Bohoniki i Kruszyniany w drodze na listę UNESCO. Powalczą o światowe dziedzictwo

W czwartek (10 lipca) o wniosku rozmawiano podczas spotkania roboczego w siedzibie Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Brali w nim udział przedstawiciele społeczności tatarskiej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego a także naukowcy zajmujący się tym tematem.

- Chcemy ogłosić całemu światu, że rozpoczynamy wpis zabytków tatarskich na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Dzisiejsze spotkanie to początek wieloletniego cyklu. Jeśli wszystko pójdzie doskonale - a nie mam co do tego żadnych wątpliwości, że skończymy to sukcesem – za pięć, sześć lat wpis byłby dokonany - uważa Adam Musiuk, podlaski wojewódzki konserwator zabytków.

Pierwszym krokiem będzie zgłoszenie zabytków tatarskich na listę informacyjną UNESCO. W rachubę wchodzą cztery miejsca po stronie polskie i cztery po stronie litewskiej. Są to Bohoniki i Kruszyniany (w województwie podlaskim), Studzianka i Zastawek (w woj. lubelskim), Niemież, Sorok Tatary, Rejże i Winksznupie (na Litwie). W przyszłości wpis mógłby być rozszerzony o Nowogródek, Iwie i Łowczyce (na Białorusi).

- Zabytki tatarskie – czyli cmentarze i meczety - to tylko nośnik pewnej niezwykle ważnej, unikatowej w skali światowej idei społecznej, idei kulturowej, której nasze społeczeństwo i społeczność tatarska jest świadkiem i realizuje od ponad 600 lat. Idei w pełni unikatowego włączenia się w zupełnie odrębny krąg kulturowy małej społeczności - pochodzącej ze Złotej Ordy i Azji Środkowej – która jest świadkiem i uczestnikiem historii dawnej Rzeczypospolitej. Ten wpis jest równie uhonorowaniem historii Rzeczypospolitej – podkreśla prof. Andrzej Drozd ze Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, który już w 2015 roku zaprezentował koncepcje dziedzictwa tatarskiego wpisu na listę UNESCO.

W powodzenie procedury wierzą Tatarzy.

- Są to obiekty unikalne nie tylko na Europę, ale cały świat. Miejmy nadzieję, że ten długi proces okaże się bardzo pozytywny i przychylny dla naszej społeczności, a obiekty tatarskie zostaną wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO - podnosi mufti RP Tomasz Miśkiewicz.

Róża Chazbijewicz z fundacji Tatarskie Towarzystwo Kulturalne dodaje, że to początek drogi do UNESCO. Jednocześnie podkreśla, że i Bohoniki, i Kruszyniany są niezwykle ważne dla społeczności, kultury i tradycji. Jednocześnie są one symbolem trwania społeczności tatarskiej na ziemiach polskich.

- Kruszyniany stanowią duży potencjał jeżeli chodzi o dziedzictwo materialne i kulturowe. Wpisanie na listę UNESCO pozwoli, żeby to trwało. Jednocześnie to nie tylko historia nas, ale historia Polski – dodaje Bronisław Talkowski, przewodniczący Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Kruszynianach.

Adam Musiuk podsumowuje: - Zabytek mamy wybitny. Musimy go – mówiąc kolokwialnie – sprzedać w świecie.

A na całym świecie jest zaledwie nieco ponad 1200 zabytków UNESCO w blisko 170 państwach. Polska może pochwalić się 17 wpisami. Wśród nich jest jeden obiekt z regionu – to Puszcza Białowieska. Inne to m.in. starówki Krakowa, Warszawy i Zamościa, Kalwaria Zebrzydowska, zamek w Malborku, kopalnie soli w Wieliczce i Bochni czy też wrocławska Hala Stulecia.