Szczecin: Najlepszy w Polsce i drugi w Europie Środkowo-Wschodniej. Najbliżej nam do realizacji miasta 15-minutowego

W ostatnich latach szczególną popularność zdobyła idea miasta 15-minutowego, oparta na zasadzie, że mieszkaniec miasta powinien mieć dostępne podstawowe, codzienne potrzeby, jak np. praca, szkoła, uczelnia, sklep, placówka medyczna czy miejsca spędzania wolnego czasu, w odległości maksymalnie 15 minut pieszo, rowerem lub transportem publicznym. Taka struktura miasta wiąże się z wygodniejszą, zdrowszą i bardziej zrównoważoną jakością życia. Wiele miast, w tym np. Paryż, zadeklarowało chęć realizacji tej idei.

Jednak badanie przeprowadzone w 9 krajach Europy Środkowo-Wschodniej pokazało, że w aż 48 największych miastach regionu codzienne podróże większości mieszkańców trwają 30 minut lub dłużej. Możliwość dotarcia do wszystkich kluczowych punktów w mieście w kwadrans ma jedynie niewielka część mieszkańców, głównie w mniejszych ośrodkach.

Badanie ujawniło znaczące różnice pomiędzy największymi polskimi miastami. W Warszawie jedynie 15,8 procent mieszkańców deklaruje, że 15 minut wystarcza im, by dotrzeć do codziennych celów. W Krakowie odsetek ten jest wyższy: 30,3 procent, a we Wrocławiu 26,8 procent.

Najbardziej wyróżnia się Szczecin, gdzie aż 40,6 procent mieszkańców tego miasta deklaruje, że może dotrzeć do swoich codziennych punktów w 15 minut. Poniewież jest mniejszym miastem, tam odsetek mieszkańców docierających do najważniejszych miejsc w kwadrans jest niższy i wynosi 34,3 procent.

Dane badania pokazały również wyraźne różnice międzypokoleniowe: najmłodsi mieszkańcy polskich miastach docierają do celu najszybciej. Ponad 40 procent osób w wieku 18-24 lat może dotrzeć do swoich codziennych miejsc w 15 minut. Niestety, w grupie powyżej 65 lat odsetek ten jest dwa razy mniejszy.

Osoby starsze najrzadziej wskazują samochód jako główny środek transportu - wybiera go codziennie 39 procent ankietowanych seniorów w Polsce, podczas gdy aż 74 procent mieszkańców miast w wieku 34-45 lat zazwyczaj korzysta z samochodu

- W Polsce osoby starsze najrzadziej wybierają na co dzień samochód i jednocześnie są grupą wiekową najczęściej korzystają z transportu publicznego. A to właśnie ich trasy po mieście zabierają najwięcej czasu. Pokazuje to, że infrastruktura miejska i rozmieszczenie usług nie zawsze odpowiadają na potrzeby najbardziej wrażliwych części społeczności miejskiej. - zauważa Martyna Kurkowska, odpowiedzialna za komunikację Bolt w Polsce.

Tworząc Friendly City Index, przeanalizowano wyniki miast regionu z podziałem na wielkość. Badanie wykazało, że w rankingu metropolii Warszawa zajmuje pierwsze miejsce w TOP 3 stolic najbliżej ideału miasta 15-minutowego. W stolicy Polski 15,8 procent mieszkańców dociera do codziennych celów w kwadrans. Kolejne w zestawieniu były Praga (13,82 procent) i Bukareszt (13,04 procent). Najsłabiej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej wypadła Ryga, gdzie tylko co dziesiąty mieszkaniec (9,8 procent) mieści swoje codzienne podróże w kwadransie.

W kategorii dużych miast (500 tysięcy-1 mln mieszkańców) również dominują miasta polskie: Kraków (30,30 procent), Łódź (28,85 procent) i Wrocław (26,79 procent).

W grupie miast średnich (250-500 tys. mieszkańców) prowadzi Split (44 procent), za nim Szczecin (40,6 procent) i Bydgoszcz (37,5 procent) i dalej Lublin (33,33 procent) i Białystok (31,9 procent), a niedaleko za nimi Gdańsk (28,9 procent).

W kategorii mniejszych miast (100250 tys. mieszkańców) pierwsze miejsce zajęła chorwacka Rijeka (53,3 procent), drugie: Szawle (40,5 procent), a trzecie rumuńska Brăila (40 procent).

Najlepsze wyniki w rankingu 15-minutowego miasta uzyskały najmniejsze miasta (do 100 tys. mieszkańców). Przykłady chorwackich Zadaru (53,57 procent) i Osijeka (47,37 procent) czy słowackiego Preszowa (47,3 procent) pokazują, że bardziej kompaktowe miasta pozwalają mieszkańcom szybciej i wygodniej realizować codzienne podróże.

- Choć widzimy tendencję, że mniejsze miasta są wygodniejsze, istnieją też ciekawe wyjątki. Na przykład aż dwóch na pięciu mieszkańców prawie 400-tysięcznego Szczecina dociera do głównych celów podróży w 15 minut. W rzeczywistości wielkość miasta niekoniecznie jest czynnikiem decydującym duże miasta również mogą być wygodne do życia - dodaje Kurkowska.

Ranking miasta 15-minutowego, oparty na międzynarodowej ankiecie, to pierwsza inicjatywa w ramach Friendly City Index. Celem indeksu jest ocena miast Europy Środkowo-Wschodniej poprzez analizę wskaźników jakości życia, takich jak czas codziennych podróży, dostępność terenów zielonych czy infrastruktury dla pieszych i rowerzystów.

Najnowsze badanie w ramach Friendly City Index przeprowadzono w 2025 roku w dziewięciu krajach: na Litwie, Łotwie, w Estonii, Polsce, Czechach, Słowacji, Ukrainie, Chorwacji i Rumunii.

Friendly City Index to długoterminowy międzynarodowy projekt monitorujący jakość życia i rozwój miast Europy Środkowo-Wschodniej, uwzględniający doświadczenia samych mieszkańców. Indeks koncentruje się na takich tematach, jak dostępność usług, infrastruktura transportowa, tereny zielone i inne czynniki wpływające na jakość życia w miastach.

Badanie z 2025 roku przeprowadzono w 54 miastach dziewięciu krajów regionu: w Chorwacji, Czechach, Estonii, na Litwie, Łotwie, w Polsce, Rumunii, Słowacji i na Ukrainie. Badanie wykonała agencja Syno International, łącznie ankietując 4500 respondentów.