KE chce ukarania Polski za embargo na ukraińskie zboże

Po otwarciu unijnego rynku na ukraińskie produkty rolne w 2022 roku, Polska, Słowacja i Węgry zdecydowały się wprowadzić jednostronne zakazy importu zbóż i innych płodów rolnych z Ukrainy. Celem było ograniczenie gwałtownego spadku cen i chaosu na lokalnych rynkach zbożowych.

Teraz jednak Komisja Europejska uznaje, że sytuacja się ustabilizowała. Rzecznik KE, Olof Gill, poinformował, że po wejściu w życie nowej umowy handlowej między UE a Ukrainą, embargo „nie jest już potrzebne”.

– Dzięki umowie równowaga została osiągnięta. Nie widzimy uzasadnienia dla dalszego utrzymywania zakazów w tych krajach – stwierdził Gill, zapowiadając rozmowy z rządami w Warszawie, Bratysławie i Budapeszcie.

Zanim Bruksela złoży skargę do TSUE, planuje przeprowadzić rozmowy dwustronne z państwami, które nie chcą znieść ograniczeń. Komisja ma nadzieję, że uda się wypracować kompromis, jednak według źródeł unijnych „cierpliwość Brukseli jest na wyczerpaniu”.

Warszawa odpowiada, że nie zamierza ulegać presji, dopóki nie zostanie zagwarantowane pełne bezpieczeństwo ekonomiczne polskich producentów. Polscy politycy podkreślają, że niskie ceny ukraińskiego zboża w poprzednich sezonach doprowadziły do zapaści finansowej wielu gospodarstw.

– Naszym obowiązkiem jest chronić polskich rolników, a nie interesy rolników ukraińskich – komentuje poseł PiS Michał Wójcik.

Z kolei Michał Nieznański z Konfederacji zwraca uwagę, że działania Brukseli są wewnętrznie sprzeczne:– Komisja Europejska atakuje państwa członkowskie, a wspiera kraj spoza Unii. To pokazuje, jak bardzo pomylone są dziś priorytety UE.

Wprowadzenie embarga było reakcją na dramatyczną sytuację na rynku w 2023 roku, gdy ogromne ilości taniego zboża z Ukrainy trafiały nie tylko do portów tranzytowych, ale i do krajowych magazynów. Wielu polskich rolników zmuszonych było sprzedawać swoje zbiory poniżej kosztów produkcji.

Pomimo późniejszych działań osłonowych i dopłat, skutki kryzysu są nadal odczuwalne. Ceny pszenicy, kukurydzy i rzepaku w wielu regionach kraju wciąż pozostają na poziomie niższym niż przed otwarciem granic.

– To nie jest kwestia polityki, tylko przetrwania polskiego rolnictwa – mówią przedstawiciele izb rolniczych. – Zanim ktoś w Brukseli zacznie grozić karami, niech przyjedzie na wieś i zobaczy, w jakiej sytuacji są dziś gospodarstwa.

Spór wokół embarga pokazuje głębszy problem w unijnej polityce rolnej – brak równowagi między solidarnością wobec Ukrainy a ochroną interesów producentów z państw członkowskich.

Z jednej strony Bruksela dąży do utrzymania politycznego wsparcia dla Kijowa, z drugiej – narasta presja krajów, w których rolnicy coraz głośniej mówią o utracie rentowności i konieczności ochrony rynków lokalnych.

Jeśli Polska nie wycofa się z zakazu, Komisja może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W skrajnym przypadku grożą nam wysokie kary finansowe za naruszenie zasad wspólnego rynku.

Warszawa na razie nie zmienia stanowiska. Rząd zapowiada, że będzie „bronić prawa do ochrony krajowego interesu”, a ewentualne postępowanie przed TSUE potraktuje jako spór o suwerenność gospodarczą państwa członkowskiego.

Rozmowy z Komisją Europejską mają rozpocząć się jeszcze w listopadzie. W tle toczy się jednak szersza dyskusja – o tym, czy unijna solidarność z Ukrainą może odbywać się kosztem europejskich rolników.

Na razie nic nie wskazuje, by Polska miała ustąpić. Embargo pozostaje w mocy, a napięcie między Brukselą a Warszawą po raz kolejny przenosi się z pola polityki na pole uprawne – dosłownie i w przenośni.