Ogromny tunel powstanie w centrum Sosnowca. Rewolucyjne zmiany w ruchu aut i pieszych w nowym śródmieściu. Co jeszcze się zmieni?

Jak znaleźć satysfakcjonujące wszystkich rozwiązania komunikacyjne i efektownie, a przede wszystkim efektywnie zagospodarować przestrzeń w samym sercu Sosnowca? Przed takim właśnie wyzwaniem staną architekci, którzy wezmą udział w konkursie ogłoszonym przez miasto Sosnowiec i katowicki oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich.

Współpraca Sosnowca z SARP to nic nowego, bo podobną procedurę zastosowano już w stolicy Zagłębia Dąbrowskiego kilka razy – chociażby przy przebudowie placu przed dworcem kolejowym Sosnowiec Główny czy budowie Zagłębiowskiego Parku Sportowego i projektowaniu nowej sceny dla Teatru Zagłębia.

– Pora przygotować dokument, który będzie pozwalał etapami, a być może całościowo zmienić gruntownie ścisłe centrum Sosnowca. Od lat mówi się, że lepszym rozwiązaniem byłoby, aby to ludzie chodzili po powierzchni ziemi, a samochody jeździły pod ziemią i na to będziemy zwracać uwagę w tym konkursie. Mieszkańcy zwracają nam uwagę, że nie mają się gdzie spotykać, dlatego chcemy zrealizować projekt, który przywróci sosnowiczanom centrum miasta – podkreśla Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca.

Teren, który pod lupę będą musieli wziąć projektanci będzie dużo szerszy niż sam rejon dworca kolejowego. To ulica 3 Maja między tzw. Plastrami Miodu a popularnym Ślimakiem, a także teren między ulicą Kilińskiego a Warszawską.

Konkurs ma pozwolić na wyłonienie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej, która najlepiej spełni oczekiwania w znaczeniu estetycznym, kulturowym oraz społecznym, także pod względem funkcjonalno-użytkowym, kompozycyjnym, z uwzględnieniem kontekstu zagospodarowania obszaru i jego otoczenia.

- Jak wynika z naszego doświadczenia, taki tryb jest najlepszy i daje szanse na udział wielu zespołów z kraju i nie tylko – zaznacza prof. Andrzej Grzybowski z katowickiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich, który będzie pełnił funkcję szefa sądu konkursowego.

– Nasze miasto i to miejsce zmieniają się od dawna, również dzięki współpracy z SARP-em. Cieszę się, że będziemy współpracować po raz kolejny, bo projekt nie będzie pomysłem jednego człowieka, a wielu ekspertów i specjalistów. Będziemy szukać pieniędzy i możliwości, by wybrany projekt jak najszybciej mógł zostać zrealizowany – dodaje Anna Jedynak-Rykała, przewodnicząca Rady Miejskiej.

Władze miasta oczekują m.in. funkcjonalnego rozlokowania przystanków komunikacji miejskiej i połączenia przestrzeni przed dworcem PKP z ulicą Modrzejowską. Do tego dochodzą miejsca dla taksówek, miejsca parkingowe, chodniki. Chodzi też o wyeksponowanie walorów śródmiejskiej zabudowy.

Konkurs będzie miał charakter dwuetapowy. We wrześniu odbędą się preselekcje, w których spośród zgłoszonych biur architektonicznych zostaną wybrane te, które w drugim etapie przygotują koncepcję przebudowy centrum Sosnowca. Taki dokument trzeba będzie złożyć w listopadzie. Konkurs ma zostać rozstrzygnięty 1 grudnia.

Zdobywca I nagrody otrzyma 50 tys. złotych, a biuro, które zajmie drugie miejsce – 30 tys. złotych. Przewidziano także trzy wyróżnienia po 20 tys. złotych każde. 

– Zwycięskie biuro otrzyma zamówienie z wolnej ręki dotyczące opracowania wielobranżowej koncepcji przebudowy, która umożliwi miastu przygotowanie do realizacji poszczególnych etapów tej inwestycji lub całość. Wartość takiego dokumentu to 500 tys. złotych – mówi Dariusz Pieczka z Sosnowieckich Inwestycji.

Plac w centrum miasta został przebudowany ostatnio w 2022 roku. Jak przekazuje PAP było to uzupełnienie innych prac w tym rejonie miasta. Przebudowano wówczas zasadniczą, zachodnią część placu przed dworcem kolejowym, gdzie wcześniej znajdował się parking, a kolej odnowiła elewację dziewiętnastowiecznego budynku dworcowego.

Przed tamtą przebudową miasto korzystało już z pomocy SARP - przy konkursie na nowy kształt głównej reprezentacyjnej przestrzeni. Zwycięska praca zakładała m.in. wygospodarowanie po zachodniej stronie ul. 3 Maja, przed dworcem kolejowym, nowego placu, roboczo nazwanego placem Metropolii. Projektant proponował też wtedy częściowe przykrycie obniżonej części placu Stulecia.

Ze względu m.in. na koszty realizacji zakres umowy z pracownią objął jedynie strefę bliższą dworcowi: mieszczącą się między dawnym domem handlowym "Sezam" z jednej strony, a kościołem Najświętszego Serca Pana Jezusa z drugiej strony - do osi ulicy 3 Maja. Ta część projektu została też istotnie zmodyfikowana. 

Przekierowanie ruchu pieszych na poziom zero przyświecało także projektom zmian, jakie wprowadzone zostały nie tak dawno w sąsiedniej Dąbrowie Górniczej. Tam w trakcie realizacji ogromnego przedsięwzięcia, polegającego na przebudowie i remoncie głównych dróg prowadzących przez miasto (ul. Sobieskiego, Królowej Jadwigi i Piłsudskiego), także pojawiły się w śródmieściu nowe przejścia dla pieszych w poziomie jezdni, w samym centrum.

Co prawda można skorzystać z przejścia podziemnego, chcąc dostać się np. z placu Wolności przed Pałacem Kultury Zagłębia w stronę ul. Sobieskiego czy Kościuszki, ale można też przejść przez jezdnie na powierzchni. Ułatwia to m.in. pasażerom poruszanie się pomiędzy przystankami autobusowymi i tramwajowymi, choć spowalnia ruch i powoduje, że kierowcy muszą w tym miejscu wykazać się szczególną ostrożnością.

Podobnie, jak w przypadku nowego przejścia przez jezdnię na ul. Sobieskiego, prowadzącego z ul. 3 Maja do centrum handlowego Pogoria. Tam wcześniej piesi i klienci Pogorii korzystali ze specjalnej kładki, zawieszonej nad ulicą, ale została ona w 2023 roku całkowicie zdemontowana. Takie rozwiązanie umożliwiło także rozbudowę dąbrowskiego centrum handlowego, która właśnie trwa.