Gliwice: Ruiny Teatru Victoria zmienią się w nowoczesną scenę

Szarość, beton, pokryte patyną filary, sekretne schody. Chropawe, klimatyczne, z tajemnicą. Ruiny Teatru Victoria od dziesięcioleci zachwycają artystów, a organizowane tu wydarzenia przyciągają widzów nie tylko z naszego regionu. Unikatowa, naturalna scenografia to walor, który wykorzystywali najznamienitsi artyści, a unikatowe wnętrza - porównywali z jedną z paryskich scen.

Miasto Gliwice ogłosiło, że rozpoczyna się rewitalizację tego miejsca. A wraz z nią, nową energię zyska cały kwartał miasta. Przetarg miasto ogłosi w grudniu. W przyszłym roku jesienią, jeśli nic nie stanie na przeszkodzie, Ruiny powinny zostać przekazane wykonawcy. Niepowtarzalne, chropawe piękno zostanie zachowane, zmieni się wszystko "pod skórą", od kulis.

- Rewitalizacja Ruin Teatru Victoria i przestrzeni wokół nich to przedsięwzięcie, które realnie wpłynie na charakter i wizerunek Gliwic. Dzięki tej inwestycji wzmocnimy tożsamość miasta i pokażemy, że potrafimy łączyć szacunek dla historii z nowoczesnym myśleniem o rozwoju. W przebudowanych oraz całkowicie nowych przestrzeniach będziemy mogli rozwinąć ofertę kulturalną, stając się miastem bardziej atrakcyjnym do życia, pracy i studiowania - mówi Katarzyna Kuczyńska-Budka, prezydentka miasta. - To najlepszy sposób na zatrzymywanie mieszkańców, szczególnie młodych i wykształconych, oraz przyciąganie nowych - tych, którzy szukają miejsca z charakterem, wysoką jakością życia i kulturą w bliskim zasięgu - zaznacza.

Ścisłe centrum Gliwic, a jednak na uboczu. Aleja Przyjaźni, klimatyczny deptak - łączy ulice Zwycięstwa i Dworcową. Ma wyjątkowy potencjał, który miasto już teraz stara się eksponować i wydobywać - to przestrzeń wydarzeń kulturalnych i społecznych. To miejsce także było centralnym punktem pierwszego Biennale Gliwice. Sprawdziło się wyśmienicie.

Wnętrze Teatru Miejskiego w Gliwicach zostało udostępnione publiczności w 1996 roku. W zapomnianych i tajemniczy ruinach teatru, spalonego w 1945 roku przez Sowietów "wyzwalających" Gliwice zakochała się Ewa Strzelczyk, dyrektorka ówczesnego Miejskiego Ośrodka Kultury. I to z jej inicjatywy odbywały się tu najpierw spektakle Gliwickich Spotkań Teatralnych (reaktywowane niedawno wydarzenie także jej pomysłu). W zamyśle - założonej Fundacji Odbudowy Teatru - była także jego rewitalizacja. Te plany przerwała jej tragiczna śmierć. Z czasem szybko okazało się również, że przedsięwzięcie - pomimo starań fundacji i pozyskiwanych środków - wymaga zaangażowania samorządu. Miasto przekazało Ruiny w gestię miejskiego teatru, a to otworzyło drogę do pozyskiwania środków.

Jak zmienią się magiczne Ruiny? Staną się nowoczesną sceną na miarę XXI wieku. Jednocześnie - co nie jest takie łatwe - pozostaną w charakterze takie, jakimi są: chropawe, surowe, z charakterystycznymi pokrytymi rdzą schodami do przeszłości nad sceną, galerią z surowymi kolumienkami. Ich niepowtarzalny w skali kraju klimat zostanie zachowany - tak obiecują w mieście. Z całą pewnością - jak zapewniają w mieście - nie należy się spodziewać pluszu, aksamitu i wyściełanych foteli. Będą - wygodne, nowoczesne, z możliwością szybkiej aranżacji przestrzeni.

Po przebudowie powstanie tam dostępna przez cały rok sala widowiskowa z obrotową sceną i widownią na około 400 osób (310 na parterze i 87 na balkonie), z możliwością elastycznej aranżacji przestrzeni.

Sala, w zależności od potrzeb i rodzaju wydarzenia, będzie mogła pomieścić nawet pół tysiąca osób stojących. Obiekt zyska nowoczesną elektroakustykę z systemem dźwięku immersyjnego, która otacza słuchacza trójwymiarowym dźwiękiem, tworząc realistyczne i wciągające wrażenie obecności w przestrzeni.

