Podlaskie przeciw depresji. Samorządowcy podpisali porozumienie

– Żyjemy w czasach niepewności, a województwo podlaskie odczuwa jej skutki szczególnie dotkliwie. Wynika to między innymi z trwającej przy naszych granicach wojny hybrydowej oraz licznych konsekwencji geopolitycznego sąsiedztwa, również tych o charakterze ekonomicznym – podkreślała wicemarszałek Wiesława Burnos, wskazując na potrzebę większej uwagi na problemy zdrowia psychicznego w regionie. – W takiej rzeczywistości to dzieci i młodzież często ponoszą największe koszty, a ich sytuacja w naszym regionie może być trudniejsza niż w innych częściach kraju.

Konferencja została zorganizowana w ramach Europejskiego Tygodnia Zdrowia Psychicznego przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce oraz Biuro Parlamentu Europejskiego w Polsce we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego. Była piątym tego typu wydarzeniem w kraju. Wcześniej deklaracje o wspieraniu działań na rzecz przeciwdziałania depresji podpisali samorządowcy z Warszawy oraz z województw: śląskiego, zachodniopomorskiego i podkarpackiego.

- Jesteśmy jedynym przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Europie, które realizuje tego rodzaju projekt – wskazywała Katarzyna Smyk, dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce. – Naszą ambicją jest dotrzeć do każdego województwa, by rozmawiać o zdrowiu psychicznym i inspirować lokalne społeczności do działania. Zauważyliśmy, że wśród Polek i Polaków rośnie potrzeba otwartej rozmowy na temat zdrowia psychicznego, a także oczekiwanie, że Unia Europejska podejmie w tym obszarze konkretne inicjatywy.

Podpisana deklaracja zobowiązuje samorządy województwa podlaskiego do wspierania dobrych praktyk Komisji Europejskiej i Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie przeciwdziałania depresji oraz tworzenia warunków do skuteczniejszej współpracy wszystkich podmiotów zaangażowanych w ochronę zdrowia psychicznego mieszkańców regionu.

Wiceprezydent Suwałk Roman Rynkowski był jednym z przedstawicieli samorządów, którzy podpisali tę deklarację.

– Wszelkie inicjatywy, które skupiają się na dobrostanie psychicznym mieszkańców, są niezwykle cenne z punktu widzenia samorządów – podkreślał. –  Przeciwdziałanie depresji i wszelkiego rodzaju problemom psychicznym jest niezwykle ważne. To jest bardzo dobre dopełnienie działań, które prowadzi szpital psychiatryczny, psychologowie szkolni czy poradnia psychologiczno-pedagogiczna. Myślę, że to jest taki moment, kiedy możemy to wszystko spiąć i zebrać.

Zgodnie z treścią deklaracji, samorządy zobowiązały się do „dołożenia szczególnych starań na rzecz wykorzystywania uznanych dobrych praktyk Komisji Europejskiej i Światowej Organizacji Zdrowia oraz upowszechniania w społecznościach lokalnych na terenie województwa wiedzy o rozpoznawaniu i leczeniu depresji”.

Piotr Toczyski, ekspert Team Europe Direct i Aliansu Przeciw Depresji, wyjaśnił strategię działania:

- Cel to uruchomienie czterech wierzchołków wielokąta. Po pierwsze lekarzy rodzinnych – 80 proc. przypadków depresji dałoby się już zamknąć na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. Po drugie – uruchomienie kampanii społecznej z kwestionariuszem przesiewowym depresji. Trzeci punkt to zmobilizowanie samorządowców, a czwarty – praca z grupami samopomocowymi pacjentów.

Ekspert ostrzegł:

- Ryzyko ponownego pojawienia się epizodu depresji u osób, które raz zachorowały, wynosi około pięćdziesiąt procent. Lęk i depresja to jak brat i siostra – często występują razem.

Głównym tematem konferencji było zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Mimo że dane Komendy Głównej Policji za 2024 rok wykazały spadek liczby samobójstw wśród osób poniżej 19. roku życia o 12,4 proc., to nadal każdego dnia w Polsce co najmniej sześcioro nastolatków podejmuje próbę samobójczą.

W debacie uczestniczył Gabriel Karwowski, uczeń-ambasador projektu A-TO-MY, dotyczącego poprawy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w białostockim systemie edukacji, który przeprowadził anonimową ankietę wśród 30 znajomych w wieku 15-18 lat.

– 20 na 30 badanych uważa, że korzystanie z mediów społecznościowych pogarsza ich nastrój. Ten problem zaczął się nasilać po pandemii, gdy zostaliśmy zamknięci w domach i musieliśmy odnaleźć się w nowym środowisku - ja i komputer - relacjonował młody uczestnik konferencji. Zwrócił również uwagę na problem przeciążenia psychologów szkolnych: - W mojej szkole jest tysiąc uczniów, a mamy tylko dwóch psychologów. To są osoby przeładowane pracą, dlatego wielu moich rówieśników szuka pomocy w mediach społecznościowych.

Piotr Toczyski zwrócił uwagę na kluczową rolę placówek edukacyjnych: - Kondycja dzieci i młodzieży wymaga szczególnej uwagi, bo to wiek rozwojowy, gdzie wszystko się ujawnia - i talenty, i słabości. Szkoła mogłaby być wspaniałym miejscem pierwszej pomocy, ale psychologowie szkolni to dziś grupa zbyt elitarna. Należy naprawdę wyszkolić psychologów szkolnych, zweryfikować ich kompetencje - nie w formie krytyki, ale żeby wzmocnić tę grupę.

Krzysztof Paliński przedstawił szokującą perspektywę wpływu nowych technologii: – W 2008 roku po raz pierwszy w sprzedaży powszechnej pojawiły się smartfony. To było 17 lat temu. I te 17 lat wystarczyło, żeby ukształtować pokolenie ludzi, którzy żyją w innym świecie.

Ekspert ostrzegł przed dramatycznymi skutkami wpływu nowych technologii na młodych ludzi:

– Mamy do czynienia z pacjentami, którzy dostali po raz pierwszy urządzenie cyfrowe w wieku dwóch lat. Dwuletnie dziecko, które dostaje tablet, traci zainteresowanie prawdziwym światem. Jedna z moich znajomych opowiadała, że jej dwulatka, próbując zainteresować się krajobrazem za oknem, zaczęła robić gesty przesuwania palcem, jakby to był ekran dotykowy.

Według danych przedstawionych podczas konferencji, w Polsce 1,5 mln osób walczy z depresją. W całej Europie rocznie około 40 mln ludzi cierpi na tę chorobę, a w Unii Europejskiej – około 48 tys. osób rocznie umiera śmiercią samobójczą, z czego ponad połowa cierpiała na depresję.

Konferencja w Białymstoku była częścią ogólnopolskiej kampanii społecznej zainicjowanej przez Komisję Europejską i Alians Przeciw Depresji w 2022 roku. Celem inicjatywy jest budowanie lokalnych sieci wsparcia - Aliansów Przeciw Depresji, które dzięki efektowi synergii mogą skuteczniej wspierać osoby doświadczające problemów psychicznych i zapobiegać zachowaniom samobójczym.