Objawy udaru słonecznego zagrażają życiu. Poznaj sygnały alarmowe i działaj szybko. Sprawdź, kto jest narażony na udar słoneczny

Udar słoneczny, określany mianem porażenia słonecznego jest typem udaru cieplnego, który powstaje wskutek intensywnego, bezpośredniego nasłonecznienia, głównie głowy i karku.

Promieniowanie słoneczne nagrzewa skórę i tkanki pod nią, a w przypadku braku odpowiedniej ochrony termicznej może to doprowadzić do:

• miejscowego przegrzania mózgu i jego struktur osłonowych, czyli opon mózgowych,
• przekrwienia tych okolic, co może wywołać objawy przypominające zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Objawy udaru słonecznego mogą różnić się w zależności od stopnia przegrzania organizmu oraz wieku osoby dotkniętej tym schorzeniem. W początkowych fazach często pojawiają się takie dolegliwości jak zawroty głowy, osłabienie, nadmierna potliwość czy bóle mięśni. W miarę nasilania się przegrzania mogą wystąpić bardziej poważne objawy, takie jak:

• silne bóle głowy,
• nudności,
• wymioty,
• problemy z koncentracją oraz ogólny niepokój.

U osób z ciężkim udarem słonecznym, zarówno dorosłych, jak i dzieci, mogą rozwinąć się poważne komplikacje obejmujące:

• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• anemię,
• niewydolność nerek,
• uszkodzenia wątroby,
• kwasicę metaboliczną.

Ponadto może dojść do uszkodzenia centralnego układu nerwowego, co objawia się drgawkami, zaburzeniami świadomości, majaczeniem, a nawet śpiączką.

W upalne dni organizm narażony na długotrwałe działanie promieni słonecznych może ulec przegrzaniu, co prowadzi do wystąpienia tzw. stresu cieplnego, objawiającego się osłabieniem, zmęczeniem i szybkim wyczerpaniem. Jeśli temperatura ciała wzrośnie do około 38–40 stopni Celsjusza, może dojść do wyczerpania cieplnego, któremu towarzyszą nudności, wzmożone pragnienie, wymioty.

Ostatnim i najpoważniejszym etapem przegrzania organizmu, zarówno na skutek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, jak i intensywnego wysiłku fizycznego, jest udar cieplny. Dochodzi do niego, gdy mechanizmy termoregulacji zawodzą, a temperatura ciała przekracza 40 stopni Celsjusza, co powoduje uszkodzenie tkanek i narządów wewnętrznych.

W tym stanie organizm nie jest w stanie skutecznie schłodzić się poprzez pocenie czy rozszerzanie naczyń krwionośnych, co prowadzi do narastającego przegrzania. Udar cieplny jest stanem zagrażającym życiu i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Istnieje kilka czynników zwiększających ryzyko udaru słonecznego. Szczególnie narażone są na niego osoby przyjmujące niektóre środki farmakologiczne, takie jak antyhistaminowe, moczopędne, antydepresyjne oraz leki rozszerzające naczynia krwionośne, które mogą zaburzać regulację temperatury i gospodarkę wodno-elektrolitową. Ryzyko wystąpienia udaru słonecznego jest wyższe również u osób wykonujących ciężką pracę fizyczną lub noszących nieprzewiewną odzież ochronną.

Udar słoneczny może pojawić się też wskutek uprawiania intensywnych ćwiczeń podczas upałów. Do grupy ryzyka należą także dzieci, zwłaszcza niemowlęta, ponieważ ich mechanizmy termoregulacji nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Podobnie osoby starsze oraz osoby z nadwagą lub otyłością mają większe trudności z utrzymaniem prawidłowej temperatury ciała. Do grupy wysokiego ryzyka należą również osoby pozostające pod wpływem alkoholu.

Pierwsza pomoc w przypadku udaru słonecznego jest kluczowa i może uratować życie poszkodowanemu. Najważniejszym krokiem jest jak najszybsze przeniesienie chorego w chłodne, zacienione miejsce, gdzie będzie miał dostęp do świeżego powietrza. Równocześnie należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Podczas oczekiwania na profesjonalną pomoc istotne jest ciągłe obserwowanie stanu pacjenta oraz podtrzymywanie podstawowych funkcji życiowych.

W sytuacji podejrzenia udaru słonecznego pierwszym zadaniem jest ułożenie poszkodowanego w pozycji półsiedzącej, co pomaga w oddychaniu i zmniejsza dyskomfort. Następnie należy zdjąć lub poluzować wszelkie obcisłe ubrania, aby poprawić przepływ krwi i ułatwić ochładzanie organizmu.

Chłodne kompresy warto przykładać do miejsc, gdzie ciało łatwo się nagrzewa, głowy, karku, pach oraz pachwin. Temperaturę ciała trzeba stale kontrolować, a proces chłodzenia zakończyć, gdy spadnie do około 38 stopni Celsjusza, aby zapobiec wychłodzeniu. Jeśli chory jest przytomny, można podawać mu powoli niewielkie ilości schłodzonej, niegazowanej wody.

W przypadku utraty przytomności konieczne jest ułożenie osoby w pozycji bocznej ustalonej, a gdy zatrzyma się oddech, natychmiastowe podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Źródło: Udar słoneczny, udar cieplny, przegrzanie cieplne - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl