Stres zaburza kontrolę emocji u osób z problemami psychicznymi

Wbrew powszechnemu przekonaniu, stres nie poprawia koncentracji w sytuacjach wysokiego napięcia, lecz tymczasowo zaburza funkcje wykonawcze, tj. procesy sterujące mózgu odpowiedzialne za rozwiązywanie problemów, planowanie i regulację emocji.

- Te funkcje wykonawcze są kluczowe do kontrolowania reakcji emocjonalnych, zwłaszcza w trudnych sytuacjach - mówi student Tee-Jay Scott z Edith Cowan University. - Nasze wyniki sugerują, że osoby z zaburzeniami związanymi z dystresem są bardziej podatne na zakłócenia tych funkcji pod wpływem stresu, nawet jeśli ich objawy nie są na tyle nasilone, by postawić formalną diagnozę - dodaje Scott.

Funkcje wykonawcze, takie jak pamięć robocza (utrzymywanie i wykorzystywanie informacji), hamowanie reakcji (powstrzymywanie impulsywnych działań) oraz elastyczność poznawcza (dostosowywanie się do zmian), są kluczowe dla utrzymania równowagi emocjonalnej.

Badacze przeanalizowali 17 międzynarodowych badań, które sprawdzały, jak ostry stres wpływa na te zdolności u osób z objawami depresji, lęku lub borderline.

- Odkryliśmy, że pamięć robocza jest szczególnie wrażliwa na stres u osób z depresją, a hamowanie reakcji - niezbędne dla samokontroli - może być osłabione u osób z borderline - wyjaśnia Scott.

Według ekspertów te zaburzenia mogą tłumaczyć, dlaczego niektórzy pacjenci słabo reagują na popularne terapie, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która w dużej mierze opiera się na funkcjach wykonawczych.

- Wiele terapii psychologicznych wymaga dużego zaangażowania poznawczego. Jeśli ostry stres zakłóca procesy umysłowe wspierające regulację emocji, może to osłabiać skuteczność terapii - szczególnie w momentach nasilonego dystresu - wyjaśnia prof. Joanne Dickson, współautorka badań.

Badacze podkreślają, że wyniki wskazują na konieczność tworzenia bardziej dostosowanych interwencji, które uwzględniają poznawcze zaburzenia wywołane stresem.

- To badanie otwiera nowe możliwości zrozumienia, jak i dlaczego objawy dystresu i zaburzenia się rozwijają i utrzymują. Pokazuje też, jak ważne jest projektowanie terapii bardziej elastycznych albo takich, które najpierw wzmacniają funkcje wykonawcze, zanim rozpocznie się praca z trudnymi emocjami - dodaje.

Potrzebne są koleje badania, by lepiej zrozumieć różnice indywidualne i dopracować strategie terapeutyczne. - Zrozumienie, jak stres wpływa na funkcjonowanie mózgu, jest kluczowe dla poprawy wyników leczenia w zakresie zdrowia psychicznego. Chodzi nie tylko o to, jaka terapia jest stosowana, ale też o to, kiedy i w jaki sposób jest prowadzona - to decyduje o jej skuteczności - mówi Scott.