Nalewka z winogron. Sprawdzony przepis na zimę

Winogrona to smaczne owoce winorośli właściwej (Vitis vinifera), zwanej też latoroślą winną, które są przerabiane na soki i napoje alkoholowe. Oprócz wina, które należy do najpopularniejszych trunków procentowych na świecie, ale wymaga specjalnego procesu przygotowania, należą do nich również nalewki. Te łatwo przygotować w domu, by utrwalić prozdrowotne właściwości winogron.

Owoce winorośli są chętnie jedzone na surowo, jak również w postaci suszonej jako rodzynki. Stanowią nie tylko wygodną przekąskę, ale też łagodnie produkt przeczyszczający stosowany zwłaszcza w pediatrii.
Warto wiedzieć przy tym, że głównym surowcem zielarskim w przypadku winorośli jest jej liść, a z pestek owoców wyciska się olej kulinarny

Sprawdź: Gdzie w Polsce uprawia się winogrona?

Przygotowanie domowej nalewki winogronowej nie powinno przysporzyć problemów nawet osobom początkującym. O ile zrobienie wina jest dość trudne ze względu wymagany sprzęt, warunki i doświadczenie, nalewka to całkiem prosta sprawa.
Sprawdź również: Herbatka z tych liści sprawdzi się na żylaki, dnę moczanową i trądzik. Wspomaga serce, jelita i wątrobę
Co więcej, do winogronówki można użyć różnych odmian owoców. Mogą to być winogrona ogrodowe, jak i sklepowe, zarówno jasne (białe i zielone), jak i ciemne, w tym czarne. Powinny być w pełni dojrzałe, świeże i zdrowe. Należy oderwać je od szypułek i umyć, a następnie osuszyć.

Nalewkę z winogron można przygotować z użyciem cukru lub miodu pszczelego, a także różnej mocy alkoholu - spirytusu i/lub wódki. Poniżej prosty wariant ze zdrowymi przyprawami korzennymi.

Nalewka z winogron ciemnych

Składniki:

• 1 kg ciemnych winogron,
• przyprawy, np. kilka goździków i/lub 1/2 laski wanilii,
• 0,75 l spirytusu 70 proc. alk. obj.,
• 1 szkl. wody,
• 3 szkl. miodu.

Przygotowanie:

1. Winogrona umyj, osusz, umieść w dużym słoju, wypełniając go do 3/4 wysokości, po czym lekko ugnieć.
2. Wrzuć przyprawy i zalej całość mieszanką spirytusu i wody, by przykryć owoce. Zamknij naczynie i odstaw w ciepłe i ciemne miejsce na 6 tygodni, co kilka dni mieszając jego zawartością.
3. Po tym czasie zlej alkohol, zamknij i odstaw, a do owoców dodaj miód. Zamknij słój i odstaw na 2 tygodnie, codziennie nim wstrząsając.
4. Następnie zlej syrop z owoców, połącz z alkoholem i odstaw, a gdy płyn stanie się klarowny, przefiltruj go i rozlej do butelek.
5. Odstaw nalewkę na 3-6 miesięcy, by dojrzała.

Nalewkę winogronową ze słodkich, jasnych odmian owoców można przygotować bez dodatku cukru, który ogranicza właściwości prozdrowotne przetworów.

Przepis na nalewkę z białych winogron

Składniki:

• 1 kg jasnych winogron,
• 1 l wódki 40 proc. alk. obj.

Przygotowanie:

1. Winogrona umyj, osusz, umieść w słoju i zalej do 3/4 wysokości alkoholem, zamknij i odstaw w ciemne i ciepłe miejsce na 3 miesiące, co jakiś czas mieszając zawartością naczynia.
2. Po tym czasie zlej nalewkę, ew. ją filtrując, przelej do butelek i odstaw na 2-3 miesiące.

Winogrona ogrodowe uważa się za zdrowsze od odmian handlowych, co związane jest z dużą zawartością skórki w stosunku do miąższu i jej bardzo ciemnym kolorem.

