Obrońca Westerplatte. Prawda o majorze Sucharskim

Dzieciństwo i młodość Sucharskiego

Henryk Sucharski urodził się 12 listopada 1898 roku w Gręboszowie. Już od najmłodszych lat wykazywał się pracowitością i ambicją, kończąc szkołę handlową, a następnie gimnazjum w Tarnowie.

W 1917 roku, jeszcze przed ukończeniem pełnoletności, wstąpił ochotniczo do armii austro-węgierskiej, gdzie zdobywał pierwsze doświadczenia wojskowe na froncie włoskim podczas I wojny światowej. Choroba i pobyt w szpitalach nie przerwały jego kariery – już w 1918 roku ukończył szkołę oficerską w Opatowie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Sucharski wstąpił do Wojska Polskiego. Szybko awansował, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie wykazał się odwagą podczas walk pod Połanicą Bogdanówką, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po zakończeniu działań wojennych kontynuował służbę, zdobywając kolejne stopnie wojskowe i doświadczenie jako instruktor oraz dowódca kompanii i batalionu.

Droga na Westerplatte

W okresie międzywojennym Sucharski konsekwentnie rozwijał swoją karierę wojskową. Ukończył liczne kursy oficerskie, pełnił funkcje instruktorskie i dowódcze w różnych jednostkach piechoty. W 1938 roku otrzymał awans na majora, a kilka miesięcy później został mianowany komendantem Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte – strategicznego przyczółka Rzeczypospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku.

Jako dowódca Sucharski wykazał się dużą odpowiedzialnością i profesjonalizmem. Skutecznie rozbudował umocnienia, zadbał o przygotowanie załogi i wzmocnił system alarmowy. Wiedząc, że w przypadku wojny Westerplatte stanie się jednym z pierwszych celów niemieckiego ataku, dołożył wszelkich starań, by placówka była gotowa na najgorsze.

Obrona Westerplatte – legenda i rzeczywistość

1 września 1939 roku o świcie pancernik "Schleswig-Holstein" rozpoczął ostrzał polskiej składnicy. Rozpoczęła się siedmiodniowa obrona, która przeszła do historii jako symbol polskiego oporu. Major Sucharski, zgodnie z rozkazem, miał utrzymać placówkę przez 12 godzin – załoga wytrzymała jednak aż siedem dni, odpierając kolejne ataki i wytrzymując zmasowany ostrzał artyleryjski, bombardowania lotnicze oraz próby podpalenia pozycji obrońców.

W trakcie walk morale załogi wielokrotnie wystawiane było na próbę. Szczególnie ciężkim momentem był nalot bombowy 2 września, który spowodował śmierć części obrońców i poważne straty wśród rannych. W tych dniach doszło do kontrowersji wokół dowodzenia – według części relacji Sucharski przeżył załamanie nerwowe, a faktyczne dowodzenie przejął kapitan Franciszek Dąbrowski. Mimo to Sucharski zachował formalne zwierzchnictwo i ostatecznie podjął decyzję o kapitulacji, gdy dalszy opór groził całkowitą zagładą załogi.

7 września 1939 roku, po wyczerpującej walce, major Sucharski wywiesił białą flagę. Niemiecki dowódca, generał Friedrich Eberhardt, z szacunkiem odniósł się do postawy Polaków, pozwalając Sucharskiemu zachować szablę w niewoli – uznając tym samym honor obrońców Westerplatte.

Niewola, powojenna służba i śmierć

Po kapitulacji Sucharski trafił do niemieckiej niewoli. Przebywał w kilku oflagach, m.in. w Hohnstein, Arnswalde i Gross-Born. W trakcie ewakuacji obozu w 1945 roku doznał poważnego urazu, z którego nigdy w pełni się nie wyleczył. Po wyzwoleniu przez wojska amerykańskie dołączył do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech, gdzie przez krótki czas dowodził 6 Batalionem Strzelców Karpackich.

W sierpniu 1946 roku, już ciężko chory, został przewieziony do szpitala wojskowego w Neapolu. Tam udzielił wywiadu Melchiorowi Wańkowiczowi, który uczynił go głównym bohaterem swojego reportażu "Westerplatte".

Kilka dni później, 30 sierpnia 1946 roku, Sucharski zmarł na skutek zapalenia otrzewnej. Początkowo pochowany został na cmentarzu wojskowym w Casamassima, a w 1971 roku jego prochy sprowadzono do Polski i złożono na Westerplatte z wojskowymi honorami.

Mit i kontrowersje

Przez dziesięciolecia major Henryk Sucharski był przedstawiany jako niezłomny dowódca, symbol heroizmu i poświęcenia. Jego legenda została utrwalona przez literaturę, filmy i oficjalną propagandę PRL, która chętnie eksponowała postać syna chłopa i szewca, pomijając rolę kapitana Dąbrowskiego.

Dopiero w latach 90. XX wieku zaczęto szerzej analizować przebieg walk na Westerplatte i rolę poszczególnych dowódców. Pojawiły się głosy, że Sucharski w krytycznych momentach nie był w stanie dowodzić, a faktyczną obroną kierował Dąbrowski. Spór o "prawdziwego bohatera Westerplatte" stał się przedmiotem publicznych debat, jednak dla większości Polaków Sucharski pozostał symbolem niezłomności i odwagi.

Źródła

-Drzycimski A., Major Henryk Sucharski, Wrocław 1990.

-Henryk Sucharski [https://warhist.pl/biografie/henryk-sucharski/].