Krzeczów: Opactwo Pocysterskie

Naprzeciwko Opactwa jest duży parking, na którym zaparkujecie samochód w cenie 5 zł za dobę.

W sierpniu 1292 r. książę Bolko sprowadził do Krzeszowa cystersów z opactwa w Henrykowie. 8 września 1292 r. wystawiono dokument fundacyjny opactwa, które otrzymało wezwanie Gratia Sanctae Mariae (Łaski Najświętszej Maryi). W kolejnych wiekach opactwo było kilkakrotnie najeżdżane, między innymi przez husytów i Szwedów. Okres świetności opactwa przypada na lata 1660-1766, kiedy to między innymi powstała najstarsza droga krzyżowa na Śląsku – Kalwaria Krzeszowska (1672–1678) i wybudowano kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Na mocy edyktu wydanego przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III o sekularyzacji klasztorów na Śląsku z 30 października 1810 r., majątek opactwa przeszedł pod władanie Królestwa Prus. 22 października 1913 r. spaliła się północna wieża kościoła pw. Wniebowzięcia NMP. W 1919 r. do pustostanu klasztornego przybyli benedyktyni z praskiego opactwa Emaus, a pięć lat później klasztor podniesiono do rangi opactwa. W czasie II wojny na terenie klasztoru zorganizowano obóz przejściowy dla Żydów. Po wojnie, w maju 1946 r. niemieccy benedyktyni opuścili klasztor, a na ich miejsce do Krzeszowa przybyły benedyktynki ze Lwowa. W 1970 r. pracę duszpasterską ponownie objęli cystersi, którzy posługiwali w krzeszowskim sanktuarium do roku 2006, kiedy o. Eugeniusz Augustyn został wybrany opatem w Wąchocku. W 1998 r. Jan Paweł II podniósł kościół pw. Wniebowzięcia NMP do godności bazyliki mniejszej.

Całą Trasę Turystyczną warto zwiedzić wypożyczając audioprzewodnik, dostępnym w siedmiu językach (polskim, angielskim, niemieckim, czeskim, rosyjskim, francuskim oraz włoskim). Trzeba jednak pamiętać, że urządzenie wypożyczane jest bez słuchawek. Do audioprzewodnika można podpiąć własne słuchawki lub nabyć jednorazowe w sklepiku sanktuarium.

Zwiedzanie rozpoczęliśmy od wejścia na 71-metrową wieżę widokową, z której roztacza się wspaniały widok na budynki opactwa i panoramę Sudetów ze Śnieżką na czele. Na jej szczyt prowadzi blisko 200 schodów. 

Po drodze przespacerowaliśmy się po strychu kościoła pw. Wniębowzięcia NMP. To drewniane arcydzieło wykonało trzynastu cieśli.

Jednonawową świątynię, nazywaną śląska Kaplicą Sykstyńską, wzniesiono w latach 1690–1696, pod kierownictwem Marcina Urbana. 19 marca 2021 r. Biskup Legnicki ogłosił ją  diecezjalnym sanktuarium św. Józefa.

Ołtarz główny pochodzi z 1775 r. i zdobią go figury Trójcy Stworzonej – Maryi, Emanuela i Józefa – dłuta Józefa Lachela. Autorem tabernakulum z 1678 r., pochodzącego z rozebranego gotyckiego kościoła klasztornego, jest Jerzy Schrëtter. Po jego bokach możemy zobaczyć gabloty z relikwiami świętych.

Zarówno ambona jak i organy pochodzą z około 1700 r.

To co jednak najbardziej zachwyca w kościele, to freski autorstwa najwybitniejszego malarza śląskiego baroku Michaela Willmanna. Jest ich ponad pięćdziesiąt co sprawia, że jest to największy zbiór fresków w północnej Europie. Są one podzielone na trzy cykle: przodkowie św. Rodziny (sklepienie), 7 radości św. Józefa (kaplice zachodnie) i 7 smutków św. Józefa (kaplice wschodnie). W prezbiterium możemy z kolei podziwiać Pokłon Trzech Króli.

