Owoce czarnego bzu. Domowe sposoby na syrop, dżem i herbatkę

Czarny bez (Sambucus nigra) to dla miłośników natury jeden z najcenniejszych krzewów w Polsce. Wiosną zbierają jego kwiatostany, bo można z nich robić pyszne lemoniady (naturalnie gazowane) i smażone w naleśnikowym cieście racuchy, a jesienią przygotować zapasy na wzmacniające odporność źródło witaminy C i antyoksydantów.

Wraz z modą na naturę, zero waste i dzikie ogrodnictwo zbieranie i przetwarzanie owoców bzu stało się nie tylko sposobem na wzbogacenie spiżarni, ale też praktyką bliską idei "powrotu do natury" - zdrowo, oszczędnie i tradycyjnie.

Owoce czarnego bzu zawierają duże ilości antocyjanów - barwników roślinnych o silnym działaniu przeciwutleniającym. To one nadają im charakterystyczny, głęboki kolor i odpowiadają za wspieranie organizmu w walce z wolnymi rodnikami. Regularne spożywanie przetworów z bzu może wspomagać odporność, chronić układ sercowo-naczyniowy i łagodzić stany zapalne.

Dodatkowo owoce są bogatym źródłem witaminy C, witamin z grupy B, potasu oraz żelaza. Nie można też pominąć ich właściwości przeciwwirusowych - tradycyjnie syrop z czarnego bzu stosowano w leczeniu przeziębień i grypy.

Uwaga: świeże, surowe owoce czarnego bzu nie nadają się do jedzenia - zawierają glikozydy cyjanogenne, które mogą być szkodliwe. Bezpieczne stają się dopiero po obróbce termicznej.

Owoce dojrzewają zazwyczaj od końca sierpnia do połowy września. Najlepiej wybierać baldachy, na których wszystkie jagody są już niemal czarne i błyszczące. Niedojrzałe, zielone lub czerwone owoce należy odrzucić.

Przy zbiorze warto:

• wybierać miejsca oddalone od dróg i terenów zanieczyszczonych,
• ścinać całe baldachy nożyczkami lub sekatorem,
• przechowywać owoce w przewiewnych pojemnikach i szybko przystąpić do przetwarzania, bo szybko fermentują.

Tradycyjnie owoce oddziela się od szypułek (najłatwiej zrobić to widelcem). Następnie trzeba je poddać obróbce termicznej. Najpopularniejsze sposoby to:

• Sok lub syrop - owoce gotuje się z odrobiną wody, a po rozgnieceniu i odcedzeniu dodaje cukier. Powstały syrop można przechowywać w butelkach i stosować jako dodatek do herbaty lub naturalny syrop na przeziębienie.
• Konfitury i dżemy - łączą w sobie smak bzu z innymi owocami, np. jabłkami czy gruszkami.
• Nalewki - tradycyjny sposób konserwacji owoców, w którym alkohol wydobywa z nich aromat i właściwości prozdrowotne.
• Susz - owoce można również wysuszyć i używać jako składnik zimowych herbatek wzmacniających.

Samodzielne zebranie i przetworzenie owoców czarnego bzu to nie tylko oszczędność, ale też sposób na stworzenie własnych, naturalnych zapasów. W czasach, gdy na półkach sklepowych roi się od sztucznych suplementów i syropów, czarny bez przypomina nam, że natura oferuje gotowe rozwiązania - tanie, zdrowe i dostępne niemal dla każdego. Na rodzinne zapasy na zimę warto zebrać ok. 6-7 kg owoców, które łatwo przetworzymy na zamknięte w słoikach, czy mrożonkach skarby.

3 kg owocówdaje ok. 4-5 litrów syropu (8-10 butelek po 0,5 l)

2 kg owoców + 1,5 kg jabłekdaje ok. 10-12 słoiczków po 200 ml

1,5 kg owoców

daje ok. 3 litry nalewki po kilku miesiącach leżakowania

0,5 kg owoców świeżych (po wysuszeniu zostaje ok. 100 g)

wystarcza na kilkadziesiąt filiżanek aromatycznej zimowej herbatki.

Z ok. 6-7 kg owoców czarnego bzu przygotujesz:

• 8-10 butelek syropu
• 10-12 słoiczków konfitury
• 3 litry nalewki
• zapas suszu na herbatę