Jak Wieża Eiffla stała się symbolem Paryża? Historia, która zaskakuje!

Historia ludzkości pełna jest charakterystycznych konstrukcji. Jedną z nich bez wątpienia jest Wieża Eiffla. Ta potężna żelazna (żelazo uznano za najlepszy w tamtym momencie materiał) konstrukcja francuska znana jest na całym świecie, a przynajmniej na jego większości. Budowa Wieży Eiffla rozpoczęła się w 1887 roku i trwała tylko dwa lata. Jednak w jej kontekście odnajdziemy liczne o wiele ciekawsze informacje. Poniżej powiemy kto wybudował ten cud ówczesnej techniki, jak powstała w szczegółach, ile ma metrów (a nie była to wielkość stała) oraz jakie są dokładnie pozostałe jej wymiary.

Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o historii Francji.

Gustave Eiffel był konstruktorem wielu imponujących budowli, m.in. wiaduktu nad Sioule (1869) i mostu w Porto (1876). Jednak to nie on wymyślił projekt Wieży Eiffla, lecz Maurice Koechlin, inżynier z firmy Eiffla. W 1884 roku razem z Emilem Nouguierem zaprojektowali 300-metrową wieżę o trapezoidalnej podstawie. Patent należał do nich, ale Eiffel odkupił go i w 1885 r. zgłosił projekt na konkurs na bramę Wystawy Światowej 1889. Rywalem był Juliusz Bourdais z projektem wieży cylindrycznej, ale wygrał projekt Eiffla.

Budowę zatwierdzono 8 stycznia 1887, a Maurice Koechlin kierował pracami. Eiffel został odznaczony Legią Honorową podczas otwarcia wieży 31 marca 1889 przez ministra handlu Edwarda Lockroya, gdy premier nie mógł wejść na szczyt.

Budowa Wieży wywoływała duży sprzeciw — znane osobistości wysłały list otwarty do naczelnego architekta Paryża, krytykując konstrukcję za brzydotę i monstrualność, która miała oszpecić miasto. Zwolennicy podkreślali jednak, że wieża symbolizuje potęgę francuskiej myśli technologicznej i przemysłu. Przeciwników uspokajano zapowiedzią rozbiórki po około 20 latach, gdyż miała służyć jako reklama nowoczesnych technologii.

Mimo to już po 5 miesiącach od otwarcia wieża zarobiła 75% kosztów budowy (około 7,8 mln franków). Została zaprojektowana jako atrakcja turystyczna — w pierwszym roku odwiedziło ją 2 mln osób, a do lat 80. XX wieku łącznie ponad 60 mln. Dziennie zwiedzało ją średnio 8000 osób, rocznie około 3 mln.

Podstawa Wieży to kwadrat o boku 100 m (10000 m²). Całkowita waga wynosi 10 100 ton, z czego 7300 ton to żelazny szkielet. Użyto 18 038 elementów i ok. 2,5 mln nitów. Maksymalne odchylenie od pionu pod wpływem wiatru to 10–15 cm, niemal niewyczuwalne dla turystów.

Windy zamontowano kilka tygodni po ukończeniu wieży, która ma dokładnie 300,01 m wysokości (obecnie 324 m). Liczba stopni na szczyt to 1700. Budowa trwała 26 miesięcy (795 dni), a na placu pracowało 150–300 robotników.

Windy przewidziano na duży ruch turystyczny — jadą z prędkością 50 cm/s, na szczyt dociera się w 15 minut. Mieszczą 10 osób i odjeżdżają co 1,5 minuty, przewożąc ok. 400 osób na godzinę. Windy docierają do 276 m.

Lokalizacja Wieży – Pola Marsowe – nie wydawała się przypadkowa, bowiem o ile jeszcze do 1765 roku znajdowały się na nich winnice, o tyle później miały na nich miejsce liczne ważne wydarzenia: 1790 rok – Święto Federacji i przysięga ponad 300 000 mieszkańców Paryża na wierność konstytucji (w ulewnym deszczu), 1863 – start balonu Le Geant, 1867 – Wystawa Techniczna, 1878 – Wystawa Światowa.

Miejsce, które wybrano na budowę znajduje się w pobliżu Sekwany, zanim więc przystąpiono do budowy zbadano dokładnie grunt i stwierdzono, że jest on stabilny, ponieważ znajdowały się w nim kolejno warstwa wapienia, gliny i kredy. Aby jednak zabezpieczyć dodatkowo grunt przed podmywaniem dwa najbliższe fundamenty postawiono systemem kesonowym. Same główne filary ustawiono pod kątem tak, aby w górze dalsza ich konstrukcja dążyła do stykania się ze sobą.

Jako materiał do budowy wybrano żelazo kute, ze względu na jego dużą wytrzymałość na ciśnienie. Jak jednak transportowano te elementy coraz wyżej i wyżej, w miarę, jak Wieża rosła? Wykorzystano tak powszechnie nam znane, a będące wtedy nowością techniczną żurawie. Do poziomu 115 metrów w budowie brały udział cztery żurawie, od tej wysokości zmniejszono ich liczbę do dwóch, zaś jeszcze wyżej zaczęto wykorzystywać jak je wtedy nazywano lokomobile, które miały wertykalnie transportować materiały na górę, na pomost, z których za pomocą żurawia podnoszone były na miejsce montażu.

Już w momencie budowy przewidziano odpowiednie zagospodarowanie pięter. I tak kolejno:

• na pierwszym pietrze (powierzchnia 4 200 m2) miały znajdować się cztery restauracje, cztery sale długie (57 metrów na 15 metrów), cztery wewnętrzne balkony, zaś na zewnątrz galeria szerokości 3 metrów;
• na drugim piętrze (powierzchnia 1 400 m2): restauracja, kilka sal, zaś dookoła galeria widokowa;
• na wyższych kondygnacjach, niedostępnych dla zwiedzających, znajdować się miał gabinet osoby zarządzającej wieżą a jeszcze nad nim obserwatorium meteorologiczne.

Autor: Herbert Gnaś

Bibliografia:

1. Oficjalna strona Wieży Eiffla, https://www.toureiffel.paris, dostęp: 15.01.2021.
2. R. Sobczak, Inżynier: wiedza, technika, technologia, „Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej”, nr 52/2017.
3. S. Stetkiewicz, Wieża trzechsetmetrowa, „Wszechświat”, nr 10, tom VIII/1889.
4. S. Stetkiewicz, Wieża trzechsetmetrowa (dokończenie),  nr 11, tom VIII/1889.
5. L. Stomma, Uroda ludzkiej pomyłki, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 1/1991.
6. I. Sykta, Cityscape scrapers – kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim jako elementy ogniskujące rozwój rekreacji i turystyki, „Nauka, Przyroda, Technologie”, tom 3, zeszyt 1/2009.
7. Wybrane zabytki Paryża i inne znane miejsca, http://cmjordan.krakow.pl/uploads/zabytki%20Pary%C5%BCa.pdf, dostęp: 15.01.2021.