Nalewka z winogron ogrodowych

Składniki:

• 1 kg winogron ogrodowych,
• 0,5 kg cukru,
• 0,5 l spirytusu 70 proc. alk. obj.,
• 0,5 l wódki 40 proc. alk. obj.,
• kilka goździków.

Przygotowanie:

1. Umyte i osuszone winogrona włóż do słoja, by wypełnić go do 3/4 wysokości owocami, lekko ugnieć i zasyp cukrem, po czym odstaw naczynie w ciepłe, ale ciemne miejsce na 2-3 dni, i codziennie potrząsaj słojem.
2. Gdy cukier się rozpuści, dodaj przyprawy, spirytus i wódkę, zamknij i odstaw w ciemne miejsce na 2-3 tygodnie, co kilka dni mieszając jego zawartością.
3. Przecedź nalew przez gazę, a następnie przefiltruj, po czym rozlej do butelek.
4. Odstaw nalewkę na 5-6 miesięcy w ciemne miejsce.

Dawkowanie nalewki z winogron zależy od jej mocy, która jest najmniejsza w przypadku przepisu na nalewkę z owoców jasnych, a największa - dla tych ciemnych. Niemniej jako orientacyjną porcję dzienną można przyjąć do 50 ml. Osoby z cukrzycą i dną moczanową powinny jednak zmniejszyć tę dawkę, najlepiej o połowę.

Nalewka z winogron zawiera rozpuszczalne związki z owoców, przy czym najcenniejsze z nich pochodzą ze skórki. Właśnie tam (a także w pestkach) skoncentrowany jest resweratrol, który należy do najsłynniejszych przeciwutleniaczy, a należy do grupy polifenoli. Jest on korzystny dla serca, a także dla układu nerwowego. Wykazano, że zmniejsza zmiany w mózgu u osób z chorobami Alzheimera i Parkinsona, a także chroni go przed rozwojem nowotworu.

To resweratrol wiązano z tzw. francuskim paradoksem, czyli niską śmiertelnością sercową Francuzów, których dieta obfituje w wino. Koncepcja podtrzymywana od lat 80., a rozwinięta przez dużą liczbę badań naukowych, okazała się zbyt optymistyczna. Problemem jest jednak niska rozpuszczalność tego związku w wodzie i niestabilność chemiczna. Choć jednak dziesiątki prac na temat związków zostało sfałszowane przez jednego autora, twierdzenia na temat resweratrolu są w sporej części prawdą.

Resweratrol łatwo łączy się w łańcuchy (izomery) pod wpływem wysokiej temperatury, zmian kwasowości środowiska, działania promieniowania ultrafioletowego czy pewnych enzymów. Niska biodostępność ogranicza jego zastosowanie lecznicze, z czym naukowcy radzą sobie, by łączyć go w trwalsze kompleksy w postaci nanocząsteczek. Takie samo rozwiązanie zastosowano z sukcesem chociażby w przypadku szczepionek mRNA przeciwko COVID-19, utrwalając je w postaci nanocząsteczek lipidowych. Lecznicze terapie z resweratrolem prowadzi się także z użyciem bardzo wysokich stężeń.

W warunkach domowych lepszą przyswajalność resweratrolu z winogron można uzyskać poprzez przygotowanie wyciągu wodno-alkoholowego. To nic innego, jak nalewka, a w aptekarstwie - tynktura.
Jak dowiedziono, polifenole w winogronach zmieniają skład mikroflory jelitową, od której zależy nie tylko ryzyko chorób układu pokarmowego, ale całego organizmu, włączając w to choroby metaboliczne i nowotwory.
Jest to niezwykle korzystne działanie, polegające na hamowaniu aktywności bakterii Escherichia coli, jednak w bardzo wysokich dawkach (1-10 mg na kilogram ciała dziennie). Zbadane antybakteryjne działanie dotyczy też Citrobacter freundii - podobnie jak E. coli, patogen ten wywołuje groźne infekcje oportunistyczne, czyli występującymi wewnętrzne patogenami w stanach obniżonej odporności. Przed groźnymi mikrobami występującymi w jelitach i całym ciele chronią nas drobnoustroje probiotyczne. Zawdzięczamy im też sprawne trawienie i ochronę jelita przed procesami chorobowymi.

