Narażenie na zanieczyszczenie powietrza osłabia zdolności poznawcze u osób starszych

Na University College London wykazano, że narażenie na dwutlenek azotu (NO₂) oraz drobny pył zawieszony (PM2.5) wiąże się ze słabszymi wynikami w kluczowych testach zdolności poznawczych, w szczególności w zakresie umiejętności językowych.

NO₂ trafia do atmosfery głównie w wyniku spalania paliw - z emisji pojazdów takich jak samochody, ciężarówki i autobusy, a także z elektrowni i maszyn działających poza drogami. Zanieczyszczenie PM2.5 w powietrzu zewnętrznym często powstaje w wyniku spalania benzyny, oleju napędowego, ropy lub drewna i składa się z drobnych cząstek, które mogą być wdychane głęboko do płuc.

Naukowcy przeanalizowali dane ponad 1,1 tys. osób w wieku powyżej 65 lat. Pod uwagę wzięto poziom narażenia na zanieczyszczenie powietrza w okresie od ośmiu do dziesięciu lat i oceniono pamięć uczestników, funkcje wykonawcze (np. planowanie, rozwiązywanie problemów i adaptację do nowych sytuacji), język oraz ogólną sprawność poznawczą. Uczestnicy przeszli szereg znanych testów neurokognitywnych, a także zadania natychmiastowego i opóźnionego przypominania, liczenia wspak oraz rysowania kształtów.

Wyniki pokazały, że osoby mieszkające w obszarach o najwyższym poziomie NO₂ i PM2.5 osiągały gorsze wyniki w testach poznawczych w porównaniu z osobami zamieszkującymi tereny o przeciętnym poziomie zanieczyszczenia. Najsilniejszy związek zaobserwowano w zakresie zdolności językowych - seniorzy z najbardziej zanieczyszczonych rejonów osiągali wyniki w najniższej jednej trzeciej ocenianych testów.

Badanie wykazało również, że różne źródła zanieczyszczeń mają odmienny wpływ na zdrowie poznawcze. Na przykład zanieczyszczenia pochodzące z przemysłu, ogrzewania domowego i spalania paliw (takich jak węgiel i ropa) były silnie powiązane z pogorszeniem umiejętności językowych (czyli zdolności szybkiego dostępu do słów i ich użycia).

Według autorów może to wynikać z faktu, iż zwiększone narażenie na zanieczyszczenie powietrza jest szczególnie związane z uszkodzeniem płata skroniowego mózgu - części odpowiedzialnej m.in. za język i płynność semantyczną. Potrzebne są jednak dalsze testy, by lepiej zrozumieć te powiązania.

- Nasze badanie pokazuje, że zanieczyszczenie powietrza szkodzi nie tylko płucom i sercu, ale także zdrowiu mózgu - zwłaszcza gdy ludzie są narażeni na wysokie poziomy przez długi czas - mówi dr Giorgio Di Gessa, współautor badań. - Najbardziej spójne zależności zaobserwowaliśmy w przypadku zdolności językowych, co może wskazywać, że niektóre zanieczyszczenia oddziałują na konkretne procesy poznawcze - dodaje.

Według autorów warto by zaostrzyć przepisy dotyczące jakości powietrza, zwłaszcza w rejonach, gdzie poziom zanieczyszczeń pozostaje wysoki, by chronić zdrowie mózgu starzejącego się społeczeństwa.

Na podstawie:

Exposure to air pollution may harm brain health of older adults