Doskonała wiadomość i dla widzów, i dla artystów: sala będzie ogrzewana i przystosowana do całorocznego użytkowania.

Przebudowie ulegnie strefa wejściowa z foyer i zapleczem administracyjnym, a całość zostanie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, z windą, toaletami, komfortką i informacją wizualną.

Elewacje budynku zostaną poddane konserwacji i wzmocnieniu. Od strony al. Przyjaźni pojawi się neon "VICTORIA" oraz ściana video LED, umożliwiająca prezentacje i organizację wydarzeń plenerowych. W miejscu rozbieranego budynku po dawnym PZMOT pozostanie pusta ściana, na której może powstać mural nawiązujący do historii miejsca.

- To nie tylko przebudowa i rewitalizacja obiektu, ale symboliczna odbudowa przestrzeni miejskiej pamięci i emocji. Chcemy, by Victoria pozostała miejscem magicznym - z duszą dawnych murów, ale technicznie gotowym na wyzwania nowoczesnej sceny - podkreśla Paweł Januszewski, dyrektor Centrum Kultury Victoria, które do końca września 2026 roku będzie jeszcze organizowało w Ruinach wydarzenia artystyczne, zanim budynek zostanie przekazany wykonawcy prac.

Jak inwestycja będzie finansowana? Jak zapowiada Łukasz Gorczyński, wiceprezydent miasta, rewitalizacja Ruin Teatru Victoria została ujęta w Wieloletniej Prognozie Finansowej Miasta Gliwice, z budżetem 152 mln zł. Miasto planuje ubiegać się o dofinansowanie w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, w wysokości do 15,4 mln zł.
Inwestycja zostanie zrealizowana w dwóch etapach. W pierwszym przebudowane zostaną wnętrza i odbudowana zostanie konstrukcji budynku teatru. Przetarg na tę część w formule "zaprojektuj i wybuduj" ma być ogłaszany w grudniu tego roku, a prace rozpoczną się w 2026 roku. Szacuje się, że potrwają 2 lata, a na ich realizację miasto planuje zabezpieczyć 70 mln zł.

Zmieni się również otoczenie Ruin (w tym m.in. parking, aleja Przyjaźni i siedziba Centrum Kultury Victoria) oraz zagospodarowanie piwnic teatru z niecką basenową zostaną objęte odrębnym postępowaniem projektowym - w ramach konkursu architektonicznego ogłaszanego w drugim etapie prac.

Gliwicka strefa kultury nie będzie wyprowadzona poza centrum. To zaleta - ale i trudność i ograniczenia związane z przestrzenią. W nowej strefie kultury, między ulicami Zwycięstwa i Dworcową, Barlickiego i Kłodnicką, na szeroką skalę będą mogły działać instytucje, organizacje i inicjatywy artystyczne. To właśnie tam planowana jest wstępnie wielofunkcyjna sala na około 700 miejsc siedzących, uzupełniona o przestrzenie wystawowe, kawiarniane i rekreacyjne - informuje miasto. Dzisiaj w tym miejscu na tyłach teatru jest parking.

Za przygotowanie koncepcji tej części przedsięwzięcia odpowiada Biuro Urbanisty Miasta, prowadzące prace nad konkursem urbanistyczno-architektonicznym strefy kultury w ramach Metropolitalnej Szkoły Prototypowania (MSP) - projektu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w którym Gliwice pełnią rolę miasta pilotażowego.

- To wyjątkowy projekt - nie tylko urbanistyczny, ale też społeczny. Wspólnie z zespołem A2P2 z Gdańska, organizacjami pozarządowymi, Politechniką Śląską i mieszkańcami pracujemy nad tym, by stworzyć przestrzeń, która stanie się nowym centrum życia kulturalnego - otwartym, przyjaznym i różnorodnym. Gliwice są w tej edycji szkoły pilotażem dobrych praktyk i inspiracją dla innych miast Metropolii - podkreśla Agata Twardoch, miejska urbanistka .

Jak informuje miasto, zwycięzca konkursu zostanie zaproszony do opracowania pełnej dokumentacji projektowej. Ogłoszenie konkursu planowane jest na pierwszy kwartał 2026 roku, przy wsparciu organizacyjnym GZM.

Realizacja strefy kultury jest planowana po 2028 roku. Szacunkowe koszty inwestycji będą mogły zostać określone po opracowaniu ostatecznych założeń konkursu.