakao, kawa, herbata, niektóre orzechy (np. orzechy nerkowca), nasiona roślin strączkowych (np. soczewica), szpinak, brokuły, owoce morza.

Z tego względu objawy uczulenia na nikiel występują w charakterystycznych miejscach na ciele takich jak:

• uszy – często pojawia się po noszeniu kolczyków z niklem,
• szyja – w reakcji na naszyjniki lub łańcuszki,
• nadgarstki – od zegarków lub bransoletek,
• okolice pępka – od metalowych guzików w spodniach,
• dłonie – w wyniku kontaktu z monetami, kluczami, pierścionkami, narzędziami, klamrami torebek,
• twarz – od oprawek okularów.

Nie ma lekarstwa na alergię na nikiel – raz rozwinięta, jest zazwyczaj trwała. Leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i unikaniu kontaktu z alergenem.

Unikanie niklu to najskuteczniejsza metoda. Należy unikać noszenia biżuterii zawierającej nikiel, wybierać ubrania z plastikowymi lub powlekanymi guzikami, a także być świadomym obecności niklu w przedmiotach codziennego użytku.

W przypadku nasilonych objawów lub podejrzenia alergii pokarmowej na nikiel, lekarz lub dietetyk może zalecić dietę eliminacyjną, w której ogranicza się spożycie produktów bogatych w ten pierwiastek.

W przypadku podejrzenia uczulenia na nikiel warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem lub alergologiem. Diagnoza jest często stawiana na podstawie wywiadu i charakterystycznych objawów, a potwierdzana za pomocą testów płatkowych (tzw. testy naskórkowe lub „patch testy”).