Jak ziemniaki i pomidory mogą pomóc w walcze z rakiem

Rak to choroba, która dotyka wielu ludzi na całym świecie. W 2020 roku zarejestrowano około 19 milionów nowych przypadków i 10 milionów zgonów. Choć metody leczenia nowotworów stale się rozwijają, często powodują one uszkodzenia zdrowych komórek lub mają poważne skutki uboczne. W poszukiwaniu bardziej ukierunkowanych i skutecznych leków przeciwnowotworowych badacze przyglądają się potencjałowi związków bioaktywnych znanych z medycyny tradycyjnej, takich jak glikoalkaloidy.

Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oceniono potencjał glikoalkaloidów obecnych w powszechnych warzywach, takich jak ziemniaki i pomidory, w leczeniu raka.

- Naukowcy na całym świecie wciąż poszukują leków, które będą zabójcze dla komórek nowotworowych, a jednocześnie bezpieczne dla zdrowych komórek. Nie jest to łatwe, mimo postępu w medycynie i dynamicznego rozwoju nowoczesnych metod leczenia. Dlatego warto wrócić do roślin leczniczych, które przed laty z powodzeniem stosowano w terapii różnych schorzeń. Uważam, że warto ponownie przyjrzeć się ich właściwościom i być może odkryć ich potencjał na nowo - mówi Magdalena Winkiel, współautorka badań.

Eksperci skoncentrowali się na pięciu glikoalkaloidach - solaninie, chakoninie, solasoninie, solamargine i tomatinie - które występują w surowych ekstraktach roślin z rodziny psiankowatych (Solanaceae). Rodzina ta obejmuje wiele popularnych roślin uprawnych - ale także trujących, głównie ze względu na alkaloidy, które produkują w ramach obrony przed roślinożercami. Jednak odpowiednia dawka może zamienić truciznę w lek: gdy naukowcy znajdą bezpieczny zakres terapeutyczny, alkaloidy mogą stać się potężnym narzędziem klinicznym.

Glikoalkaloidy szczególnie dobrze hamują wzrost komórek nowotworowych i mogą sprzyjać ich obumieraniu. To kluczowe obszary w walce z rakiem i poprawie rokowań pacjentów, dlatego związki te mają ogromny potencjał terapeutyczny. Badania sugerują, że glikoalkaloidy nie są toksyczne i nie grożą uszkodzeniem DNA ani wywołaniem przyszłych nowotworów, choć mogą mieć pewien wpływ na układ rozrodczy.

- Nawet jeśli nie uda się zastąpić obecnie stosowanych leków przeciwnowotworowych, być może terapia łączona zwiększy skuteczność leczenia. Pytań jest wiele, ale bez szczegółowej wiedzy o właściwościach glikoalkaloidów nie będziemy w stanie znaleźć odpowiedzi - wskazuje Winkiel.

Uczeni zwrócili uwagę na glikoalkaloidy pochodzące z ziemniaków, takie jak solanina i chakonina - choć ich poziom w bulwach zależy od odmiany ziemniaka oraz od warunków świetlnych i temperaturowych. Solanina hamuje przekształcanie się niektórych potencjalnie rakotwórczych substancji w organizmie oraz ogranicza przerzuty. Wykazano też, że w dawkach terapeutycznych solanina je zabija. Chakonina z kolei ma właściwości przeciwzapalne i może mieć zastosowanie w leczeniu sepsy.

Tymczasem solamargina - występująca głównie w bakłażanach - hamuje namnażanie się komórek raka wątroby. Jest jednym z glikoalkaloidów, które mogą odegrać kluczową rolę jako leczenie wspomagające, ponieważ celuje w komórki macierzyste raka, uważane za istotny czynnik oporności na leki. Solasonina, obecna w kilku roślinach psiankowatych, również atakuje komórki macierzyste nowotworów poprzez ten sam szlak biologiczny. Nawet pomidory kryją w sobie potencjał leczniczy - tomatina wspiera regulację cyklu komórkowego, umożliwiając organizmowi niszczenie komórek nowotworowych.

Autorzy podkreślają, że potrzebne są dalsze badania, aby można było dotychczasowe odkrycia przełożyć na praktyczne terapie. Istnieją pewne przesłanki, że obróbka w wysokiej temperaturze poprawia właściwości glikoalkaloidów, a nanocząsteczki mogą zwiększać skuteczność ich transportu do komórek nowotworowych, wspierając dostarczanie leku. Potrzebne jest jednak lepsze poznanie mechanizmów działania glikoalkaloidów oraz dokładna analiza wszelkich zagrożeń bezpieczeństwa, zanim pacjenci będą mogli skorzystać z leków przeciwnowotworowych prosto z warzywniaka.

Na podstawie:

How Tomatoes and Potatoes Could Be Used To Treat Cancer