Miała 29 lat. Naziści byli wobec niej bezwzględni

Urodziła się, by wieść wygodne życie, ale wybrała walkę i śmierć za linią wroga. Diana Rowden jako agentka SOE stała się symbolem odwagi i poświęcenia w okupowanej Francji. Jak wyglądało jej życie?

Niemcy w Paryżu w 1940 rokuNiemcy w Paryżu w 1940 roku
Źródło zdjęć: © Domena publiczna
Przez Wieki

Od Riwiery do wojny

Diana Rowden przyszła na świat 31 stycznia 1915 roku w Londynie w rodzinie o wysokim statusie społecznym. Po rozwodzie rodziców dzieciństwo spędziła z matką i braćmi na Lazurowym Wybrzeżu i włoskiej Riwierze. Wspomnienia przyjaciół z dzieciństwa malują obraz dziewczyny dzikiej, niezależnej i zakochanej w morzu – "małej piratki", która spała na pokładzie rodzinnej łodzi z linką przywiązaną do palca na wypadek brania ryby.

Gdy miała kilkanaście lat, matka wysłała ją do Manor House School w Limpsfield pod Londynem, by "dokończyć" jej edukację w duchu angielskiej tradycji. Diana była inna niż rówieśniczki – poważna, zamknięta w sobie, już wtedy dojrzalsza niż większość koleżanek.

Po zakończeniu nauki w 1933 roku wróciła do Francji i rozpoczęła studia na Sorbonie. Próbowała sił jako dziennikarka, a jej biegła znajomość francuskiego i angielskiego szybko okazała się bezcenna.

Wybuch wojny

W 1939 roku, tuż przed wybuchem wojny, Diana mieszkała z matką w Paryżu. Gdy Wehrmacht wkroczył do Francji w maju 1940 roku, Rowden zgłosiła się jako wolontariuszka do Czerwonego Krzyża i została sanitariuszką w Anglo-American Ambulance Corps.

Pracowała przy ewakuacji rannych żołnierzy, a gdy sytuacja stawała się coraz bardziej niebezpieczna, pomagała alianckim lotnikom i żołnierzom w ucieczce przez Pireneje do Hiszpanii i Portugalii. Przez ponad rok działała w podziemiu, aż w 1941 roku, korzystając z tych samych tras, którymi ratowała innych, sama przedostała się do Anglii.

SOE: szkolenie i powrót za linię wroga

Po powrocie do Wielkiej Brytanii Diana dołączyła do Women’s Auxiliary Air Force (WAAF), gdzie szybko zwróciła uwagę przełożonych swoją znajomością języka i odwagą. W marcu 1943 roku została zwerbowana przez Special Operations Executive (SOE) – tajną agencję Churchilla, której zadaniem było "rozpalić Europę ogniem" sabotażu i dywersji.

Przeszła intensywne szkolenie z broni, materiałów wybuchowych, walki wręcz i łączności radiowej. W raportach szkoleniowych podkreślano jej inteligencję, odwagę i "niezwykłą determinację", choć nie była najsilniejsza fizycznie.

17 czerwca 1943 roku została zrzucona na spadochronie do okupowanej Francji w okolice Le Mans. Jej zadaniem było pełnienie funkcji kurierki w sieci "Acrobat" działającej w regionie Franche-Comté i Jury. Diana przemierzała setki kilometrów rowerem, przewożąc meldunki, koordynując zrzuty broni i amunicji oraz utrzymując kontakt z lokalnym ruchem oporu.

Sabotaż i codzienna walka

Rowden współpracowała z Johnem Starrem, szefem siatki Acrobat, oraz operatorem radiowym Johnem Youngiem. Jej misje obejmowały m.in. udział w przygotowaniu sabotażu fabryki Peugeot w Sochaux, która produkowała części do niemieckich czołgów i samolotów. Akcja zakończyła się sukcesem – linie produkcyjne zostały unieruchomione, co opóźniło dostawy sprzętu dla Wehrmachtu.

Codzienność Diany to ciągłe ryzyko. Jasna cera i piegi sprawiały, że wyróżniała się wśród lokalnej ludności, a nieustanne kontrole, łapanki i obecność agentów Gestapo zmuszały ją do ciągłych zmian kryjówek.

Mimo to potrafiła prześlizgiwać się przez posterunki, a nawet uciekać przed niemieckimi agentami w ostatniej chwili. Współpracownicy podkreślali jej opanowanie i umiejętność zachowania zimnej krwi w najbardziej kryzysowych momentach.

