Polski miód. Jak naprawdę wygląda pozycja Polski na światowym rynku?

W ostatnich latach liczba rodzin pszczelich w Polsce rosła bardzo dynamicznie. Szacuje się, że w 2023 roku działało w Polsce około 2,35 mln rodzin pszczelich – to wyraźnie więcej niż dekadę temu.

Produkcja miodu jest jednak zmienna i zależna od pogody. W ostatnich latach wahała się od około 13 tys. ton do ponad 24 tys. ton rocznie. Dane FAOSTAT wskazują, że w 2022 roku produkcja była bliska 24 tys. ton, a 2023 rok był jeszcze lepszy – szacuje się, że mógł zbliżyć się do 30 tys. ton.

Mimo wzrostu produkcji Polska nie pokrywa w pełni własnego zapotrzebowania. Poziom samowystarczalności oceniany jest na 55–65 procent, co oznacza, że nadal trzeba importować duże ilości miodu, by zaspokoić rynek krajowy i przygotować mieszanki.

Import miodu do Polski od lat przewyższa eksport. To efekt dużej konsumpcji oraz dużej skali produkcji mieszanek miodów, które wymagają surowca spoza kraju. Polska importuje miód z wielu krajów, co pokazuje, że źródła surowca miodowego są bardzo zróżnicowane.

Import miodu do Polski w pewnych latach przekraczał 37 tys. ton. Na przykład, w 2021 r. import wyniósł 37 615 ton. W 2022 r. import miodu wyniósł około 31,7 tys. ton. W 2023 r. import spadał — np. w okresie styczeń–listopad 2023 r. do Polski sprowadzono około 24,6 tys. ton miodu. Głównymi krajami dostawców miodu są Chiny i Ukraina. Z danych wynika, że w 2023 r. import z Chin do Polski w okresie I-XI wyniósł 12,8 tys. ton, przewyższając import z Ukrainy. Są też dostawy miodu z Litwy, Nowej Zenlandii, czy Rumunii, ale wolumeny są znacznie mniejsze.

Eksport:– w ostatnich latach utrzymuje się w granicach 11–15 tys. ton rocznie,– w 2023 roku wyeksportowano około 14 tys. ton miodu,– znaczną część eksportu stanowią mieszanki miodów.

Wartość eksportu naturalnego miodu z Polski wynosi obecnie około 38–43 mln dolarów rocznie. Dane UN Comtrade, OEC i Tridge plasują Polskę na 12–15 miejscu wśród największych eksporterów miodu na świecie. To daje Polsce solidną pozycję, choć nie należy do ścisłej światowej czołówki.

RokWartość eksportu (USD)Wolumen (kg)202437 560 79012 252 200202338 500 000 (szacunek OEC)ok. 14 000 000 (szacunek)202237 600 00012 700 000

KrajWartość eksportu (USD)Wolumen (kg)Niemcy10 979 6503 214 480Włochy4 115 3301 820 380Wielka Brytania3 079 280620 315Francja2 486 500907 408Hiszpania2 373 380919 646Grecja1 916 590923 349

KrajWartość eksportu (USD)Wolumen (kg)Arabia Saudyjska61 60013 440Zjednoczone Emiraty Arabskie19 8002 786Kuwejt7 5701 225Katar4 250652Oman2 620340

HS 040900 to międzynarodowy kod celny oznaczający miód naturalny (bez dodatków). W statystykach handlowych pod tym kodem ujmuje się wyłącznie miód pszczeli w czystej postaci – zarówno w plastrach, jak i odwirowany, filtrowany czy konfekcjonowany w opakowaniach.

Zdecydowana większość polskiego miodu trafia do krajów Unii Europejskiej. W 2023 roku największymi odbiorcami pod względem wartości były Włochy, Francja, Niemcy i Grecja. Włochy kupiły miód z Polski za około 6,9 mln dolarów, Francja za 4,2 mln, Niemcy za 3,5 mln, a Grecja za około 3,3 mln. To cztery stabilne rynki. I to one od lat odpowiadają za największą część unijnego importu polskiego miodu. W praktyce oznacza to, że eksport opiera się głównie na współpracy z europejskimi odbiorcami, którzy kupują zarówno miód naturalny, jak i gotowe mieszanki przygotowywane przez polskich przetwórców.

Tak, ale w niewielkiej skali.

Według danych UN Comtrade:– Arabia Saudyjska kupiła w 2022 roku około 14,5 tony polskiego miodu (ok. 140 tys. USD),– Zjednoczone Emiraty Arabskie – około 6 ton,– niewielkie ilości trafiają także do Kuwejtu i Kataru.