Polifenole są wprost "uwielbiane" przez probiotyczne bakterie mlekowe, które można nazwać strażnikami naszego zdrowia. To one są kluczowe dla odporności. Zwłaszcza przy niskim stężeniu polifenoli obserwowano wzrost ilości i aktywności bakterii Lactobacillus acidophilus, który hamuje wzrost bakterii Helicobacter pylori. Ta z kolei przyczynia się do rozwoju wrzodów żołądka i stanów zapalnych w organizmie, m.in. w obrębie układu moczowego. Polifenole chronią też bakterie Lactobacillus reuteri przed niszczeniem przez wolne rodniki.

Znane są właściwości przywracające integralność bariery krew-mózg, która chroni go przed szkodliwymi cząstkami, jednak zatrzymuje 98 proc. leków niskocząsteczkowych i 100 proc. tych wysokocząsteczkowych.
Dobra wiadomość jest taka, że podczas przemian polifenoli takich jak resweratrol produkowane są mniejsze związki, które mogą łatwo się wchłaniać w jelicie i przenikać do krwiobiegu.

Nalewka z winogron może być bardziej korzystna niż nalewki z innych owoców. Wykazano bowiem, że jej związki aktywne w znacznym stopniu zapobiegają zmianom oksydacyjnym wywołanym przez spożywanie alkoholu, takim jak utlenianie związków tłuszczowych (tak powstają m.in. złogi cholesterolu w tętnicach). W ten sposób chronią przed skutkami jego spożycia nie tylko wątrobę, ale też serce i naczynia krwionośne.

Związki aktywne, które występują w nalewce z winogron, mają właściwości:

• przeciwutleniające,
• przeciwzapalne,
• przeciwbólowe,
• rozszerzające naczynia krwionośne i obniżające ciśnienie krwi,
• redukujące poziom cholesterolu LDL,
• ochronne dla serca, wątroby i mózgu,
• przeciwnowotworowe,
• stymulujące krążenie krwi,
• regulujące gospodarkę hormonalną (fitoestrogenne).

Działanie antyrakowe związków z winogron polega m.in. na hamowaniu rozwój anormalnych komórek m.in. piersi, prostaty, wątroby, jelita grubego czy śledziony poprzez działanie na geny. W przypadku nowotworów mózgu wiadomo natomiast, że wywołuje programowaną śmierć komórek nowotworowych w tym narządzie, ograniczając tworzenie się nowych naczyń krwionośnych zaopatrujących zmiany w krew i ich rozprzestrzeniane się w organizmie.

Nalewka winogronowa zawiera alkohol i z tego powodu nie powinny pić jej kobiety w ciąży, karmiące piersią, dzieci i młodzież przed ukończeniem 18. roku życia, a także osoby przyjmujące określone leki. Alkohol może zmieniać działanie niektórych środków medycznych, niebezpiecznie je nasilając lub osłabiając, a należą do nich m.in. leki przeciwbólowe, psychoaktywne czy antybiotyki.

Sam resweratrol, jak i polifenole zawarte w winogronach i nalewkach z tych owoców to związki o bardzo niskiej toksyczności. Należy jednak wiedzieć, że nawet sam wyciąg z winogron bez alkoholu spożywany w dużych dawkach nie jest wskazany przy zażywaniu leków przeciwzakrzepowych, metabolizowanych w wątrobie przy udziale cytochromów P450 (informacje w ulotce leku), midazolamu (lek z grupy benzodiazepin) i cyklosporyn, które należą do środków immunosupresyjnych.
Zobacz: Jakie właściwości zdrowotne mają lecznicze nalewki?