Maślan sodu: Czy wspomaga układ pokarmowy? Dla kogo jest odpowiedni?

Maślan sodu to sól sodowa kwasu masłowego, która należy do grupy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA). Chociaż nazwa może brzmieć chemicznie, jest to substancja naturalnie produkowana w naszym organizmie.

Kwas masłowy (a co za tym idzie maślan sodu) powstaje w jelicie grubym w wyniku fermentacji bakteryjnej błonnika pokarmowego i innych niestrawialnych węglowodanów. Te przyjazne bakterie (mikrobiota jelitowa) trawią błonnik, którego my sami nie jesteśmy w stanie strawić, a efektem ubocznym tego procesu jest produkcja kwasu masłowego.

Aby zadbać więc o prawidłowy poziom kwasu masłowego w jelitach, warto postawić na dietę bogatą w błonnik pokarmowy, który jest głównym pożywieniem dla dobrych bakterii w jelitach. Jedz więc:

• produkty pełnoziarniste: brązowy ryż, kasze (gryczana, pęczak), pieczywo pełnoziarniste,
• rośliny strączkowe: fasola, soczewica, ciecierzyca,
• owoce i warzywa: jedz je regularnie, aby dostarczyć różnorodne źródła błonnika.

Dodatkowo, sam maślan sodu występuje w niewielkich ilościach w produktach mlecznych takich jak masło i mleko. Znajdziesz go także w serach, bo maślan sodu jest jednym z kluczowych związków, które nadają serom charakterystycznego smaku i aromatu.

Głównym zadaniem maślanu sodu jest odżywianie i ochrona jelit. Jest on podstawowym źródłem energii dla kolonocytów, czyli komórek nabłonka jelitowego.

Dzięki temu pełni kluczowe funkcje w utrzymaniu zdrowia jelit:

• regeneruje błonę śluzową jelit - wspiera odbudowę i gojenie uszkodzonego nabłonka jelitowego, co jest niezwykle ważne w przypadku stanów zapalnych,
• wzmacnia barierę jelitową - pomaga utrzymać szczelność jelit, zapobiegając przedostawaniu się szkodliwych substancji, bakterii i toksyn do krwiobiegu (zespół nieszczelnego lub cieknącego jelita),
• działa przeciwzapalnie - ogranicza stany zapalne w jelitach, co jest kluczowe w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• wspiera mikrobiom jelitowy - pomaga utrzymać równowagę flory bakteryjnej, wspierając rozwój pożytecznych bakterii,
• poprawia perystaltykę jelit - pomaga w regulacji rytmu wypróżnień, może łagodzić objawy takie jak biegunki, zaparcia, wzdęcia czy bóle brzucha, które często towarzyszą zespołowi jelita drażliwego (IBS).

Maślan sodu w postaci suplementów jest przeznaczony głównie dla osób, które mają problemy z układem pokarmowym, a zwłaszcza z jelitami. Jest to substancja, która w naturalny sposób odżywia komórki jelitowe i wspiera ich prawidłowe funkcjonowanie. Suplementy z maślanem sodu stosuje się u osób, których dieta jest uboga w błonnik oraz jako wsparcie leczenia w przypadku:

• zespołu jelita drażliwego (IBS),
• nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD) takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• stanów zapalnych jelit po radioterapii lub chemioterapii,
• zaburzeń mikrobioty jelitowej, np. po antybiotykoterapii,
• problemów z zaparciami, wzdęciami i biegunkami o nieustalonej przyczynie,
• zaburzeń wchłaniania, które prowadzą do niedoborów składników odżywczych,
• u osób, które mają dietę ubogą w błonnik, co naturalnie prowadzi do niedoboru kwasu masłowego.

Suplementy te zwykle mają postać granulek, które chronią substancję przed strawieniem w żołądku i pozwalają na jej stopniowe uwalnianie na całej długości jelit, gdzie jest najbardziej potrzebna. Pamiętaj, że suplementacja maślanem sodu powinna być zawsze skonsultowana z lekarzem lub farmaceutą.

Najlepiej jest przeczytać ulotkę i stosować się do zaleceń na niej podanych, ponieważ każdy produkt może mieć inne zalecenia. Większość z nich podaje jednak, że najlepszą porą na przyjmowanie maślanu sodu jest stosowanie go w dwóch dawkach rano i wieczorem po głównych posiłkach, czyli po śniadaniu i po kolacji. Taki schemat zapewnia optymalne wchłanianie i efektywne działanie w ciągu całej doby.

