Na Matki Boskiej Zielnej święcimy bukiety z kwiatów i ziół, by podziękować Bogu za cud natury

Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, czyli Matki Boskiej Zielnej jest w tradycji ludowej bardzo ważnym świętem. W tym dniu w kościołach święcone są bukiety z kwiatów i ziół, które przynoszą wierni. Zwyczaj ten wiąże się z legendą, według której trzy dni po śmierci Najświętszej Maryi Panny apostołowie w jej grobie nie znaleźli ciała. Znajdowały się w nim wyłącznie kwiaty i zioła. W tych okolicznościach narodziła się tradycja święcenia kwiatów i ziół, a w zasadzie płodów ziemi. Bukietom przypisywano właściwości magiczne, chroniące przede wszystkim przed wszelkim złem, mocami nieczystymi i nieszczęściami. Z tego powodu ludzie zatykali je za świętymi obrazami, kładli pod żłoby, do sąsieków czy w róg stodoły. Wykruszone z kłosów ziarno dosypywali do pierwszych zasiewów, co miało zapewnić urodzaj i uchronić zboże przed szkodnikami.

Bukiety oczywiście różniły się składem w zależności od regionu Polski. Jednak wszędzie znajdowały się w nich kłosy zbóż, zioła, owoce i warzywa. Zbierały je na polach i w ogrodach kobiety i dzieci. Początkowo do bukietów nie dokładały ziemniaków. Dopiero później nabijały je na kijek i umieszczały pośród innych elementów, takich jak gałązki jabłoni czy gruszy z owocami, marchew z nacią, słoneczniki, makówki, różne zioła oraz kwiaty z ogródka i pola. Zioła to: mięta, ruta, dziewanna, lebioda, krwawnik, hyzop, czarnuszka, cząber, rozmaryn, szałwia. Do bukietu nie mogły trafić rośliny trujące. Taki bukiet, często dość okazały, związywały kolorowymi wstążkami.  Poświęcenie bukietu w kościele intensyfikowało jego moc. To piękna tradycja, która pokazuje nierozerwalny związek człowieka z naturą.

Nasi przodkowie nie tylko gotowali z suchych już bukietów wywar, ale też okadzali nimi domostwa, rodzące kobiety, kołyski dzieci, jeśli te nie chciały spać w nocy. Prawdę powiedziawszy, takich najróżniejszych zastosowań bukiety miały więcej. Przypisywali im mianowicie moc podobną do wianuszków, które zostały poświęcone w oktawę Bożego Ciała. Co bardzo ważne, gdy się zużyły lub zniszczyły, nie wolno ich było wyrzucić. Należało je po prostu spalić.

Po drugiej wojnie światowej ta piękna tradycja robienia bukietów zielnych stopniowo zaczęła upadać. Mało tego, zaczęła być nawet kojarzona z zacofaniem! Dopiero po transformacji ustrojowej święto Matki Boskiej Zielnej odzyskało dawny blask. Na Jasną Górę zmierzają rzesze pielgrzymów, którzy pokonują setki kilometrów, by pokłonić się przed cudownym Obrazem Czarnej Madonny.

W dniach poprzedzających 15 sierpnia odbywają się uroczystości pogrzebu Matki Bożej. Najsłynniejsze mają miejsce oczywiście w Kalwarii Zebrzydowskiej, ale są też organizowane w innych miejscowościach. Jedną z nich jest Skępe (pow. lipnowski, woj. kujawsko-pomorskie) i tamtejsze Sanktuarium Maryjne, którym opiekują się Ojcowie Bernardyni. W wydarzeniu tym tłumnie biorą udział pielgrzymi.

Na Matki Boskiej Zielnej w Podstolicach (pow. wielicki, woj. małopolskie) odbywa się Konkurs Cudowna Moc Bukietów, który promuje tradycję tworzenia bukietów z ziół i kwiatów. To wyjątkowa inicjatywa w skali kraju. Organizuje go Stowarzyszenie Instytut Dziedzictwa z Krakowa i Stowarzyszenie Skrzynia z Libertowa we współpracy z miejscową parafią pw. Ducha Świętego. Jury ocenia prace w dwóch kategoriach — „Bukiet Tradycyjny” i „Mały Bukiet”, skierowany do dzieci w wieku do 13 lat. Ponadto organizatorzy równolegle prowadzą konkurs internetowy. Zwycięzcy otrzymują cenne nagrody.

Cudowna Moc Bukietów to nie tylko konkurs, ale także okazja do wspólnego świętowania, poznania lokalnych zwyczajów i budowania tożsamości kulturowej mieszkańców Małopolski oraz inspiracja dla turystów odwiedzających region. Projekt wspierają lokalne samorządy: Województwo Małopolskie, Powiat Wielicki oraz Gmina Wieliczka. Mecenasem Cudownej Mocy Bukietów 2025 jest Kopalnia Soli Wieliczka.

Bez wątpienia obchody święta Matki Boskiej Zielnej są głęboko zakorzenione w naszej kulturze. Ich początki sięgają XII i XIII wieku. Wierni przygotowywali z kwiatów i ziół, ale również z kłosów zbóż, warzyw i owoców bukiety zielne. Wierzyli, że faktycznie po poświęceniu zyskują szczególną moc i wykorzystywali je do leczenia zarówno ludzi, jak i zwierząt gospodarskich. Zwyczaj ten w latach powojennych stał się niemodny i dopiero w ostatnim dwudziestoleciu przeżywa swoją reaktywację. Jest w pełni ekologiczny i promujący piękną lokalną roślinność z naszych ogrodów, pól i łąk.