Albrecht Hohenzollern jako król Polski? Fakty i hipotezy
Książę pruski Albrecht Hohenzollern był postacią niezwykle kontrowersyjną, a jego decyzja o sekularyzacji państwa zakonnego i przejściu na luteranizm odbiła się szerokim echem w ówczesnej Europie. Najprawdopodobniej jego ambicje polityczne sięgały znacznie dalej. Czy jest możliwe, że chciał zostać polskim królem?
Albrecht Hohenzollern jako lennik Korony
Albrecht Hohenzollern jako książę w Prusach Książęcych formalnie pozostawał lennikiem Korony Polskiej. Jego relacje z królem Zygmuntem II Augustem układały się poprawnie, a momentami nawet serdecznie.
Pruski książę, wykorzystując swoje umiejętności dyplomatyczne, nieustannie zabiegał o względy polskiego monarchy. Wysyłał do niego prezenty, takie jak pomarańcze, lekarstwa czy rasowe konie, zjednując sobie jego sympatię. Jednocześnie otaczał Zygmunta Augusta swoimi ludźmi i prowadził intensywną korespondencję z polskimi panami.
Pomimo przyjaznego nastawienia wobec polskiego dworu, Albrecht nigdy nie zapomniał o swoim pochodzeniu. Był przede wszystkim Hohenzollernem, co wielokrotnie podkreślał w swoich wypowiedziach. Czuł głęboką przynależność do narodu niemieckiego i wykazywał sympatię wobec Rzeszy.
Jednak wobec jagiellońskiego dworu sprawiał wrażenie człowieka związanego z Królestwem Polskim, powtarzając, że jest jego częścią.
Aspiracje Albrechta Hohenzollerna
Ambicje Albrechta sięgały jednak dalej. Marzył o przejęciu polskiego tronu. Król, świadomy tych ambicji, nie wyraził zgody na włączenie Albrechta do Senatu ani na udział księcia w elekcji królewskiej. Nie pozwolił mu również na organizowanie zwierzchności sądowniczej nad Prusami Książęcymi.
Mimo wzajemnej nieufności, Albrecht Hohenzollern i Zygmunt August podjęli współpracę w sprawie odzyskania Inflant. Rozpoczęła się ona w 1552 roku i miała na celu wzmocnienie pozycji Polski w regionie. Król Zygmunt August, doceniając wkład kuzyna, osobiście odwiedził Królewiec, by omówić szczegóły kampanii inflanckiej.
Powitanie polskiego króla w Prusach było wyjątkowo uroczyste, a towarzyszyły mu salwy armatnie. Niestety, w trakcie tych celebracji doszło do tragicznego incydentu – jedna z kul armatnich urwała głowę królewskiemu paziowi. Choć zdarzenie to wydaje się być przypadkiem, niektórzy historycy spekulują, że mogła to być próba zamachu na życie Zygmunta Augusta!
Szpiedzy pruskiego księcia
Albrecht Hohenzollern budował swoje wpływy w Polsce i na Litwie dzięki rozległej siatce informatorów. W samej Polsce miał 315 korespondentów, a na Litwie aż 404. Byli to zarówno dworzanie, jak i urzędnicy dworscy, tacy jak Stanisław Bojanowski czy Gabriel Tarło.
Dzięki tym ludziom Albrecht miał dostęp do tajnych i poufnych informacji, co pozwalało mu znać królewskie decyzje i działania z wyprzedzeniem. Taka sieć szpiegowska czyniła z niego jednego z najlepiej poinformowanych ludzi w sprawach dotyczących Polski i Litwy!
Zamach na Zygmunta II Augusta?
Zygmunt August obawiał się, że Albrecht nawiąże polityczne kontakty z jego matką, królową Boną Sforzą, która w swojej pragmatycznej wizji polityki wspierała księcia pruskiego.
Jednym z dowodów ich współpracy była próba zaaranżowania małżeństwa córki Albrechta, Anny Zofii, z Zygmuntem Augustem, o czym syn początkowo nie wiedział. Po śmierci swojej żony, Doroty, Albrecht wyraził chęć poślubienia Anny Jagiellonki, siostry Zygmunta Augusta, ale jego propozycja została kategorycznie odrzucona.
Albrecht był głęboko dotknięty tą decyzją, co wyraził w liście do Gabriela Tarły, pisząc, że "doznał boskiego przejrzenia", czyli zakochał się w królewskiej siostrze. Bona Sforza była przychylna temu związkowi, dostrzegając w nim korzyści polityczne, ale Zygmunt August stanowczo sprzeciwił się tej idei.
Zdaniem części badaczy wydarzenia z Królewca w 1552 roku, w tym tragiczny incydent z kulą armatnią, mogły być próbą zemsty Albrechta za uniemożliwienie mu ożenku z Anną Jagiellonką. Jeśli tak rzeczywiście było, to oznaczałoby, iż pruski książę nie tylko marzył o polskim tronie, ale i kierował się urażoną dumą oraz osobistymi ambicjami.
Jednocześnie należy zdać sobie sprawę, iż teoria o zamachu na Zygmunta II Augusta jest trudna do udowodnienia z powodu niewystarczającej ilości źródeł. Jeśli rzeczywiście Albrecht Hohenzollern czyhał na życie króla, to ostatecznie nic z tego nie wyszło.