Zdrada i aresztowanie

W listopadzie 1943 roku sieć Acrobat została rozbita przez zdradę podwójnego agenta o pseudonimie "Benoit". Gestapo wpadło na trop Diany i jej towarzyszy, gdy Niemcy przechwycili aliancki radiogram i zorganizowali zasadzkę w tartaku, gdzie się ukrywała.

Rowden została aresztowana przez Feldgendarmerie, przewieziona do więzienia w Lons-le-Saunier, a następnie do Karlsruhe w Niemczech. Tam była przesłuchiwana i torturowana, ale nie wydała nikogo z ruchu oporu. Przez wiele miesięcy żyła w izolacji, nie wiedząc, jaki los ją czeka.

Ostatnie dni

6 lipca 1944 roku Diana Rowden wraz z trzema innymi agentkami SOE – Andrée Borrel, Verą Leigh i Sonią Olschanezky – została przewieziona do obozu koncentracyjnego Natzweiler-Struthof w Alzacji. Były jednymi z nielicznych kobiet, które trafiły do tego obozu.

Tego samego wieczoru wszystkie zostały zamordowane przez zastrzyk z fenolu, rzekomo "szczepionkę na tyfus", a następnie ich ciała spalono w krematorium. Według świadków, jedna z kobiet była jeszcze przytomna, gdy wrzucono ją do pieca.

Diana miała zaledwie 29 lat. Do końca zachowała odwagę – według relacji więźniów, jej ostatnie słowa brzmiały: "Vive la France".

Źródło artykułu:

Wybrane dla Ciebie

Brak życiowych pasji – cecha charakteru czy oznaka choroby psychicznej?
Brak życiowych pasji – cecha charakteru czy oznaka choroby psychicznej?
Leśna Podlaska: Tragiczny finał wypoczynku w nieczynnej żwirowni. 21-letni mężczyzna utonął na oczach znajomych
Leśna Podlaska: Tragiczny finał wypoczynku w nieczynnej żwirowni. 21-letni mężczyzna utonął na oczach znajomych
Sensacyjny remis na start Keeza 4.Liga Świętokrzyska, Moravia Kopalnia Morawica - Hetman Włoszczowa 1:1
Sensacyjny remis na start Keeza 4.Liga Świętokrzyska, Moravia Kopalnia Morawica - Hetman Włoszczowa 1:1
Szynych: Wypadek pod Grudziądzem. Czołowo zderzyły się dwa samochody
Szynych: Wypadek pod Grudziądzem. Czołowo zderzyły się dwa samochody
Łódź: Eko Targ w Tulipanie na Piłsudskiego. Co można było kupić?
Łódź: Eko Targ w Tulipanie na Piłsudskiego. Co można było kupić?
Malbork: Ile za śmieci w 2026 roku? Będzie podwyżka? Póki co, Straż Miejska sprawdza dane z deklaracjami śmieciowych
Malbork: Ile za śmieci w 2026 roku? Będzie podwyżka? Póki co, Straż Miejska sprawdza dane z deklaracjami śmieciowych
Grobla: Wypadek podczas pieszej pielgrzymki pod Radomskiem. 8 osób rannych, w tym 2,5-roczne dziecko
Grobla: Wypadek podczas pieszej pielgrzymki pod Radomskiem. 8 osób rannych, w tym 2,5-roczne dziecko
Elbląg: Policja znalazła ciało kobieta i jej męża. Była także broń
Elbląg: Policja znalazła ciało kobieta i jej męża. Była także broń
Toruń: Neptun i pogoda byli łaskawi. Sztafeta, z torunianką w składzie, wpław przepłynęła Bałtyk i dobiła do Gotlandii
Toruń: Neptun i pogoda byli łaskawi. Sztafeta, z torunianką w składzie, wpław przepłynęła Bałtyk i dobiła do Gotlandii
Gorzów: Obiecują elektryfikację. Fakty mówią: nie teraz
Gorzów: Obiecują elektryfikację. Fakty mówią: nie teraz
Śmiertelny wypadek pod Warszawą. Nie żyje motocyklista. Na pomoc wysłano śmigłowiec LPR
Śmiertelny wypadek pod Warszawą. Nie żyje motocyklista. Na pomoc wysłano śmigłowiec LPR
Nadmierne pocenie nie daje ci spokoju? Sprawdź, jakie są jego przyczyny. Jak leczyć nadpotliwość?
Nadmierne pocenie nie daje ci spokoju? Sprawdź, jakie są jego przyczyny. Jak leczyć nadpotliwość?