Kraków: MOCAK pod wodzą Adama Budaka: pierwsze zmiany już są. Muzeum otwiera pięć nowych wystaw

- Przejście, pomost między dwoma etapami tego muzeum wpłynął na budowanie tego programu, który właśnie prezentujemy. Pięć nowych wystaw, które są różnorodne, ale łączy je metafora pogranicza, bycia pomiędzy, która sprawia, że to jedna narracja rozpisana na pięć głosów- mówi Adam Budak, dyrektor Muzeum sztuki Współczesnej MOCAK.

Od 24 października w galeriach w budynku głównym i mniejszych przestrzeniach wystawienniczych MOCAK-u prezentowane będą prace, opowiadające różnych aspektach rzeczywistości i fikcji.

- Pomiędzy dniem a nocą oscyluje wystawa kolekcji Radka Kotarskiego, twórczość Sany Shahmuradovej Tańskiej rozpięta jest między snem a jawą, dionizyjskie i dystopijne to z kolei elementy twórczości Konrada Smoleńskiego, indywidualna i kolektywne to perspektywy Alka Janickiego. Ten dualizm odzwierciedla także polaryzację obecnego świata i społeczeństwa przez co te wystawy korespondują z tu i teraz - dodaje dyrektor MOCAK-u.

- Tytuł został zaczerpnięty z powieści Olgi Tokarczuk, w której autorka zestawiła świat rzeczywisty z metafizycznym, ale ekspozycja nie jest ilustracją powieści a próbą przełożenia konceptu artystki zespalającego prawdę z mitem, jawę ze snem zyskując rodzaj niesamowitej koherencji, w zetknięciu z którą czytelnik chce ująć w sposób całościowy swoją egzystencję - mówi Martyna Sobczyk, kuratorka wystawy. - Ważną myślą, która towarzyszyła nam przy tworzeniu tej wystawy, była koncepcja, ze każdy z nas egzystuje w dwóch domach: tym konkretnym, umiejscowionym w czasie i przestrzeni oraz tym pozbawionym adresu i architektonicznego planu.

Wystawa obejmująca prace 33 artystów z Polski, Białorusi, Kanady i Japonii, reprezentujących roczniki 1976-2001, powstała na bazie zbiorów Radosława Kotarskiego - dziennikarza i youtubera i będzie pierwszą tak obszerną publiczną prezentacją jego prywatnej kolekcji. Kolekcja ta powstaje od 2018 roku jest wyjątkowa, gdyż została stworzona z potrzeby opowiadania oraz ze świadomością poznawczej roli sztuki. Jak mówi kuratorka, to właśnie prywatne kolekcje stały się zalążkiem nowożytnych muzeów.

- To pierwszy raz w nowożytnej historii Polski instytucja znajdująca się w TOP 3 polskich instytucji sztuki nowoczesnej pokazuje kolekcję prywatną wyłącznie jednego kolekcjonera. Były ku temu prądy i wiatry, ale stało się to dopiero teraz - mówi Radosław Kotarski.

Nowy dyrektor MOCAK-u zapowiada, że to pierwszy raz, ale nie ostatni, kiedy Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie prezentuje w ten sposób prywatne kolekcje. Adam Budak zapowiada także cykl spotkań z kolekcjonerami.

25 października o godz. 16.00 w MOCAK-u zaplanowano spotkanie z Radosławem Kotarskim.

Indywidualna wystawa Filipa Rybkowskiego za punkt wyjścia obiera I wojnę światową i pozycjonującą się wobec niej figurę artysty. Rybkowskiego interesują przede wszystkim kulturowe i artystyczne konsekwencje konfliktu z początku XX wieku oraz ich długie trwanie: fragmentaryzacja, rozczłonkowanie i defamiliaryzacja ciała oraz doświadczenia rzeczywistości historycznej i społecznej, nowoczesne kryzysy reprezentacji oraz męskości, jak również powojenne powroty do porządku znaczone narodzinami faszyzmu.

Obłoki są kluczową kategorią strukturyzującą narrację wystawy. Choć sam artysta pochodzi ze Szczecina, od lat związany jest z Krakowem. To pierwsza tak duża i na tak szeroka skalę zakrojona wystawa Filipa Rybkowskiego. Prace można oglądać do 15 lutego.

- Tytuł zaczerpnęliśmy i sparafrazowaliśmy książki Huberta Damischa "Teoria /obłoku/", ale nie jest to wystawa o książce, nie jest też opowieścią o I wojnie światowej - to jedynie punkt wyjścia. To, co interesowało artystę to pozycjonowanie się figury artysty wobec katastrof i traumatycznych wydarzeń historycznych. Przez różnego rodzaju zapożyczenia i estetyczne przemieszczenia próbujemy sondować korelacje między światem sztuki po I wojnie światowej i dziś. Równie dobrze mogłaby się nazywać "Witajcie w latach 20. znowu" - wyjaśnia Wojciech Szymański, kurator wystawy.

- Ta wystawa jest jednym wielkim palimpsestem, konglomeratem różnych bytów artystycznej ekspresji osnutych wokół obiektów, które pozyskaliśmy od krakowian. Jest to moja inicjatywa, ale oparta o udział wielu osób. Projekt jest performatywnym dziełem, początkiem procesu, który chcemy w Krakowie zainicjować z gronem ludzi angażujących się w pomoc Ukrainie w 2022 roku. Ma służyć też refleksji dotyczącej współczesności - wyjaśnia Aleksander Janicki.

Praca nawiązuje do symbolicznego autoportretu narodu, jaki w1979 roku przedstawił Marek Rostworowski wystawą "Polaków portret własny" w Muzeum Narodowym w Krakowie, która do dziś pozostaje jednym z najważniejszych wydarzeń w historii polskiego muzealnictwa. Praca Janickiego pokazuje nasz stosunek do Ukraińców, wojny za wschodnią granicą i relacje na przestrzeni ostatnich trzech lat. Wystawa potrwa do 15 lutego 2026 roku.

"The Rapture" to pierwsza indywidualna wystawa jednej z najbardziej wyrazistych artystek najmłodszego pokolenia sztuki ukraińskiej, Sany Shahmuradovej Tanskiej, urodzonej w 1996 roku w Odessie. Jej prace można oglądać do 15 lutego 2026 roku.

- W MOCAK- u prezentujemy grupę obrazów, na którą składa się cykl 12 najnowszych prac w Galerii Alfa, w Galerii Beta znalazły się obrazy starsze, sprzed dwóch-trzech lat będące odpowiedzią na to, co dzieje się w Ukrainie. Odessa, Morze Czarne, Podole, dzieciństwo to bardzo ważne aspekty wpływające na tożsamość jej prac. Jej twórczość przypomina chagallowski krajobraz na pograniczu snu i jawy - mówi Adam Budak, kurator wystawy.

Instalacja "Everything Was Forever, Until It Was No More" Konrada Smoleńskiego powraca po 12 latach od premiery. Projekt powstał w 2013 roku na potrzeby wystawy w Pawilonie Polskim na 55. Biennale w Wenecji, następnie był prezentowany w Centre Pasquart w Biel/Bienne oraz warszawskiej Zachęcie. Każdorazowo pokazywany w nowej wersji, odpowiadającej warunkom otoczenia. Istotnym elementem były performensy muzyczne z udziałem zaproszonych artystów. W tej odsłonie serca dzwonów zostaną przywrócone i wykorzystane w trakcie zaplanowanych koncertów festiwalu Sacrum Profanum, które odbywać się tu będą od 7 do 11 listopada. Wystawa potrwa do 25 stycznia przyszłego roku.