Warto dokładnie przyjrzeć się polichromiom, ponieważ kryją one w sobie wiele ciekawostek. Tłem do scen biblijnych jest śląski krajobraz (uważne oko wypatrzy np. zamek w Bolkowie), na fresku Tajny powrót z Egiptu Maryja ma na głowie kapelusz, a na trzech polichromiach Willmann umieścił swoje autoportrety: Poszukiwanie noclegu jako karczmarz, Obrzezanie jako wpatrujący się w Emanuaela i Odnalezienie jako jeden z przysłuchujących się naukom Jezusa.

Kaplicę zaprojektowano i wzniesiono wraz z kościołem pw. Wniebowzięcia NMP. Jest to jedno z największych mauzoleów w Europie. Spoczywają w nim fundatorzy opactwa Bolko I i Bolko II. Znajdują się tutaj również szczątki Henryka I i Henryka II z gałęzi jaworskiej.

Freski w 1736 r. wykonał Jerzy Wilhelm Neunhertz, a autorem obrazów do ołtarzy jest Felix Anton Scheffler. Z kolei dekoracja stiukowa to dzieło marmoryzatora Ignacego Alberta Provisore.

Na cmentarzu, który podzielono na dolny i górny, pochowano cystersów, benedyktynów, benedyktynki oraz księży diecezjalnych. Ostatni pochówek miał miejsce na nim w 2018 r. Możemy tu również obejrzeć Stacje Krzeszowskiej Drogi Krzyżowej oraz Krzyż główny.

Kaplicę wybudowano w 1738 r. W środku możemy zobaczyć obraz z 1740 r. autorstwa F. A. Schefflera przedstawiającym pokutującą Marię Magdalenę. Z kolei w centrum kaplicy mieści się replika Grobu Pańskiego.

Klasztorne podziemia służyły jako spichlerz. Z kolei pod prezbiterium chowano zakonników.

Barokowy kościół wybudowano w latach 1728–1735. Konsekracja miała miejsce 3 lipca 1735 r. Od 1998 r. Świątynia posiada godność bazyliki mniejszej, a od 2013 r. kolegiaty. Jest także siedzibą dekanatu.

Nawa główna ma 72 m długości, 26 m szerokości i 26 m wysokości. Kubatura bazyliki wynosi około 118 210 m3, co sprawia, że jest to największy barokowy kościół Śląska. Wieże mają wysokość 71 m.

Dekorację rzeźbiarską i snycerską 24–metrowego Ołtarza głównego stworzył A. Dorasil, według projektu F. Brokoffa. W jego centrum umieszczono obraz Piotra Jana Brandla, przedstawiające Wniebowzięcie NMP. Zaraz pod nim możemy zobaczyć niewielką ikonę Matki Bożej Łaskawej datowaną na XII w. co sprawia, że jest to najstarsza ikona w Polsce i w Europie Środkowej.

Autorami ambony są Antoni Stenzel i Joseph Lachel.  

Przepiękne polichromie w latach 1733-1735 wykonał wnuk Michaela Willmanna – Georg Wilhelm Neunhertz.

Warto również zwrócić uwagę na bogato zdobione stalle i konfesjonały, a także na niezwykle efektowne ołtarze boczne. 

Organy w latach 1732–1739 wykonał M. Engler Młodszy z Wrocławia, natomiast prospekt organowy jest dziełem A. Dorasila.

W okresie wakacyjnym, co roku w Krzeszowie odbywa się cykl Letnich Koncertów Organowych Muzyka Dawnych Mistrzów, na których możemy posłuchać arcydzieł muzyki organowej w wykonaniu polskich i czeskich organistów.

Po każdym z koncertów istnieje możliwość wejścia na emporę organową i w trakcie prezentacji organowej Dotknąć Englera poznać budowę instrumentu zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz.

Informacje praktyczne

Adres: plac Jana Pawła II 3, Krzeszów

Godziny otwarcia: 

• 1 maja-15 października: 8:00-18:00
• 16 października-30 kwietnia: 8:00-16:00

Bilety: Normalny: 28 zł, Ulgowy: 25 zł, Dziecięcy: 20 zł

W okolicy warto odwiedzić Rezerwat przyrody Głazy Krasnoludków.

Dziękujemy Opactwu Pocysterskiemu w Krzeszowie za gościnę.