Selektywna zbiórka tekstyliów już obowiązuje. Tylko... gdzie dziś oddać ubrania?

Koniec sierpnia to nie tylko schyłek wakacji, ale też moment powrotu do codziennych obowiązków - szkoły, pracy i domowej rutyny. To również doskonała okazja, by zajrzeć do szaf i komód, przejrzeć garderobę i przygotować się na nadchodzący sezon jesienno-zimowy. Warto podejść do tego rozsądnie - uporządkować przestrzeń i zostawić tylko te ubrania, które naprawdę lubimy i nosimy.

Sierpień sprzyja pożegnaniu z rzeczami, które tylko zajmują miejsce. Ubrania za małe, za duże, niemodne czy nietrafione zakupy, których nigdy nie założyliśmy - nie ma sensu ich przechowywać z nadzieją, że "jeszcze się przydadzą". Zamiast chować je na dno szafy, najlepszym rozwiązaniem jest spróbować sprzedać to, co wciąż nadaje się do noszenia - dzięki temu przedłużamy życie ubrań i wspieramy gospodarkę cyrkularną. A co z rzeczami, których nie uda się odsprzedać? Warto poszukać dla nich innych form drugiego życia, np. wymiany lub darowizny, tak aby nie trafiały na wysypisko i nie obciążały środowiska.

W Polsce selektywna zbiórka odpadów tekstylnych jest już obowiązkowa, ale system wciąż nie działa tak, jak powinien. Teoretycznie zużyte ubrania powinny trafiać do specjalnych punktów, ale w praktyce brakuje łatwo dostępnych miejsc. PSZOK-i, czyli Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, są często daleko od osiedli i trudno do nich dotrzeć - zwłaszcza jeśli nie ma się samochodu.

- Trudno wyobrazić sobie, że mieszkańcy będą jechać do odległych punktów z siateczką ubrań. Dodatkowo PSZOK-i przeważnie nie mają wdrożonych systemów odzysku dobrej odzieży i traktują wszystkie zebrane sztuki jako odpad - zauważa Ewa Janczukowicz-Cichosz, ekspertka ds. zrównoważonego rozwoju w LPP.

W efekcie duża część nadal dobrej odzieży, dodatków czy obuwia nigdy nie zostanie ponownie użyta. Równocześnie brakuje edukacji konsumentów i wsparcia dla alternatywnych rozwiązań, takich jak dofinansowanie naprawy ubrań.

- W badaniu, które przeprowadziliśmy na potrzeby kampanii edukacyjnej Dbaj o ubranie, jednym z ważniejszych wniosków było, że Polacy wiedzą, że naprawa ubrań to dobry pomysł, ale po pierwsze brakuje im umiejętności, a po drugie uważają, że profesjonalna naprawa odzieży jest stosunkowo droga. Skutkuje to tym, że małe rozprucie na szwie sprawia, że traktujemy odzież jako nienadającą się do noszenia - tłumaczy ekspertka.

Odpowiedzią na ograniczoną dostępność publicznych punktów zbiórki jest oferta firm odzieżowych - w tym znane sieci należące do LPP: Sinsay, Reserved, Cropp, House, Mohito

- W każdym salonie naszych pięciu marek można zostawić używaną odzież, akcesoria i obuwie dowolnej marki - mówi Ewa Janukowicz-Cichosz.

Zebrana odzież trafia do sortowni, gdzie jest dzielona według stanu i możliwości dalszego wykorzystania. Około 90 proc. tekstyliów zasila drugi obieg - trafiając do organizacji pomocowych lub na rynek wtórny. Pozostała część, która nie nadaje się do ponownego użycia, jest przetwarzana w procesach recyklingu surowcowego, downcyklingu lub spalana z odzyskiem energii.

To pokazuje, że mimo niedoskonałości systemu publicznego, branża odzieżowa może aktywnie wspierać ograniczanie ilości odpadów tekstylnych i wdrażanie zasad gospodarki cyrkularnej. Warto też promować inne działania, takie jak odpowiednia pielęgnacja i naprawa odzieży, która pozwala znacząco wydłużyć życie ubrań. Kluczowe będzie również wsparcie finansowe dla rozwoju nowych technologii recyklingu oraz rozwiązań zmniejszających ilość tekstyliów, których nie da się już przetworzyć.

W odpowiedzi na systemowe wyzwania związane z przetwarzaniem odpadów tekstylnych LPP nawiązało współpracę z polskim startupem Use Waste, który rozwija technologię chemicznego recyklingu. Dotychczasowe prace pozwoliły na odzyskanie poliestru z używanej odzieży i przetworzenie go w nową przędzę o właściwościach równoważnych z surowcem pierwotnym. W ramach prac laboratoryjnych rozdzielono też włókna z popularnych mieszanek materiałowych, takich jak poliester z bawełną, wiskozą czy nylonem i poliamidem.

- Musimy mieć świadomość, że każda sztuka odzieży, nawet ta naprawiona czy z drugiego obiegu, kiedyś straci swoją funkcjonalność. W takim wypadku powinniśmy mieć możliwość wykorzystania jej ponownie jako surowiec do produkcji nowej odzieży i właśnie tu niezbędny staje się recykling, który zamieni zużytą odzież w nowe włókna - podsumowuje Ewa Janczukowicz-Cichosz.

W ocenie LPP skalowanie takich rozwiązań wymaga nie tylko zaangażowania biznesu, ale również spójnych i jasno określonych wytycznych regulacyjnych, które będą wspierać rozwój selektywnej zbiórki, sortowania oraz innowacyjnych technologii textile-to-textile. Równolegle niezbędne jest tworzenie zachęt do naprawy, ponownego użycia i wdrażania ekoprojektowania - zgodnie z założeniami ESPR (dyrektywa zakładająca m.in. większą trwałość i możliwość naprawy produktów) oraz zasadami Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta.