Rozstanie z narcyzem to prawdziwe wyzwanie. Jak przetrwać emocjonalne tsunami i powrócić do równowagi?

Narcyz to osoba z zaburzeniem osobowości narcystycznej, dla której najważniejsze są podziw innych, kontrola i dominacja. Ale narcyzi nie zawsze zachowują się tak samo – istnieją dwa główne typy:

Narcyz jawny – to typ „króla życia”: charyzmatyczny, pewny siebie, głośny, często odnoszący sukcesy. Na początku olśniewa, z czasem jednak ujawnia swoją arogancję, brak empatii i potrzebę kontroli.

Narcyz ukryty – to jego cicha wersja: pozornie wrażliwy, wycofany, czasem wręcz ofiara. Ale za maską skromności kryje się głęboka potrzeba uznania i subtelna forma manipulacji – często przez poczucie winy i emocjonalne szantaże.

Obydwa typy mogą zareagować na zakończenie związku nieco inaczej. Narcyz jawny bardzo boi się bycia porzuconym i woli kontrolować sytuację. Zerwanie z nim podważyłoby jego ego. Z kolei narcyz ukryty często zmaga się z obniżoną samooceną, a porzucenie jeszcze bardziej pogłębia ten problem, wywołuje reakcje nawet agresywne, wzbudza złość, może też skutkować chwilowym podłamaniem psychicznym. Możliwe, że będzie szukał zemsty. Żaden z narcyzów nie będzie widział swojej winy w rozpadzie związku. Ponadto narcyz ukryty czeka z zerwaniem, aż nie znajdzie kogoś, w swoim mniemaniu „lepszego”.

Narcyz nie znosi utraty kontroli. Dlatego jego zachowanie po rozstaniu może być bardzo intensywne – i nieprzewidywalne.

• „Hoovering” – czyli próby wciągnięcia byłego partnera/partnerki z powrotem do relacji. Czasem przez romantyczne gesty, czasem przez dramatyczne wiadomości lub obwinianie. Narcyz może zapewniać o tęsknocie, obiecywać poprawę, wzbudzać poczucie winy, może także próbować wzbudzić zazdrość.
• Demonizowanie eks – narcyz może oczerniać Cię wśród wspólnych znajomych, przedstawiając siebie jako ofiarę. Będzie obwiniał eks za rozpad związku.
• Brak wybaczenia – najprawdopodobniej narcyz nie wybaczy byłemu partnerowi, ponieważ to mogłoby urazić jego dumę. Ponadto, często zgodnie ze schematem z dzieciństwa, gdy narcyz doznał krzywdy ze strony rodzica/ rodziców – będzie sam siebie stawiał w roli ofiary, a innych w roli złych.
• Przeprosiny – narcyz może… przeprosić. Brzmi to zaskakująco, jednak nie są to szczere przeprosiny. Mają miejsce wówczas, gdy narcyz będzie oczekiwał z nich jakichś korzyści. Nie czuje prawdziwej skruchy i nie widzi winy w sobie.
• Zimna obojętność – narcyz może też udawać, że nic się nie stało, a były partner/partnerka nigdy nie był/a dla niego ważna. To również forma kary.

Jak narcyz reaguje na zero kontaktu? Dla narcyza „zero kontaktu” to cios w ego. Taki brak reakcji odbiera mu władzę i dopływ uwielbienia – tzw. "narcystyczne paliwo". Może próbować jeszcze mocniej „dobić się” do eks – używać wspólnych znajomych, pisać fałszywe wiadomości, nawet grozić. Może też szybko znaleźć nową ofiarę – nie dlatego, że zapomniał, tylko by udowodnić sobie, że nadal jest pożądany.

Narcyzi potrafią sprawiać wrażenie zrozpaczonych, ale ich żal często nie dotyczy eks jako osoby, tylko utraty kontroli i źródła podziwu. Czy żałuje? Tak, jeśli była/były przestał/a spełniać jego potrzeby. Ale niekoniecznie dlatego, że naprawdę kochał. Zdarza się też, że narcyz płacze, ale najprawdopodobniej jest to teatralna scena mająca wzbudzić współczucie. Pamiętaj: narcyz działa celowo i z rozmysłem.

A jak w ogóle zakończyć taką relację? Jeśli to ty jesteś osobą zrywającą, przygotuj się do tego momentu.

– Polecam, aby ktoś, kto ma plan wyjścia z toksycznej relacji, działał dwutorowo – powiedziała psychoterapeutka i instagramerka Karolina Pawelec w rozmowie z Anią Kolasińską pt. „Rozstanie z NARCYZEM? Oto, co NAPRAWDĘ Cię czeka - tego nikt Ci nie powie!” na kanale YouTube.

Jak wytłumaczyła, należy przyznać się przed samym sobą, że znajdujemy się w „szaleństwie”, a wokół nas dzieją się „dziwne rzeczy”. Jak mówi z doświadczenia swoich podopiecznych, przykładem takiego szaleństwa może być prośba narcyza o to, by po powrocie do domu z pracy wysyłać mu zdjęcie z zegarkiem w tle.