Rynek GCC (Zatoki Perskiej) jest więc obecny w polskim eksporcie, ale stanowi ułamek całej sprzedaży. W porównaniu do milionowych zakupów Włoch, Niemiec czy Francji to kierunek niszowy.

Jednocześnie kraje arabskie są rynkiem dynamicznym, z rosnącym popytem na żywność naturalną i premium. To może być szansa głównie dla dużych firm eksportowych, które potrafią przygotować miód zgodny z lokalnymi wymogami jakości i certyfikacją.

Światowy handel miodem to rynek wart około 2 miliardy dolarów rocznie. Dominuje na nim kilka krajów, które od lat utrzymują bardzo silną pozycję: Chiny, Nowa Zelandia, Argentyna, Niemcy, Hiszpania i Ukraina. Te państwa dysponują ogromną produkcją, stabilnym zapleczem eksportowym i rozpoznawalnymi markami, co pozwala im regularnie trafiać do ścisłej czołówki globalnych eksporterów.

Polska ma w rynku miodu około 2 procent udziału. To nie pozycja światowego lidera, ale liczby te nie oddają całej rzeczywistości. W Europie Polska wyróżnia się dużą liczbą pasiek i stabilną produkcją. Tym samym pozostaje jednym z ważniejszych producentów miodu naturalnego w Unii Europejskiej. Ważne jest jednak coś innego — rola Polski jako dużego przetwórcy i eksportera mieszanek miodów. To właśnie ten segment sprawia, że Polska regularnie pojawia się w statystykach eksportowych, nawet jeśli naturalny miód stanowi tylko część całego strumienia wysyłek.

W praktyce oznacza to, że Polska jest średniej wielkości eksporterem, ale bardzo ważnym graczem regionalnym: łączy krajową produkcję z importem, przetwarza miód na mieszanki i wysyła je dalej na rynek unijny. To model, który od lat dobrze się sprawdza i pozwala utrzymywać stabilną pozycję mimo dużej konkurencji na świecie.

W Polsce przeciętne spożycie miodu wynosi około 0,9 kg na osobę rocznie. To mniej niż w wielu krajach Europy Zachodniej, gdzie średnia przekracza 1,7 kg, i wyraźnie mniej niż w Grecji – jednym z największych konsumentów miodu na świecie – gdzie spożycie sięga około 2,4–2,5 kg rocznie.

Takie porównanie pokazuje, że polski rynek miodu nadal ma spory zapas wzrostu. Coraz większe zainteresowanie produktami naturalnymi i lokalną żywnością sprzyja temu, by popyt na miód systematycznie rósł. Dla pszczelarzy oznacza to realną szansę na stabilne ceny. Im większa świadomość konsumentów, tym większe szanse na większą sprzedaż miodu krajowego, zwłaszcza odmian wysokiej jakości.

Dane pokazują jasno, że choć w Polsce rośnie liczba pasiek i zwiększa się produkcja miodu, krajowy rynek nadal wymaga dużych dostaw z zagranicy. Import jest potrzebny zarówno do zaspokojenia bieżącego popytu, jak i do produkcji mieszanek, które stanowią ważną część rynku. Eksport polskiego miodu istnieje i utrzymuje stabilną skalę, ale jego główny kierunek to kraje Unii Europejskiej, które od lat pozostają najważniejszymi odbiorcami.

Rynki arabskie pojawiają się w statystykach, jednak wciąż mają charakter niszowy. Dostawy do państw Zatoki są niewielkie i wymagają od eksportera pełnej standaryzacji partii, badań jakościowych i zaplecza logistycznego, więc realnie korzystają z nich większe firmy. Mimo to sama obecność w danych pokazuje, że w przyszłości ten kierunek może się rozwijać, szczególnie jeśli rosnąć będzie popyt na produkty naturalne.

Polska utrzymuje pozycję średniej wielkości eksportera w skali świata i ważnego producenta miodu w Unii Europejskiej. Nie jesteśmy globalną potęgą, ale mamy stabilną bazę pszczelarską i mocny sektor przetwórstwa, który pozwala łączyć krajowy surowiec z importem. Coraz wyższa świadomość konsumentów i rosnące spożycie miodu w Polsce to z kolei dobra informacja dla pszczelarzy sprzedających bezpośrednio — popyt krajowy ma potencjał, by rosnąć jeszcze przez lata.