Nie ma komu pracować na kolei. Ratunek jest właściwie tylko jeden

Na rynku kolejowym w Polsce nie obsadzonych jest nawet kilka tysięcy wakatów. Koleje Małopolskie podają, że najbardziej poszukiwane są osoby związane bezpośrednio z ruchem kolejowym i utrzymaniem taboru. Praca czeka również na specjalistów z innych dziedzin, m.in. ekspertów zajmujących się pozyskiwaniem środków unijnych, co pozwala na dalszy rozwój infrastruktury i taboru.

Coraz ważniejszą rolę odgrywają też specjaliści z obszaru ESG, czyli środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego. To natomiast związane jest z nowymi regulacjami prawnymi i rosnącą wagą zrównoważonego rozwoju w transporcie.

Podobnie jest u innych przewoźników.

- Koleje Wielkopolskie poszukują pracowników - przede wszystkim na takie stanowiska jak maszynista czy pracownik serwisu utrzymania taboru. Jednak nie tylko, poszukujemy również pracowników na inne stanowiska pracy - także administracyjne - mówi Strefie Biznesu Dariusz Kaszyński, rzecznik prasowy Kolei Wielkopolskich.

Natomiast, jak przekazał nam Marcin Józefowicz, rzecznik prasowy PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście, firma szuka pracowników aby, uzupełnić wakaty wynikające głównie z przejść na emeryturę, zmiany pracy z powodów ekonomicznych lub osobistych. Największe zapotrzebowanie dotyczy stanowisk: maszynisty, elektromontera, automatyka, toromistrza, funkcjonariusza SOK.

- W celu zwiększenia elastyczności, np. podczas nieobecności pracowników z powodów rodzicielskich lub innych, korzystamy z usług agencji pracy tymczasowej - zaznacza Marcin Józefowicz.

- Okresowo występują trudności w znalezieniu odpowiednich kandydatów. Aby zapewnić ciągłość kadr, organizujemy szkolenia, np. na maszynistów, a w razie potrzeby także na inne stanowiska kolejowe. Współpracujemy z Ośrodkiem Szkolenia w Grupie PKP oraz PKP PLK. Ponadto wspieramy szkoły w regionie, oferując praktyki i staże dla uczniów w zawodach kolejowych i pokrewnych - dodaje.

Niedobory kadrowe w kolejnictwie nie są zresztą wyłącznie polską specyfiką. Z podobnymi wyzwaniami mierzą się inne kraje z rozbudowaną siecią kolejową, m.in. Niemcy i Wielka Brytania.

- Rozwiązaniem problemu jest zwiększenie liczby kształconych osób w szkolnictwie zawodowym, technicznym i wyższym - zarówno techników, np. automatyków kolejowych, elektromonterów, mechaników, jak i inżynierów oraz specjalistów ds. bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Nie obejdzie się również bez szkoleń finansowanych przez pracodawców, a w sytuacji dużych niedoborów kadrowych należy spodziewać się wzrostu oferowanych wynagrodzeń - tłumaczy dr inż. Krzysztof Krawiec, doradca w zespole Klimatu i Energii Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Innym sposobem na zmniejszenie deficytu kadrowego na kolei mogłoby być zwiększenie zatrudniania kobiet, promowanie kolei jako miejsca pracy dla przedstawicielek płci pięknej. Tymczasem obecnie mimo rosnącej roli kobiet, kolej pozostaje przestrzenią zawodową, w której dominują mężczyźni.

Jak wynika z raportu autorstwa Urzędu Transportu Kolejowego, ogółem panie stanowią około 1/3 zatrudnionych na kolei. U zarządców infrastruktury udział kobiet w zatrudnieniu to 34,2 proc. Natomiast 30,2 proc. pań jest zatrudnionych u przewoźników pasażerskich.

- Wśród stanowisk regulowanych na kolei są i takie, gdzie dominują kobiety. Na stanowisku dróżnik przejazdowy ich udział w ogóle zatrudnionych na umowę o pracę wyniósł 73,5 proc., a zwrotniczy to 61,1 proc. - podaje UTK w raporcie "Kadry na kolei w 2024 r. Wybrane aspekty rynku pracy".

Jednocześnie, jak wskazuje Główny Urząd Statystyczny, w drugim kwartale 2025 r. zbiorowości bezrobotnych kobiet i mężczyzn były na zbliżonym poziomie (252 tys. bezrobotnych kobiet wobec 250 tys. bezrobotnych mężczyzn). Dodatkowo udział bezrobotnych mających zamiar powrócić do pracy po przerwie (trwającej dłużej niż 3 miesiące) wyniósł 27,7 proc. (tj. 139 tys.), przy czym wśród kobiet udział ten był wyższy niż wśród mężczyzn i wyniósł odpowiednio: 32,1 i 23,2 proc.

Z drugiej strony kobiety bierne zawodowo stanowiły 48,1 proc. ogółu wszystkich kobiet w wieku 15-89 lat, podczas gdy analogiczny wskaźnik wśród mężczyzn wynosił 34,7 proc. Potencjał zatem jest. Trzeba go tylko wykorzystać.

Jednocześnie należy przyznać, że podobnie jak w przypadku ogólnego sektorowego braku pracowników, także w odniesieniu do zatrudniania kobiet na kolei mamy do czynienia ze zjawiskiem, które nie jest typowe wyłącznie dla Polski.

Jak wynika z najnowszego raportu autorstwa Wspólnoty Europejskich Przedsiębiorstw Kolejowych i Infrastrukturalnych (CER) oraz Europejskiej Federacji Pracowników Transportu (ETF), kobiety stanowią obecnie 23 proc. pracowników kolei, w porównaniu z 21 proc. w 2018 r. Wśród nowo zatrudnionych osób odsetek kobiet osiągnął 25 proc., co zdaniem CER I ETF stanowi pozytywny sygnał dla przyszłości sektora.

Raport powstał na podstawie kompleksowego badania, przeprowadzonego od stycznia do maja 2025. Zebrano dane od 29 europejskich przedsiębiorstw kolejowych, zatrudniających łącznie prawie 700 tys. pracowników. Ponadto w ocenie wzięło udział 21 związków zawodowych.

Według badania 93 proc. przedsiębiorstw wdrożyło środki wspierające równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, w tym elastyczne warunki pracy. Z kolei 89 proc. firm ustanowiło poufne mechanizmy zgłaszania przypadków molestowania seksualnego. Natomiast 80 proc. ankietowanych przedsiębiorstw kolejowych przyjęło formalne dokumenty określające wartości korporacyjne dotyczące równości płci.

W raporcie oceniono postępy w ośmiu kluczowych obszarach polityki: ogólna równość płci, zrównoważona reprezentacja płci, rekrutacja, godzenie życia zawodowego i prywatnego, rozwój kariery, równe wynagrodzenie i różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, bezpieczeństwo i higiena pracy oraz zapobieganie molestowaniu seksualnemu i seksizmowi.

- Chociaż postępy są zróżnicowane w poszczególnych kategoriach zawodowych, a w niektórych zawodach technicznych nadal odnotowuje się niski odsetek kobiet (5 proc. wśród maszynistów lokomotyw i pracowników utrzymania taboru kolejowego), tendencja wzrostowa w zakresie nowych zatrudnień sugeruje, że nierówności te są stopniowo niwelowane - podsumowują CER i ETF.