Europa walczy o naukowców. Nowa strategia ma zatrzymać talenty i przyciągnąć nowe
Unia Europejska rusza z inicjatywą "Wybierz Europę dla Nauki”, by zatrzymać odpływ badaczy do USA, Kanady czy Wielkiej Brytanii i jednocześnie przyciągnąć nowych naukowców spoza Wspólnoty. Pakiet obejmuje m.in. wysokie granty, uproszczone procedury wizowe oraz wpisanie wolności badań naukowych do unijnego prawa — wszystko po to, by Europa stała się bezpiecznym i konkurencyjnym miejscem dla światowej nauki.
W tym artykule:
Wolność badań naukowych jako fundament
Podstawowym elementem nowego programu jest wpisanie wolności do prowadzenia badań naukowych do unijnego prawa. Ursula von der Leyen podkreśla, że w obliczu rosnących zagrożeń na całym świecie, Europa nie zamierza iść na kompromis w kwestii swoich przekonań.
Rola nauki w dzisiejszym świecie jest kwestionowana. Co za pomyłka. Wierzę, że nauka jest kluczem do naszej przyszłości tutaj, w Europie. Bez niej po prostu nie możemy stawić czoła dzisiejszym globalnym wyzwaniom - od zdrowia po nowe technologie, od klimatu po oceany - oświadczyła von der Leyen w przemówieniu na Sorbonie.
Wpisanie wolności badań do unijnego prawa ma na celu nie tylko ochronę naukowców, ale także usprawnienie mobilności w obrębie Unii Europie. Nowa ustawa o europejskim obszarze badawczym ma wprowadzić bardziej sprawiedliwe wynagrodzenia oraz wzmocnić pozycję kobiet w nauce.
Zachęty finansowe dla naukowców
Drugim filarem inicjatywy jest pakiet finansowy o wartości 500 mln euro na lata 2025-2027. Część tych funduszy ma być skierowana do naukowców, którzy zdecydują się na przeprowadzkę do UE. Obecnie badacze mogą wnioskować do Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) o 1 mln euro powyżej limitu obowiązującego naukowców w UE, a suma ta ma zostać podwyższona do 2 mln euro.
Takie wsparcie finansowe ma na celu przyciągnięcie najzdolniejszych umysłów do Europy, co w dłuższej perspektywie może przynieść korzyści zarówno dla nauki, jak i gospodarki. Inwestycje w badania i innowacje są kluczowe dla utrzymania konkurencyjności UE na globalnej arenie.
Ułatwienia regulacyjne i wsparcie dla start-upów
Trzeci element unijnej inicjatywy to ułatwienia regulacyjne, które obejmą m.in. uproszczenie wymogów wizowych dla zagranicznych naukowców. Dodatkowo, programy mają pozwolić na skrócenie ścieżki między badaniami a biznesem, co ma ułatwić innowacyjnym start-upom dostęp do dużego kapitału.
Polski wiceminister nauki Andrzej Szeptycki zwrócił uwagę na potrzebę zwiększenia autonomii Europy w kluczowych sektorach, takich jak sztuczna inteligencja, półprzewodniki i przemysł kosmiczny.
Wysyłamy za kilka dni polskiego astronautę w ramach misji Europejskiej Agencji Kosmicznej, ale wysyłamy go z Florydy. To jest kwestia dostępu do przestrzeni kosmicznej i krytycznej infrastruktury, i to stwarza ryzyko dla autonomii Europy - zaznaczył wiceminister.
Europa jako bezpieczna przystań dla naukowców
Propozycja KE pojawia się w momencie, gdy w USA dochodzi do dużych cięć w finansowaniu badań, szczególnie tych dotyczących klimatu, szczepień czy kwestii mniejszości. Unijna komisarka ds. start-upów, badań i innowacji, Ekaterina Zachariewa, podkreśla, że Europa powinna stać się bezpieczną przystanią dla najlepszych naukowców.
Obecna sytuacja na świecie jest szansą na to, aby pokazać światu, że Europa pozostaje bezpiecznym miejscem dla nauki i badań. Europa może i powinna być najlepszym miejscem do prowadzenia badań naukowych, miejscem, które przyciąga i utrzymuje badaczy, zarówno europejskich, jak i międzynarodowych - powiedziała komisarka.
Dzięki nowej inicjatywie "Wybierz Europę dla Nauki”, UE ma szansę stać się liderem w dziedzinie badań naukowych, przyciągając talenty z całego świata i tworząc środowisko sprzyjające innowacjom. To ambitny krok w kierunku umocnienia pozycji Europy na globalnej scenie naukowej i technologicznej.
