Rolnicy czekają na projekt WPR po 2027 roku. Czy będą cięcia w finansowaniu?

– Rolnicy potrzebują stabilnych warunków prowadzenia działalności, prostych zasad i odpowiednio wysokiego budżetu – podkreśla prof. Wigier. – Liczą na to, że polityka po 2028 roku nie będzie bardziej skomplikowana niż obecna, a dostęp do funduszy unijnych nie zostanie ograniczony – dodaje.

Nowa WPR ma nadal opierać się na dwóch filarach – płatnościach bezpośrednich oraz rozwoju obszarów wiejskich. Europarlament zadeklarował swoje poparcie dla takiej struktury, odrzucając pomysł przekształcenia WPR w jeden fundusz krajowy – na wzór Krajowego Planu Odbudowy – co mogłoby grozić rozmyciem jej celów i destabilizacją finansową rolnictwa.

Na początku maja Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie przyszłych Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) na lata 2028–2034. W dokumencie podkreślono znaczenie rolnictwa dla unijnej gospodarki, ochrony klimatu oraz zapewnienia żywności obywatelom UE. Europosłowie zaapelowali o zwiększenie budżetu WPR, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia dla małych gospodarstw, młodych rolników oraz zrównoważonych praktyk rolniczych.

– Nie sądzę, by rola WPR w przyszłym budżecie była mniejsza. Temat bezpieczeństwa żywnościowego – ściśle powiązany z bezpieczeństwem energetycznym – został skutecznie wprowadzony na agendę UE, również dzięki działaniom Polski – wskazuje prof. Wigier.

Od momentu przystąpienia Polski do UE w 2004 roku krajowe rolnictwo uzyskało ponad 78 mld euro wsparcia z unijnego budżetu. Efekty tego wsparcia są widoczne gołym okiem. Według prof. Bazylego Czyżewskiego z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu:

– Dochody na pełnozatrudnionego rolnika wzrosły ponad 2,5-krotnie. Dzięki WPR udało się w dużej mierze zniwelować dysproporcje dochodowe między sektorem rolnym a innymi działami gospodarki.

Poprawiła się także struktura gospodarstw: średnia powierzchnia użytków rolnych wzrosła z 8,7 ha przed akcesją do 11,1 ha w 2020 r., a liczba dużych gospodarstw o powierzchni powyżej 20 ha systematycznie rośnie. Wzrósł też eksport: wartość sprzedaży zagranicznej sektora rolno-spożywczego osiągnęła w 2023 roku 51,8 mld euro – ponad dziesięciokrotnie więcej niż w 2004 roku. Dodatnie saldo handlowe wyniosło 18,6 mld euro.

Eksperci wskazują, że WPR w nowej odsłonie musi być bardziej elastyczna i dostosowana do aktualnych zagrożeń. Wśród priorytetów wymienia się m.in. przeciwdziałanie deficytowi wody w Europie, adaptację rolnictwa do zmian klimatu oraz wsparcie dla rolników inwestujących w technologie zwiększające efektywność i konkurencyjność.

Raport Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej wskazuje ponadto potrzebę rewizji definicji „aktywnego rolnika”, uregulowania dzierżaw ziemi rolnej, uproszczenia systemu dopłat bezpośrednich oraz wzmocnienia roli rolnictwa w politykach przestrzennych i handlowych UE.

– Dzięki akcesji do UE rolnictwo stało się bardziej konkurencyjne, nowoczesne i produktywne – mówi prof. Czyżewski. – Mamy dziś łatwiejszy dostęp do finansowania, technologii i rynków zbytu. To rezultat świadomej i dobrze zaprojektowanej polityki wsparcia w ramach WPR.

O przyszłości WPR, a także wyzwaniach stojących przed rolnictwem, dyskutowano podczas konferencji z okazji 75-lecia Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego. Eksperci zgodnie podkreślali, że kontynuacja i rozwój polityki rolnej UE to warunek dalszego wzrostu i modernizacji polskiego sektora rolno-spożywczego.