Tajemnice Twierdzy Wisłoujście. Kazamaty sprzed kilku wieków, które nie są udostępnione turystom

Początki Twierdzy Wisłoujście to 1482 r. Wtedy powstała wieża-latarnia. W latach 1562-1563 otoczono ją murowanym wieńcem ze stanowiskami do dział (tzw. działobitnie). Koniec XVI wieku to budowa fortu z koszarami oraz czterema narożnikowymi bastionami. W XVII wieku powstaje szaniec wschodni i zachodni. XVII wiek to także odbudowanie wieńca (od strony dziedzińca) domkami, z których korzystali oficerowie.

Przez wieki Twierdza Wisłoujście pełniła przede wszystkim funkcje militarne. Zabezpieczała gdański port od strony morza. XVIII wiek to dalsza rozbudowy twierdzy, ale także zniszczenia w wyniku m.in. pożarów. W XIX wieku, ale i wcześniej, twierdza pełniła też funkcje więzienne. Przetrzymywano tutaj króla szwedzkiego, ale również powstańców listopadowych i styczniowych.

Funkcje militarne twierdza straciła po 1920 r., stając się siedzibą m.in. klubów żeglarskich. W 1945 roku została znacznie zniszczona w czasie działań wojennych. W latach 60. XX wieku podjęto próbę odbudowy twierdzy (wykonano tylko część prac). Później obiekty ponownie popadły w zapomnienie.

W 1974 r. Twierdzę Wisłoujście przekazano w zarząd Muzeum Historycznemu Miasta Gdańska (obecnie Muzeum Gdańska).

W latach 1991-93 otwierano twierdzę dla turystów na krótkie okresy czasu w sezonie letnim. W 2009 r., po kilkuletnich remontach otwarto twierdzę dla turystów na cały sezon letni. W latach 2021-2024 twierdzę zamknięto z uwagi na realizację dużego projektu odnowy. Teraz Twierdza Wisłoujście jest dostępna dla turystów przez cały rok.

Twierdza Wisłoujście ma kazamaty. Nie wszystkie są udostępnione dla turystów, z różnych powodów. Zajrzeliśmy do wszystkich. Naszym przewodnikiem był Maciej Flis, kierownik Twierdzy Wisłoujście.

- Najstarsza nasza kazamata pochodzi z XVI wieku i znajduje się pod murem wieńca okalającego wieżę. To konkretnie 1562 r. Dawniej prawdopodobnie było to jedno pomieszczenie pod całością, teraz są trzy, które nie łączą się ze sobą. A czwarte jest zasypane - mówi Maciej Flis, kierownik Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku.

Kolejne kazamaty znajdują się w Forcie Carre, czyli czterobastionowej konstrukcji. Narożnikowe bastiony mają swoją nazwę. To: Bastion Furta Wodna, Bastion Artyleryjski, Bastion Ostroróg, Bastion Południowo-Wschodni.

Turystom udostępniane są kazamaty Bastionu Furta Wodna i Bastionu Ostroróg, ale tylko w okresie od początku maja do końca września z uwagi na okres ochronny nietoperzy. Dołączy do nich niedługo Bastion Artyleryjski.

Maciej Flis mówi, że w najbliższym czasie nie ma w planach udostępnienia turystom kazamat wieńca. Wiąże się to z trudnymi warunkami: wąskie wejścia, strome schody, duże zawilgocenie, brak światła.

Podziemia są także na zewnątrz fortu, czyli na terenie Szańca Wschodniego. To prochownie i laboratoria zbudowane przez Prusaków w latach 1860-70. Większość z nich można zwiedzać.

Zapewne mało osób wie, że Twierdza Wisłoujście jest okresowo zalewana wodą z Wisły. Dzieje się to przy tzw. cofce.

- Poziom wody w zalanych kazamatach może sięgnąć pół metra. W ostatnich latach do największej cofki doszło w 2017 roku. Był wtedy metrowy poziom wody. Woda wchodzi do środka starymi kanałami drenażowymi. W ten sam sposób odpływa. Budowniczowie fortyfikacji wyszli z założenia, że z wodą nie wygrają. Stąd takie rozwiązanie - opowiada Maciej Flis.

Jako ciekawostkę odnotujmy, że w twierdzy znajduje się studnia, która ma bezpośrednie połączenie z wodami Wisły. Szyb studni ma około cztery metry. Łączy go z wodą mały tunel. Tunel prowadzący do studni widoczny jest z zewnątrz np. z pokładu łodzi, na linii wody pomiędzy bastionami fortu.

W poniedziałki, środy, piątki, soboty i niedziele Twierdza Wisłoujście jest czynna w godz. 10-16, w czwartki w godz. 10-18, we wtorki jest nieczynna. Poza tym, twierdza jest nieczynna w dniach: 19-20 kwietnia, 1 listopada, 24-26 grudnia, 31 grudnia.

W poniedziałki wstęp jest wolny, w pozostałe dni (wtorek nieczynne) bilet normalny kosztuje 37 zł, ulgowy 26 zł, bilet rodzinny 99 zł (maksymalnie 2 dorosłych i 6 dzieci). Zakup biletów jest możliwy do 60 minut przed zamknięciem.