Zabytek, a wygląda jak nowy. W Teatrze Starym rozdano Laury Konserwatorskie 2025. Zobacz zdjęcia

To najbardziej prestiżowe wyróżnienie w sferze zabytków w woj. lubelskim. Laur Konserwatorski jest wręczany od 2000 r. W poniedziałek (26 maja) wręczono nagrody w jego tegorocznej edycji.

- Wysoki poziom, wysoka jakość, wszystko przeprowadzone zgodnie z zasadami sztuki konserwatorskiej. Cieszymy się, że mamy te laury komu przyznawać – podkreśla Dariusz Kopciowski, wojewódzki konserwator zabytków.

- Ideą, która przyświeca konkursowi jest to, aby zadbać - dla przyszłych pokoleń - o nasze zabytki, czyli nasze dziedzictwo narodowe – wyjaśnia Bożena Żelazowska, generalny konserwator zabytków.

W tym roku uhonorowano gospodarzy czterech obiektów.

• Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Wincentego Witosa w Leśnej Podlaskiej - za kompleksowe prace konserwatorskie i restauratorskie przy drewnianym budynku zw. „Domem Ksieni” w Leśnej Podlaskiej.
• Gmina Miasto Międzyrzec Podlaski – za kompleksowe prace remontowe i konserwatorskie pałacu Potockich w Międzyrzecu Podlaskim.
• Miasto Zamość – za prace konserwatorskie, restauratorskie przy Bramie Lwowskiej w Zamościu.
• parafia rzymskokatolicka św. Jana Chrzciciela w Janowie Lubelskim - za prace konserwatorskie obejmujące kościół pw. św. Jana Chrzciciela, kaplicę Objawienia i bramę-dzwonnicę w zespole klasztornym podominikańskim w Janowie Lubelskim oraz rzeźbę Matki Bożej Niepokalanie Poczętej.

Tegoroczni laureaci to 104., 105., 106. i 107. obiekt uhonorowany przez służby konserwatorskie.

- Janowski kościół pw. św. Jana Chrzciciela jest jedną  z pereł barokowej sztuki na terenie Lubelszczyzny. W ostatnich latach dołożyliśmy starań, aby odnowić jego zewnętrzną formę, czyli elewację oraz mur i bramę wejściową – opisuje ks. Tomasz Lis, proboszcz parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Janowie Lubelskim.

Świątynia odzyskała pierwotną kolorystykę.

– Piękny ceglany kolor, który jest kolorem polskiego baroku. Odnowiliśmy tynki zdobienia zewnętrzne. Oprócz kościoła odnowiliśmy także Kaplica Zjawienia, miejsce ukazania się Matki Bożej. Ona ma troszeczkę inną kolorystykę mamy tutaj starą i nową biel – dodaje ks. Lis.

Remont tzw. „Domu Ksieni” w Leśnej Podlaskiej trwał półtora roku.

- To najstarszy budynek na terenie naszej szkoły – przypomina  Radosław Klekot, dyrektor Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Wincentego Witosa w Leśnej Podlaskiej. I dodaje: - Remont wraz z wyposażeniem kosztował troszkę ponad 1,5 mln zł.  Będzie tam izba tradycji szkoły, ale mamy ambicje aby przerodziła się ona w rodzaj lokalnego muzeum, bo teren, na którym znajduje się szkoła jest bardzo ciekawy, wielokulturowy.

Wpisany do rejestru zabytków w 1995 r.

Na potrzeby tego zespołu zostały zaadoptowane dawne budynki klasztorne oo. paulinów. Pierwszy drewniany klasztor wybudowany został w 1727 r. po przybyciu paulinów do Leśnej Podlaskiej.

Drewniany budynek tzw. „Domu Ksieni” został zbudowany w końcu XIX w.. Jego nazwa pochodzi od osoby Jewgieni Jefimowskiej – księżnej rosyjskiej, która po wyświęceniu na mniszkę w 1889 roku przyjęła imię zakonne Katarzyna. Była ona przez 20 lat przełożoną (ihumenią) kobiecego monastyru Narodzenia Matki Bożej w Leśnej i mieszkała właśnie w tym domu. W tym czasie kierowany przez nią klasztor był jednym z największych klasztorów żeńskich w carskiej Rosji, znaczącym centrum pielgrzymkowym, lokalnym ośrodkiem gospodarczym i oświatowym.

Po opuszczeniu Leśnej przez mniszki prawosławne, budynek tzw. „Domu Ksieni”, wykorzystywany był na mieszkania nauczycieli, a w ostatnich latach pozostawał nieużytkowany i był w złym stanie technicznym.

Remont wykonano między lipcem 2022 r. a grudniem 2023 r.

Prace obejmowały między innymi konserwację i zabezpieczenie środkami owadobójczymi elementów drewnianych (tj. stropów, ścian, schodów, podłóg, stolarki okiennej i drzwiowej oraz wystroju elewacji), a także - w nieznacznej części - rekonstrukcję wybranych elementów drewnianych (tj. pojedynczych okien i drzwi, balustrady schodów, wewnętrznych elementów zdobniczych, zewnętrznych okiennic), zabezpieczenie świerkowych bali zrębu ścian zewnętrznych, a także konserwację dachu wraz z wykonaniem nowego komina, remont poważnie uszkodzonej werandy.

