Jarmarki Bożonarodzeniowe w Niemczech: Święta w Cieniu Betonowych Zapór

To, co jeszcze rok czy dwa lata temu szokowało, dziś stało się standardem. Jak wygląda niemieckie Boże Narodzenie w 2025 roku, rok po wprowadzeniu drastycznych zaostrzeń w prawie?

Jeszcze dekadę temu granice jarmarku wyznaczały drewniane budki i choinki. Dziś wyznaczają je dwutonowe bloki betonu. W nomenklaturze urzędniczej nazywa się je technicznie Nizza-Sperren (zapory z Nicei), ale ulica już dawno ukuła termin, który wszedł do nieoficjalnego słownika: „Merkel-Lego”.

W 2025 roku władze miejskie przestały udawać, że zapory są tymczasowe. Zamiast tego, usilnie próbują je „oswoić”:

• W Bochum i Berlinie betonowe kolosy są starannie owijane w kolorowy papier, udając gigantyczne prezenty pod choinkę.
• W innych miastach maluje się je na kształt tabliczek czekolady lub klocków.

Ten wizualny dysonans jest uderzający. Pijesz Glühwein, słuchasz „Cichej Nocy”, a półtora metra od Ciebie leży masywna przeszkoda przeciwpancerna, pomalowana w wesołe wzorki. To symboliczna iluzja bezpieczeństwa – próba zamaskowania strachu, która dla wielu obserwatorów wygląda po prostu groteskowo.

Aby zrozumieć dzisiejszą rzeczywistość, musimy pamiętać o drodze, którą przeszły Niemcy. Punktem zwrotnym był rok 2016 i zamach na Breitscheidplatz w Berlinie. To wtedy runął mit otwartego społeczeństwa, w które wjechała 40-tonowa ciężarówka prowadzona przez Anisa Amriego – człowieka, o którym służby wiedziały wszystko, a mimo to pozwoliły mu działać.

Tamta tragedia przyniosła „betonozę”. Ale rok 2024 przyniósł nową lekcję – Solingen. Atak nożownika podczas „Festiwalu Różnorodności” uświadomił Niemcom, że gdy zablokuje się ciężarówki, zagrożenie zmienia formę na mniejszą, trudniejszą do wykrycia. „Lekka piechota” terroru zastąpiła ciężki sprzęt.

Obecny sezon świąteczny to pierwszy pełny rok funkcjonowania przepisów wprowadzonych w panicznym trybie przez minister Nancy Faeser pod koniec 2024 roku. Wówczas wypowiedziano wojnę scyzorykom, tworząc na jarmarkach Waffenverbotszonen (strefy zakazu broni).

• Limit 6 cm: Zakaz noszenia noży o ostrzu dłuższym niż 6 cm jest rygorystycznie egzekwowany (wcześniej limit wynosił 12 cm).
• Wyrywkowe kontrole: Policja rutynowo przeszukuje torby i kieszenie przechodniów.

Krytycy wciąż punktują logiczny błąd tego rozwiązania. Przepisy te uderzają głównie w praworządnych obywateli – turystę z pamiątkowym scyzorykiem czy mieszkańca wracającego z pracy. Bandyta czy fanatyk, z definicji nieprzestrzegający prawa, nie porzuca swoich planów z powodu nowej tabliczki z zakazem. Mimo to, w 2025 roku ten „teatr bezpieczeństwa” trwa w najlepsze, dając politykom poczucie sprawczości, a obywatelom – kolejne ograniczenia swobód.

Skupiając się na wielkiej polityce i terroryzmie, łatwo zapomnieć, że jarmarki stały się magnesem także dla zwykłych przestępców i szantażystów. Pamiętna historia z Poczdamu (2017), gdzie podłożono ładunek wybuchowy, by wymusić okup w kryptowalutach od firmy kurierskiej, pokazała, jak łatwym celem są te zgromadzenia.

W 2025 roku świadomość, że jarmark jest tzw. „miękkim celem” (soft target), jest powszechna. Systemy nagłośnienia są gotowe w każdej chwili przerwać kolędy komunikatem o ewakuacji, a procedury awaryjne są ćwiczone równie często, co pieczenie strucli.

Niemieckie słowo Gemütlichkeit oznacza przytulność, błogostan, poczucie bycia „u siebie”. Przez dekady to właśnie ono przyciągało miliony turystów. Czy w 2025 roku jeszcze istnieje?

Współczesny jarmark to hybryda festynu i strefy zmilitaryzowanej. Oczywiście, grzane wino wciąż smakuje tak samo, a ozdoby są piękne. Jednak konsumpcja odbywa się w cieniu luf i betonowych blokad. Dla pokolenia wchodzącego w dorosłość w połowie lat 20. XXI wieku, ten widok jest nową normalnością. Nie znają jarmarków bez policji. Dla starszych i dla turystów z zewnątrz – to wciąż smutny pomnik czasów, w których poczucie bezpieczeństwa stało się towarem deficytowym.

Jeśli wybierasz się w tym roku do Niemiec – jedź, korzystaj, ale rób to świadomie. Iluzja beztroski kończy się tam, gdzie zaczyna się strefa kontroli.