Zginęły tysiące. Bitwa, która podzieliła Europę na wieki

Po śmierci Ludwika Pobożnego, syna Karola Wielkiego, w 840 roku imperium Franków stanęło na krawędzi rozpadu. Synowie Ludwika – Lotar I, Karol II Łysy oraz Ludwik Niemiecki – rościli sobie prawa do dziedzictwa ojca.

Najstarszy Lotar, jako cesarz, próbował utrzymać jedność imperium pod swoim przywództwem, co budziło opór młodszych braci. Sytuację dodatkowo komplikował Pepin II Akwitański, syn Pepina I, który zbuntował się przeciwko Karolowi Łysemu.

Ludwik Niemiecki początkowo był uwikłany w walki z buntownikami saskimi, jednak ostatecznie podjął współpracę z Karolem II Łysym. Na wiosnę 841 roku ich armie połączyły się w pobliżu Auxerre, przygotowując się do decydującego starcia z Lotarem.

Obie strony zmobilizowały znaczne siły. Wojska Lotara były wspierane przez Pepina II Akwitańskiego, co czyniło je liczniejszymi.

Zdaniem znawców zagadnienia, konflikt nabrał charakteru walki ideologicznej – zwolennicy Lotara dążyli do utrzymania jedności cesarstwa, podczas gdy Karol i Ludwik reprezentowali interesy niezależnych królestw.

Bitwa pod Fontenoy rozegrano w sobotę, dzień po uroczystościach święta Narodzin św. Jana Chrzciciela (25 czerwca 841 roku), co dodawało wydarzeniu symbolicznego znaczenia.

Relacje historyczne podkreślają niespotykaną brutalność bitwy pod Fontenoy. Kronikarz Agnellus z Rawenny, opierając się na relacjach świadka – arcybiskupa Jerzego z Rawenny – opisywał nieprzebraną liczebność wojsk Lotara. Według niego, armia była tak ogromna, że żadne zwierzę nie mogło się przez nią przecisnąć.

Mimo ogromnego wysiłku Lotara, wojska Karola i Ludwika okazały się skuteczniejsze. Świadkowie bitwy wspominali o niezrównanej rzezi. Pole bitwy nasiąkało krwią, a odarte z uzbrojenia ciała poległych zalegały dosłownie wszędzie.

W annałach klasztoru Saint-Bertin zapisano, że uciekających wojowników zabijano bez litości, dopóki Karol i Ludwik nie wydali rozkazu wstrzymania dalszego rozlewu krwi.

Straty w tej bitwie były ogromne. Kronikarz Agnellus wspominał o 40 000 poległych po stronie Lotara, choć liczba ta jest uznawana za przesadzoną.

Historycy szacują, że łączne straty obu stron mogły wynosić od kilku do kilkunastu tysięcy ludzi. Roczniki fuldajskie podkreślają, że żaden inny konflikt w kraju Franków nie przyniósł tak wielkiego spustoszenia.

Bitwa pod Fontenoy nie tylko przypieczętowała porażkę Lotara, ale również przesądziła o podziale imperium Karola Wielkiego. Konflikt zakończył się podpisaniem traktatu w Verdun w 843 roku, który formalnie podzielił cesarstwo na trzy części: królestwo Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego. Był to początek kształtowania się Europy środkowej i zachodniej w obecnym kształcie.

·       Barkowski R. F., Fontenoy 841, Warszawa 2022.