Tajemnica zagłady Niniwy. To skończyło epokę dominacji Asyrii

Asyria, która przez stulecia dominowała w regionie Bliskiego Wschodu, była w drugiej połowie VII wieku p.n.e. w stanie głębokiego kryzysu. Jej rozległe terytorium i brutalne metody rządzenia wzbudzały niechęć wśród podbitych ludów i sąsiadów.

Na czele koalicji przeciwko Asyrii stanęły dwa młode i dynamicznie rozwijające się państwa: Babilonia pod wodzą króla Nabopolassara oraz Media, rządzona przez Kyaksaresa.

W latach 615–614 p.n.e. Babilończycy i Medowie przeprowadzili nieudane ataki na Niniwę, jednak zdobycie Aszur w 614 roku p.n.e. było pierwszym poważnym ciosem dla Asyrii. W ruinach tego miasta sprzymierzeńcy zawarli porozumienie, przewidujące wspólne uderzenie na Niniwę.

Zanim doszło do decydującej bitwy, Asyryjczycy zachowywali zaskakującą bierność. Król Sin-szar-iszkun, ostatni władca z dynastii Sargonidów, wycofał się do Niniwy i ograniczył swoją działalność do obrony stolicy. Sprzymierzone siły miały czas na zgromadzenie wojsk, przegrupowanie i dokładne zaplanowanie oblężenia.

Jak wynika z kronik babilońskich, kampanię starannie przygotowano. Armia Nabopolassara przekroczyła Tygrys, a wojska Medów przeprawiły się przez Radanu, by połączyć siły. Obie armie maszerowały wzdłuż rzeki, by w czerwcu 612 roku p.n.e. rozpocząć oblężenie Niniwy.

Niniwę uważano za jedno z najlepiej ufortyfikowanych miast w starożytności. Nie dziwi więc, iż oblężenie tego miasta trwało aż trzy miesiące.

Decydujący atak na Niniwę nastąpił w sierpniu 612 roku p.n.e. Sprzymierzeńcy wyznaczyli go na dziewiąty dzień miesiąca âbu (odpowiadający współczesnemu sierpniowi). Jak podają źródła, wojska Medów i Babilończyków podeszły pod mury miasta, stosując różnorodne strategie oblężnicze.

W jednej z najciekawszych relacji, pochodzącej z Księgi Nahuma, opisano, że oblegający spiętrzyli wody Tygrysu, które podmyły mury Niniwy. Takie działanie mogło znacząco przyspieszyć zdobycie miasta.

Szturm zakończył się sukcesem – mury Niniwy zostały przełamane, a obrońcy ponieśli klęskę. W trakcie walk zginął Sin-szar-iszkun, co ostatecznie przypieczętowało los Asyrii. Zdobywcy zniszczyli miasto, a jego bogactwa splądrowano.

Źródła historyczne na temat zdobycia Niniwy są różnorodne i ukazują wydarzenie z różnych perspektyw. Kronika babilońska opisuje szczegóły militarne i logistyczne kampanii, podkreślając współpracę Nabopolassara i Kyaksaresa.

Z kolei Księga Nahuma, będąca częścią Biblii hebrajskiej, interpretuje upadek Niniwy jako akt boskiej sprawiedliwości wymierzonej w Asyrię za jej zbrodnie.

Ciekawym elementem biblijnej narracji jest wzmianka o "wylewie wód", co może odnosić się do spiętrzenia rzeki Tygrys przez oblegających. Ten szczegół znalazł potwierdzenie w wynikach współczesnych badań archeologicznych, które sugerują, że inżynieryjne umiejętności oblegających odegrały kluczową rolę podczas walk oblężniczych.

Zdobycie Niniwy było wydarzeniem przełomowym nie tylko dla Asyrii, ale także dla całego regionu Bliskiego Wschodu. Upadek stolicy oznaczał koniec potęgi asyryjskiej i początek dominacji Babilonii oraz Medii. W ciągu kilku następnych lat koalicjanci przejęli kontrolę nad pozostałymi asyryjskimi terytoriami, w tym Kalchu, gdzie archeolodzy odnaleźli ślady medyjskiej obecności w postaci grotów strzał.

Dla Babilonii zdobycie Niniwy było krokiem milowym w jej drodze do stania się nowym centrum cywilizacyjnym regionu. Media natomiast wzmocniła swoją pozycję na wschodzie, co w późniejszych latach doprowadziło do jej konfrontacji z Persją.

Ruiny Niniwy, dziś położone w pobliżu Mosulu w Iraku, przypominają o czasach, gdy Asyria rządziła światem starożytnym – i o dniu, gdy to panowanie dobiegło końca.

Wybór literatury

·       Roux G., Mezopotamia, przekł. B. Kowalska, J. Kozłowska, Warszawa 1998.