Sąd wydał werdykt. Zarobki księży w szpitalach nie mogą być utajniane

Adam S. wystąpił do Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie o podanie miesięcznych wynagrodzeń kapelanów zatrudnionych w placówce. Argumentował, że każdy obywatel ma prawo wiedzieć, na co idą pieniądze z budżetu.

Dyrektor odmówił, zasłaniając się ochroną prywatności. Twierdził, że kapelani nie pełnią funkcji publicznych, więc ich zarobki nie podlegają ujawnieniu.

WSA w Olsztynie uchylił tę decyzję. Sąd stwierdził, że choć kapelan nie jest osobą publiczną, to jego wynagrodzenie pochodzi ze środków publicznych, a więc informacja ta powinna być jawna - tyle że bez ujawniania danych osobowych księdza.

W 2020 podobny spór toczył się w Bolesławcu. Lokalny portal zapytał tamtejsze szpitale o wynagrodzenia i czas pracy kapelanów. O ile szpital powiatowy odpowiedział od razu, Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych odmówił podania danych.

Sprawa trafiła do WSA we Wrocławiu, który początkowo przyznał rację dyrekcji szpitala. Uznano, że skoro w placówce pracuje tylko jeden ksiądz, to ujawnienie jego pensji naruszałoby prywatność. Dopiero skarga kasacyjna Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska zmieniła bieg wydarzeń. NSA nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy, podkreślając, że sam fakt zatrudnienia jednej osoby nie może być podstawą do odmowy ujawnienia wydatków ze środków publicznych.

W efekcie w listopadzie 2023 roku, po trzech latach batalii, szpital ujawnił dane: kapelan w listopadzie 2020 roku otrzymywał 2464,50 zł miesięcznie i przepracował 108 godzin.

Kwestię obecności księży w szpitalach reguluje kilka aktów prawnych. Ustawa o stosunku państwa do Kościoła katolickiego z 1989 roku gwarantuje dzieciom i młodzieży w sanatoriach, szpitalach czy domach opieki prawo do praktyk religijnych i katechizacji. Podobne prawo przyznano dorosłym pacjentom - mają zapewnioną możliwość korzystania z posług religijnych. Aby przepisy mogły być realizowane, państwowe placówki obowiązane są zatrudniać kapelanów skierowanych przez biskupa, a szpitale - udostępniać pomieszczenia na kaplice.

Podobne zapisy znajdziemy również w podpisanym w 1993 roku konkordacie między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą. Dokument precyzuje, że osoby przebywające w placówkach opieki zdrowotnej mają prawo do praktyk religijnych i posługi kapelanów.

Do obowiązków kapelana należy sprawowanie mszy świętej, udzielanie sakramentów, odwiedzanie chorych z komunią, indywidualne rozmowy duszpasterskie, prowadzenie ksiąg, a także dbałość o kaplicę. Z kolei szpitale mają obowiązek nie tylko udostępnić kaplicę, ale też zapewnić duchownym osobny pokój do przygotowań i rozmów z pacjentami.

Zgodnie z przepisami szczegółowymi ksiądz ma wykonywać swoje zadania "osobiście i zgodnie z prawem pracy". Nie dotyczy to jednak sytuacji nadzwyczajnych, gdy jego gotowość do posługi nie ma wyraźnych ram czasowych.

Wokół płac kapelanów szpitalnych regularnie wybuchają emocje. Najgłośniejsza sprawa dotyczyła publikacji Super Expressu z 2018 kapelanie z Makowa Mazowieckiego, który rzekomo miał zarabiać od 6500 do 7500 zł. Ostatecznie sprostowano tę informację, wskazując, że faktyczna pensja wynosiła 874,86 zł netto.

Wynagrodzenia dla kapelanów szpitalnych są jednak zróżnicowane. W ubiegłym roku szpital w Wolsztynie ujawnił, że całościowy koszt zatrudnienia kapelana to 59,6 tys. zł rocznie. To niewiele w stosunku do kapelanów zatrudnionych np. w wojsku, gdzie najwyższe wynagrodzenie kapelana dochodzi do 18 tys. zł miesięcznie (najniższe nie przekracza 5 tys. zł).