Psychoterapeutka dodała, należy przyznać, że jest się uzależnionym emocjonalnie od partnera i tkwi się w toksycznym związku. Krokiem równoległym powinna być terapia, a także znalezienie wsparcia, na przykład w grupie wsparcia czy wśród rodziny lub przyjaciół.

Jak informuje Pawelec w swoich social mediach, rozstanie z narcyzem może na początku przynieść euforię, kolejno dać przestrzeń na nowe bodźce, a następnie nastąpi „cisza”, czyli powrót do codzienności. To właśnie funkcjonowanie w tym ostatnim etapie może być najtrudniejsze.

Rozstanie z narcyzem może wywoływać emocjonalny chaos: tęsknisz, jesteś zraniona, masz wątpliwości, a jednocześnie wiesz, że musisz chronić siebie. W tym stanie bardzo łatwo o decyzje, które zamiast uzdrowić, pogłębia ból i wydłuża proces wychodzenia z toksycznej relacji. Oto najczęstsze błędy, których warto unikać:

Narcyz nie rozmawia, by dojść do porozumienia. Jego celem jest zdominować rozmowę, wmówić winę lub zasiać wątpliwości. Może używać logicznych argumentów, cytować Twoje słowa, udawać skruchę – wszystko po to, by odzyskać kontrolę.

Dlaczego to nie działa:
W dyskusji z narcyzem zawsze jesteś na przegranej pozycji. Każde słowo może być obrócone przeciwko Tobie. Zamiast poczuć ulgę, poczujesz się jeszcze bardziej zdezorientowana i wyczerpana emocjonalnie.

„Musimy się spotkać i porozmawiać jak dorośli” – brzmi rozsądnie? To pułapka. Tzw. „ostatnie spotkanie” często zamienia się w próbę ponownego uwikłania Cię emocjonalnie – przez łzy, oskarżenia lub obietnice poprawy.

Dlaczego to nie działa:
Narcyz dobrze wie, na co jesteś wrażliwa. Może użyć sentymentu, wspomnień, litości. To spotkanie może sprawić, że zaczniesz znów wątpić w swoje decyzje. I... być może dasz się wciągnąć na nowo.

Obserwowanie, co u niego słychać, to jak rozdrapywanie rany. Jego zdjęcia z nową partnerką, „szczęśliwe” relacje czy cytaty o radości życia mogą być specjalnie publikowane, by Cię zranić lub sprowokować.

Dlaczego to nie działa:
To, co widzisz w social mediach, to często maska. Narcyz może wręcz celowo kreować wizerunek idealnego życia, by wzbudzić Twoją zazdrość i poczucie straty. Każde kliknięcie, każde „sprawdzenie” to cichy sygnał, że on nadal ma nad Tobą władzę.

Narcyzi potrafią składać spektakularne obietnice: terapia, zmiana, „nigdy więcej tego nie zrobię”. Ale zmiana osobowości narcystycznej to bardzo długi, skomplikowany proces – wymagający głębokiej wewnętrznej pracy. A narcyz rzadko widzi problem w sobie.

Dlaczego to nie działa:
To, co słyszysz, to często tzw. „future faking” – obietnice bez pokrycia, by zyskać czas lub odzyskać kontrolę. Wrócisz – i historia się powtórzy.

To jeden z największych błędów – porównywanie się, próba „bycia lepszą”, śledzenie jej profilu, analizowanie zdjęć. Tymczasem nowa partnerka nie jest Twoją rywalką – jest kolejną osobą, która może zostać zmanipulowana.

Dlaczego to nie działa:
Narcyz często szybko wchodzi w nowy związek, żeby pokazać, że „jest pożądany” – to gra wizerunkowa, w której nie musisz brać w niej udziału. Twoje poczucie wartości nie zależy od tego, z kim teraz się spotyka.

W chwilach tęsknoty umysł potrafi wybielać wspomnienia: romantyczne momenty, wspólne żarty, bliskość. Ale nie zapominaj, że obok tego była też kontrola, ból i emocjonalne wyczerpanie.

Dlaczego to nie działa:
Idealizowanie relacji utrudnia zamknięcie rozdziału. To tak, jakbyś patrzyła na związek przez filtr Instagramowy. Zamiast tego skup się na faktach – i emocjach, które czułaś, gdy było naprawdę źle.

Możesz mieć ochotę subtelnie „przemycić” wiadomość przez wspólną koleżankę albo liczyć, że ktoś mu wytłumaczy, jak bardzo Cię zranił. Ale narcyz filtruje wszystko przez własne ego – a informacje od innych mogą posłużyć tylko do... zemsty lub dalszych gier.

Dlaczego to nie działa:
Każdy kontakt, nawet pośredni, to dla niego informacja: „ona wciąż myśli o mnie”. Zamiast zamykać temat, nieświadomie go przedłużasz.