Przeżyła 122 lata i 164 dni. Paliła papierosy i popijała porto

Jeanne Louise Calment urodziła się 21 lutego 1875 r. w Arles, we Francji, i zmarła tamże 4 sierpnia 1997 r. Przeżyła dwie wojny światowe, upadek ZSRR i epokę Internetu. Jej wiek został potwierdzony przez Gerontology Research Group oraz Guinness World Records, a dokumenty z francuskich rejestrów cywilnych zostały dokładnie przeanalizowane przez demografów.

Pochodziła z zamożnej rodziny – jej ojciec, Nicolas Calment, był budowniczym okrętów, a matka, Marguerite Gilles, miała szlacheckie korzenie. Jeanne wyszła za mąż za kuzyna z dalszej linii – Fernanda Calmenta – co w tamtych czasach nie było rzadkością.

Calment przez całe życie uwielbiała czekoladę – potrafiła zjeść nawet kilogram tygodniowo. Do 117. roku życia paliła papierosy, które rzuciła nie z powodów zdrowotnych, ale dlatego, że nie chciała już prosić innych o pomoc w ich zapalaniu. Piła regularnie porto – słodkie wino wzmacniane z doliny Douro w Portugalii, znane ze swojego intensywnego aromatu i wysokiej zawartości alkoholu.

Jej stosunek do zdrowia był… nonszalancki. Kiedy pytano ją o sekret długowieczności, odpowiadała z uśmiechem:

Innym razem żartowała:

Choć przeżyła wszystkich swoich bliskich – męża, córkę i wnuka – Calment nigdy nie popadła w depresję, nie izolowała się. Jej jedyną córkę, Yvonne, zabrała gruźlica, wnuk zginął w wypadku motocyklowym, a mąż zmarł w wieku 73 lat po zjedzeniu skażonego deseru. Jeanne została sama już w latach 30., a mimo to przez dekady żyła w swoim mieszkaniu niezależnie, aż do 110. roku życia.

W wieku 114 lat przeniosła się do domu opieki, ale nadal brała udział w spotkaniach, rozmowach i wywiadach. Przez całe życie zachowała bystry umysł i cięty humor.

Naukowcy od lat próbują zrozumieć, jak to możliwe, że Jeanne Calment żyła tak długo przy tak „luźnym” stylu życia. Nie uprawiała sportów, nie była wegetarianką, nie unikała alkoholu ani nikotyny.

Zauważono jednak u niej wyjątkowo łagodne usposobienie, brak chronicznego stresu, pozytywne nastawienie i regularny rytm dnia. Była filigranowa, ale aktywna, otoczona rodziną i społecznością. Genetycznie – jej ojciec żył 93 lata, a matka 86.

Nie bez znaczenia może być też środowisko – południowa Francja, dieta śródziemnomorska, świeże powietrze i brak wielkomiejskiego zgiełku.

Po jej śmierci pojawiły się kontrowersyjne głosy sugerujące, że kobieta, która zmarła w 1997 roku, mogła być w rzeczywistości jej córką Yvonne, a nie Jeanne. Hipoteza ta została nagłośniona przez rosyjskiego matematyka Nikołaja Zak, ale nie została potwierdzona przez żadne oficjalne instytucje. Wręcz przeciwnie – eksperci od demografii i gerontologii stanowczo ją odrzucili, wskazując na wieloletnie badania, dokumenty i zdjęcia.

Choć Jeanne Calment pozostaje najstarszą osobą w historii, której wiek został oficjalnie potwierdzony, na świecie nie brakuje doniesień o ludziach mających żyć nawet ponad 150 lat. Niestety, w żadnym z tych przypadków nie udało się zweryfikować wieku zgodnie z międzynarodowymi standardami dokumentacyjnymi. Poniżej wymieniamy najbardziej znane z nich.

Według lokalnych źródeł, Muslimov miał się urodzić w 1805 roku i umrzeć w 1973. Przez wiele lat przedstawiany był jako najstarszy człowiek na świecie, a jego twarz zdobiła nawet znaczki pocztowe ZSRR. Miał prowadzić aktywne życie pasterskie aż do samej śmierci. Jednak brak oryginalnych dokumentów z XIX wieku oraz brak spójnych rejestrów medycznych sprawiły, że jego wiek uznano za niewiarygodny.

Legenda głosi, że chiński zielarz i mistrz sztuk walki Li Ching-Yuen urodził się w 1677 (lub 1736) roku i zmarł w 1933. Miał znać sekret długowieczności dzięki mieszance ziół i medytacji. Amerykańska prasa w latach 30. pisała o cesarskim liście z gratulacjami z okazji 150. urodzin. Jednak brak potwierdzonych danych z okresu jego młodości, a także niemożność porównania źródeł, sprawiają, że jego historia traktowana jest jako ciekawostka kulturowa, nie fakt historyczny.

Zmarły w 2018 roku Francisco był najstarszym mężczyzną na świecie według dostępnych rejestrów. Jego wiek został potwierdzony, ale nie zbliżył się do rekordu Jeanne Calment. Często zestawiano go z nią w mediach jako przykład długowieczności południowoeuropejskiej.

W 2010 roku w Japonii ujawniono szokujące nieprawidłowości: tysiące osób figurowało w rejestrach jako żyjące w wieku powyżej 110 lat, mimo że wiele z nich dawno zmarło. Część rodzin celowo nie zgłaszała zgonów, by nadal pobierać świadczenia. W wyniku tego rzekome rekordy długowieczności zostały anulowane.

Wiarygodna weryfikacja długowieczności wymaga więcej niż tylko oświadczenia rodziny. Potrzebne są oryginalne akty urodzenia, dokumenty medyczne, spisy ludności, zdjęcia, dane porównawcze i często także analizy biologiczne. W krajach, gdzie nie prowadzono formalnych rejestrów urodzeń w XIX wieku, potwierdzenie wieku staje się niemożliwe.

Właśnie dlatego przypadek Jeanne Calment jest tak wyjątkowy. Wszystkie elementy – dokumenty, zdjęcia, zapisy szkolne i dane medyczne – układają się w spójną, ciągłą i dobrze udokumentowaną historię. Do dziś nikt nie przedstawił porównywalnie silnych dowodów na jeszcze dłuższe życie.

Do dziś Jeanne Calment pozostaje najstarszą osobą w historii, której wiek został zweryfikowany i uznany przez międzynarodowe instytucje. Kilka przypadków z Indii, Chin czy Ameryki Południowej podaje wyższe liczby, ale brak dokumentów wyklucza ich oficjalne uznanie.

Calment nie tylko pobiła rekord, ale stała się symbolem długowieczności z przymrużeniem oka. Nie żyła jak ascetka, nie katowała się dietami – po prostu… żyła.

— Jeanne Calment, w wieku 120 lat

• Guinness World Records – oficjalne potwierdzenie wieku Jeanne Calment
• Gerontology Research Group (GRG) – dokumentacja i analizy
• Robine, J.-M. & Allard, M. (1999). Jeanne Calment: From Van Gogh’s Time to Ours
• Poulain, M., et al. (2004). Validation of longevity: the Jeanne Calment case – Bulletin of the WHO
• BBC Documentary: Jeanne Calment: The Oldest Person Who Ever Lived
• The New York Times, August 5, 1997 – Obituary: Jeanne Calment
• Nikolay Zak (2018). Was Jeanne Calment’s age faked? + odpowiedzi Robine'a i zespołu