Maślan sodu należy też przyjmować w trakcie posiłku lub bezpośrednio po nim. To minimalizuje ryzyko podrażnienia żołądka, a także ułatwia jego przejście przez układ pokarmowy. Zwiększona aktywność żołądka i jelit po jedzeniu sprzyja stopniowemu uwalnianiu kwasu masłowego.

Maślan sodu nie powoduje tycia, ale nie jest też "cudownym środkiem na odchudzanie". Jednak dzięki regulacji pracy jelit, poprawie wrażliwości na insulinę, regulacji metabolizmu i apetytu oraz działaniu przeciwzapalnemu może pośrednio wspomagać odchudzanie.

Działanie maślanu sodu na wagę nie polega na bezpośrednim spalaniu tłuszczu, lecz na regulacji procesów metabolicznych, które mają wpływ na masę ciała:

• poprawia wrażliwość na insulinę - badania sugerują, że maślan sodu może zwiększać wrażliwość tkanek na insulinę. Lepsza wrażliwość na ten hormon oznacza, że organizm efektywniej przetwarza glukozę i nie odkłada jej w postaci tkanki tłuszczowej. To jest szczególnie istotne dla osób z insulinoopornością, która często wiąże się z nadwagą i trudnościami w chudnięciu,
• wpływa na hormony sytości i głodu - maślan sodu może modulować wydzielanie hormonów takich jak leptyna (hormon sytości) i grelina (hormon głodu). Dzięki temu może pomagać w kontrolowaniu apetytu i zmniejszać uczucie głodu, co prowadzi do mniejszego spożycia kalorii.
• wspiera zdrowie jelit - prawidłowo funkcjonujący mikrobiom jelitowy jest kluczowy dla zdrowia metabolicznego. Maślan sodu, będąc głównym źródłem energii dla komórek jelit, wspiera ich regenerację i pomaga utrzymać równowagę flory bakteryjnej. Zdrowe jelita to lepsze wchłanianie składników odżywczych i mniejszy stan zapalny, który często towarzyszy otyłości,
• aktywuje "dobry" tłuszcz - w badaniach na zwierzętach wykazano, że maślan sodu może aktywować tzw. brunatną tkankę tłuszczową (BAT). Jest to rodzaj tłuszczu, który zamiast magazynować energię, spala ją, generując ciepło. Zwiększenie aktywności BAT może prowadzić do większego wydatku energetycznego i wspierać redukcję tkanki tłuszczowej.

Maślan sodu jest uznawany za bezpieczny suplement, jednak istnieją pewne sytuacje, w których należy zachować szczególną ostrożność lub całkowicie zrezygnować z jego stosowania. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem suplementacji.

• nadwrażliwość lub alergia na maślan sodu lub którykolwiek z pozostałych składników preparatu. Reakcja alergiczna może objawiać się wysypką, swędzeniem, obrzękiem lub problemami z oddychaniem.
• ciąża i karmienie piersią - brakuje wystarczających badań potwierdzających pełne bezpieczeństwo suplementacji maślanu sodu w tym okresie. Z tego powodu nie zaleca się go kobietom w ciąży i karmiącym piersią, chyba że lekarz zaleci inaczej po dokładnej analizie korzyści i ryzyka,
• poważne schorzenia przewodu pokarmowego - chociaż maślan sodu jest często stosowany w leczeniu problemów jelitowych, w przypadku ciężkich schorzeń takich jak niedrożność jelit, przed rozpoczęciem suplementacji konieczna jest konsultacja medyczna,
• choroby nerek i układu krążenia - ze względu na zawartość sodu, osoby z chorobami nerek lub schorzeniami układu krążenia, które wymagają ograniczenia soli w diecie, powinny unikać stosowania maślanu sodu lub przyjmować go pod ścisłą kontrolą lekarza,
• dzieci poniżej 7. roku życia - u dzieci w tym wieku suplementacja maślanem sodu powinna odbywać się wyłącznie po konsultacji z lekarzem.

U niektórych osób, zwłaszcza na początku suplementacji, mogą wystąpić łagodne skutki uboczne związane z układem pokarmowym, takie jak:

• bóle brzucha,
• nudności,
• wzdęcia,
• biegunki.

Zwykle objawy te ustępują po kilku dniach, gdy organizm przyzwyczai się do suplementu. Jeśli jednak dolegliwości są silne lub utrzymują się długo, należy przerwać suplementację i skonsultować się z lekarzem.