W budynku została urządzona Izba Pamięci. Eksponowane są w niej materiały związane z miejscową szkołą i regionem.

Wpisany do rejestru zabytków w 1982 r.

Jest przykładem modernistycznej siedziby ziemiańskiej z okresu międzywojennego.

Pałac wybudowany został w latach 20. XX w. przez Andrzeja Potockiego, na nowym miejscu, według projektu Antoniego Dygata. W czasie drugiej wojny światowej pałac został mocno zdewastowany przez wojska niemieckie i rosyjskie. Po 1945 r. utworzono w nim Państwowy Dom Dziecka, następnie Dom Opieki, filię KUL, a w ostatnich latach budynek pozostawał nieużytkowany.

Prace restauracyjne przeprowadzono między styczniem 2021 r. a grudniem 2023 r.

Wykonano między innymi izolacje fundamentów, wymieniono pokrycie dachowe, poddano renowacji i pomalowano elewacje budynku, wyremontowano tarasy, odrestaurowano balkony, przywracając formę dawnych balustrad, przeprowadzono renowację zadaszenia portyku wejściowego ze świetlikami.

Przywrócono pierwotny wygląd znacznej części pomieszczeń. M.in. w prywatnych apartamentach właścicieli pałacu: w gabinecie i sypialni przeprowadzono konserwację parkietów, okładzin ścian, zabudowy meblowej, kominków oraz schodów łączących oba pomieszczenia, zaś w przyległych łazienkach wykonano konserwację zachowanego ceramicznego wyposażenia, płytek podłogowych i ceramicznych okładzin ścian. W salonie, dawnej jadalni i sali przechodniej zrekonstruowano ozdobne parkiety, pozostawiając fragmenty odzyskanych oryginalnych parkietów w formie „świadków”.

W salonie poddano konserwacji drewniane okładziny ścian i sufitu oraz kominek. Przywrócono pierwotny, odsłonięty podczas remontu wystrój sieni głównej, w postaci boniowania ścian i sufitu.

W rejestrze zabytków od 1966 r.

To jedna z trzech pierwszych bram w obrębie fortyfikacji miasta Zamościa, zaprojektowanych przez Bernardo Morando. Została wybudowana w 1597 r. Zespół fortyfikacji został przebudowany i zmodernizowany w latach 1821-31 pod kierunkiem Jana Mallet-Malletskiego. Wtedy brama utraciła swoją formę – zamurowano ją i zamieniono na więzienie. W latach 1824-1825 r. osadzony był tu major Walery Łukasiński.

Remont wykonano między sierpniem 2022 r. a wrześniem 2024 r

Roboty obejmowały zabezpieczenie obiektu przed zawilgoceniem, izolację zielonego dachu oraz konserwację nakryw kamiennych wraz z ich uzupełnieniem. Brama została objęta pracami konserwatorskimi w każdej części. Przeprowadzono zaawansowane prace konserwatorskie i restauratorskie w obrębie dekoracji kamiennej na elewacjach oraz wątku ceglanego i tynków - przede wszystkim w obrębie kamiennej elewacji wschodniej, wraz z cokołem, portalem i bogato zdobioną attyką z wolutami.

W trakcie prowadzenia prac izolacyjnych przy elewacji wschodniej – pod nadzorem archeologicznym - odkryto relikty dawnego muru kurtyny VIII fortyfikacji, które zostały udokumentowane i zabezpieczone przez degradacją.

W rejestrze zabytków od 1966 r., rzeźba od 1991 r.

Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela to obiekt barokowy, trójnawowy, bazylikowy, z prostokątnym prezbiterium. We wnętrzu znajduje się ołtarz główny z połowy XVIII w. (rokokowy, z czterema rzeźbami świętych dominikańskich) oraz dziesięć ołtarzy bocznych z 2 poł. XVIII w. Od frontu kościoła usytuowane są dwie wieże, w przyziemiu których znajdują się przedsionki, pomiędzy nimi chór (dobudowany w latach 1910–1913). Wnętrze zabytku zdobi polichromia z 1931 roku autorstwa Pawła Palki.

Prace remontowe wykonano w latach 2021 – 2024.

Wykonano izolacje przyziemie, prace konserwatorskie i restauratorskie przy wyprawach tynkowych, detalu architektonicznym elewacji (w tym frontowej z kruchtą i elementami składowymi rzeźby, oknem i żaluzjami okiennymi, stolarką drzwiową, balustradą balkonu, krzyżami ze zwieńczeń, obróbkami blacharskimi, zegarem i obrazem Matki Bożej). Wymieniono stolarkę okienną w kościele. W listopadzie 2024 r. zakończono roboty budowalne oraz prace konserwatorskie i restauratorskie związane z remontem bramy-dzwonnicy oraz ogrodzenia. W trakcie badań odkrywkowych ustalono, że brama-dzwonnica oryginalnie posiadała kolorystykę tożsamą z kościołem. Dodatkowo odkryto dekorację sgraffitową w obrębie gzymsu koronującego oraz wykonano jej rekonstrukcję. W trakcie prac konserwatorskich natrafiono na tzw. kapsułę czasu z przedmiotami złożonymi podczas poprzednich remontów prowadzonych w latach 1852 i 1912.