Księżna skandalistka. Historia Katarzyny Swynford

Od dworu do romansu

Katarzyna Swynford (ok. 1350–1403) urodziła się jako córka Paona de Roet, rycerza z Hainaut. Wychowywała się na dworze królowej Filipy, żony Edwarda III, gdzie zdobyła wykształcenie i obycie niespotykane wśród kobiet jej epoki. Jako młoda dziewczyna została damą dworu, a następnie poślubiła Hugha Swynforda, szlachcica z Lincolnshire. Po śmierci męża w 1371 roku została wdową z dziećmi i niewielkim majątkiem.

To właśnie na dworze Katarzyna poznała Jana z Gaunt – trzeciego syna króla, księcia Lancaster, regenta Anglii i jednego z najbogatszych ludzi Europy. Początkowo była guwernantką jego dzieci z pierwszego małżeństwa z Blanche z Lancaster. Z czasem relacja ta przerodziła się w romans, który trwał niemal ćwierć wieku i nie był tajemnicą dla nikogo na dworze.

Związek Katarzyny i Jana wywoływał oburzenie. Jan z Gaunt był żonaty – najpierw z Blanche, potem z Konstancją Kastylijską, z którą zawarł polityczny sojusz. Katarzyna, jako wdowa i dama dworu, była postacią zbyt niskiego stanu, by aspirować do roli księżnej. Ich czwórka dzieci – John, Henry, Thomas i Joan – przyszła na świat w latach 1373–1379, gdy Jan oficjalnie pozostawał w związku z Konstancją.

Angielski dwór był zgorszony, a Kościół potępił związek jako grzeszny. W 1381 roku po fali krytyki i zamieszkach (m.in. podczas buntu chłopskiego) Jan publicznie zerwał z Katarzyną, by ratować własną pozycję polityczną.

Jednak uczucie przetrwało. Po śmierci Konstancji w 1394 roku książę ponownie zbliżył się do Katarzyny, a w styczniu 1396 roku, ku zaskoczeniu całej Anglii, poślubił ją w katedrze w Lincoln.

Ślub i legitymizacja

Małżeństwo Jana z Gaunt i Katarzyny Swynford było wydarzeniem bez precedensu. Książę nie uzyskał zgody króla przed ślubem, co wywołało kontrowersje i konieczność uzyskania papieskiej dyspensy. Papież Bonifacy IX wydał bullę 1 września 1396 roku, uznając małżeństwo za ważne i legitymizując dzieci pary pod warunkiem, że nie będą miały praw do tronu.

W lutym 1397 roku król Ryszard II potwierdził legitymizację dzieci dekretem parlamentu. Czwórka potomków otrzymała nazwisko Beaufort – od zamku w Anjou, gdzie urodził się najstarszy syn. John Beaufort został hrabią Somerset, Henry został kardynałem, Thomas – księciem Exeter, a Joan wyszła za potężnego lorda Neville’a.

Choć legitymizowani, Beaufortowie zostali wykluczeni z dziedziczenia tronu przez dekret Henryka IV, syna Jana z Gaunt z pierwszego małżeństwa. Jednak ich pozycja na dworze rosła – dzięki sojuszom i majątkom stali się jedną z najważniejszych rodzin Anglii. To właśnie z tej linii wywodziła się Lady Margaret Beaufort, matka Henryka VII, założyciela dynastii Tudorów.

Henryk VII, sięgając po koronę po wojnie Dwóch Róż, powoływał się na swoje Beaufortowskie pochodzenie. Tym samym dzieci Katarzyny Swynford i Jana z Gaunt, niegdyś uznane za nieślubne, stały się fundamentem nowej dynastii, która rządziła Anglią przez ponad sto lat.

Katarzyna Swynford

Po ślubie Katarzyna została księżną Lancaster. Choć przez lata była symbolem skandalu, z czasem zyskała szacunek i uznanie. Była znana z pobożności, hojności dla Kościoła i umiejętności łączenia rodzinnych interesów.

Po śmierci Jana z Gaunt w 1399 roku wycofała się z życia publicznego i zamieszkała w Lincoln, gdzie zmarła w 1403 roku. Jej grób w katedrze w Lincoln do dziś jest miejscem pielgrzymek miłośników historii.

Bibliografia

• Marriage of John of Gaunt to Katherine Swynford [https://thehundredyearswar.co.uk/marriage-of-john-of-gaunt-to-katherine-swynford/]
• Katherine Swynford: Life And Legacy Of The Scandalous Duchess [https://www.historyextra.com/period/medieval/katherine-swynford-mistress-duchess-john-gaunt/]