Katowice: "Jura. Kraina bez końca" - wernisaż, który odkrywa tajemnice Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

W rozmowie o powstaniu wystawy dr Łukasz Galusek, dyrektor Muzeum Śląskiego, opowiadał o powodach, dla których Jura Krakowsko-Częstochowska stała się centralnym tematem ekspozycji. Podkreślił zarówno historyczne znaczenie regionu, jak i jego wyjątkową rolę jako źródła inspiracji artystycznej, wskazując na wielowarstwowość krajobrazu i duchową głębię Jury, którą muzeum stara się ukazać odwiedzającym.

- Dlaczego akurat Jura? To oczywisty temat, który leżał od dawna i czekał, aż ktoś go podejmie. Jestem bardzo szczęśliwy, że w naszym zespole narodził się ten pomysł - mówi dr Łukasz Galusek, dyrektor Muzeum Śląskiego. - W muzeum chcemy opowiadać o różnych odcieniach naszego regionu. Jura to fascynujący krajobraz, który od wieków przyciągał podróżników i artystów. To miejsce, gdzie skały odciskają różne wzory i emocje, a krajobraz inspiruje wyobraźnię - od romantyzmu po współczesność. Najbardziej fascynujące jest to, że nie pokazujemy tu tylko samej Jury, ale również jej ducha, obecnego w sztuce, ceramice, tkaninach, biżuterii czy kostiumach. Mam poczucie, że wystawa ukazuje nie tylko Jura, ale też jej duszę, a ta na pewno tutaj przez nas została zgłębiona.

Kurator wystawy także podkreślił, jak szeroką perspektywę przyjęto, starając się ukazać Jura nie tylko jako pejzaż, ale też jako miejsce bogate w zjawiska kulturowe, naukowe i duchowe:

- Chcieliśmy pokazać Jurę w pełnej wielowymiarowości - nie tylko jako pejzaż, ale też jako zjawisko kulturowe i duchowe, mówił kurator wystawy, dr Michał Burdziński. - Od geologii i paleontologii, przez botanikę i archeologię, aż po literaturę, sztukę i architekturę - każdy element wystawy opowiada swoją historię.

Wystawa prowadzi odwiedzających przez mapę terenu i osi czasu, która punktowo pokazuje kolejne etapy rozwoju regionu. Zwiedzający poznają zarówno dokonania badaczy z różnych dziedzin nauki, jak i lokalne tradycje - harcerską akcję "Zamonit", wspinaczkę skałkową, speleologię czy turystykę kwalifikowaną PTTK. Nie brakuje również odniesień do duchowości - legend, podań i wyborów pustelników, którzy żyli w harmonii z tym krajobrazem.

Centralne miejsce w ekspozycji zajmuje sztuka i literatura. Od romantyzmu po współczesność, od patriotycznych dzieł XIX wieku po świadome kształtowanie lokalnej tożsamości, Jura inspiruje artystów do malarstwa, grafiki, fotografii, filmu i projektowania przestrzennego. Zwiedzający mogą podziwiać oryginalne realizacje architektoniczne, ceramikę, szkło, unikatowe tkaniny, modę i biżuterię, a także przekrojowo zobaczyć poezję, dramat i prozę współczesną.

Podczas wieczoru dr Kamil Myszkowski, autor wyboru do fotoplastykonu mówił:

- Przygotowaliśmy specjalny seans fotoplastykonowy, który pozwala cofnąć się w czasie do drugiej połowy XIX wieku. To wyjątkowe urządzenie umożliwia oglądanie zarówno historycznych ujęć, jak i współczesnych spojrzeń na Jurę. W ramach tego seansu artyści - członkowie Związku Polskich Artystów Fotografików - przygotowali własne interpretacje Jury. Opowieść, która powstała, pokazuje nie tylko pejzaż i historię regionu, ale też duchowość i to, jak człowiek może przeżywać Jurę wewnętrznie, zespalać się z naturą i odkrywać przemijanie tego, co po człowieku zostaje (...) Mam nadzieję, że zarówno skromny fotoplastykon, jak i główna ekspozycja wystawy "Jura. Kraina bez końca" będą cieszyć państwa oczy i umysł. Dziękuję panu dyrektorowi za możliwość udziału w tym projekcie.

Wystawa gromadzi ponad 300 obiektów pochodzących z kilkudziesięciu instytucji, organizacji i zbiorów prywatnych. Wspólnie tworzą one panoramiczny obraz Jury - miejsca pełnego wapiennych formacji, dolin, jaskiń, ruin zamków i osobliwości przyrodniczych, które od stuleci oddziałują na wyobraźnię ludzi.

- Ta ekspozycja pozwala odkrywać Jura na nowo - nie tylko przez pryzmat historii czy nauki, ale też inspiruje do własnej aktywności artystycznej i odpowiedzialności za ochronę przyrody, podkreśla dr Burdziński.

Wernisaż potrwa do 15 marca 2026 roku. Dzięki przemyślanej aranżacji i dostępowi do wszystkich obiektów, wystawa jest przyjazna zarówno dla znawców tematu, jak i dla osób, które dopiero odkrywają uroki Jury.