John Malkovich 30 lat temu pracował na planie filmu w Malborku

"Król Olch" jest koprodukcją niemiecko-angielsko-francusko-polską. W realizacji filmu ze strony polskiej brała udział spółka Heritage Films kierowana przez Lwa Rywina. Oprócz Polaków w ekipie filmowej znaleźli się wybitni filmowcy z Francji i Wielkiej Brytanii. Odpowiednikami polskiego tytułu filmu był niemiecki "Der Unhold" ("Potwór") i angielski "The Ogre".

Obraz przedstawia wstrząsającą wizję hitleryzmu i III Rzeszy. Reżyser Volker Schloendorf oparł swój film na powieści Michela Tournier o tym samym tytule. Abel Tiffauges, główny bohater, w którego rolę wcielił się John Malkovich, trafia jako francuski jeniec wojenny do Prus Wschodnich, gdzie służy w dworku wielkiego łowczego III Rzeszy - Hermanna Goeringa. Po klęsce stalingradzkiej zafascynowany potęgą Rzeszy Abel trafia do zamku Kaltenborn, gdzie rekrutuje młodych chłopców - przyszłą elitę Hitlera, a w rzeczywistości - mięso armatnie.

Plenery malborskiego zamku służą w filmie jako miejsce stacjonowania NAPOLA - Nationalpolitische Lehranstalt (nie mylić z Hitlerjugend). NAPOLA były to Narodowo-Polityczne Zakłady Wychowawcze - elitarne szkoły średnie z internatami mające przygotować przyszłych przywódców III Rzeszy. Podlegały one początkowo Ministerstwu Oświaty i SA, potem SS i były zbliżone do korpusu kadetów. Celem ich było przygotowanie kadr dla Wehrmachtu i Waffen SS. Istniały też takie dla dziewcząt. Pierwsza żeńska NAPOLA została utworzona w Wiedniu w 1938 roku. Najbliżej leżąca NAPOLA mieściła się w Sztumie (od 1 października 1934 r.).

Książkowy i filmowy Abel przemierza okolice na koniu i porywa chłopców niczym potwór, legendarny król olch z ballady Johanna Wolfganga von Goethe.

Większość zdjęć do filmu zrealizowano w Malborku i Szymbarku. Ruiny szymbarskiego zamku posłużyły reżyserowi do nagrywania scen zdobywania zamku Kaltenborn przez Sowietów. Do realizacji filmu w Malborku zaangażowano wiele osób. Młodych chłopców z NAPOLA grali uczniowie klas siódmych i ósmych malborskich szkół. Specjalnie dobierano niebieskookich blondynów.

Część ekipy filmowej zamieszkała w Iławie w hotelu Kormoran, w tym reżyser i główny bohater z żoną, nianią i dwójką dzieci. Malkovich sprowadził sobie nawet własne łóżko. Chociaż był już wówczas znanym aktorem - nie gwiazdorzył. Na zakończenie pobytu podziękował i powiedział, że czuł się tu jak w domu. Podczas przerw na planie zdjęciowym w Malborku aktor korzystał z obiadów serwowanych na barce przycumowanej do wschodniego brzegu Nogatu. Właścicielka tej restauracji poczytywała sobie ten fakt za zaszczyt. Na nadbudówce barki (już dawno nie ma tej jednostki pływającej, a dokładnie - cumującej) wisiała stosowna informacja "Tu jadał John Malkovich". Jakiś dowcipniś w nocy dopisał..."i jeszcze żyje!"

Zdjęcia filmowe na zamku malborskim realizowano latem 1995 roku w pełni sezonu, co powodowało dezorganizację ruchu turystycznego. My, przewodnicy, prowadziliśmy turystów okrężną trasą, omijając plan filmowy i idąc przez tarasy Zamku Średniego, restaurację, następnie w kompletnej ciszy za sztucznym murem, żeby nie zakłócać pracy ekipy filmowej. Na tym sztucznym murze wykonanym z płyty paździerzowej, jak pamiętam, był napis gotykiem "Młodzież jest kamieniem budowlanym III Rzeszy"... Paliły się 8-metrowej wysokości znicze, a na wieży głównej powiewała czerwona flaga z hakenkreuzem (swastyką).

Dla nas - przewodników, malborczyków i turystów, była to wielka atrakcja i możliwość spotkania ludzi światowego kina, a także zrobienia fotki z Johnem czy zdobycia autografu, z czego chętnie korzystaliśmy.