Swoszowice: Co kryje wnętrze fortu. Trwają prace konserwatorskie

To właśnie Muzeum Spraw Wojskowych mieści się w Forcie 51 ½ Szwoszowice. To jeden z fortów Twierdzy Kraków i ciekawy przykład architektury militarnej.

W latach 2006-2019 miasto przeznaczyło blisko 37,5 mln złotych na renowację krakowskich zabytków. Dzięki temu nie tylko ocalały od zniszczenia poszczególne budynki, niejednokrotnie o ogromnej wartości historycznej i kulturowej, ale taż wypiękniał cały Kraków. Wśród obiektów, które otrzymały dotację z miasta znajduje się Fort 51 ½ Swoszowice zwany również Fortem Wróblowice.

Fort mieści się przy ul. Sawiczewskich 46. W rejestrze zabytków widnieje od 2012 roku jako zespół fortyfikacji Fortu 51 ½ Swoszowice wraz z reliktami dawnej baterii FB 51c i najbliższym otoczeniem oraz schronem amunicyjnym Swoszowice przy ul. Myślenickiej 106 w Krakowie.

To jeden z fortów w Twierdzy Kraków, który powstał w latach 1897-98 jako typowy międzypolowy fort pancerny przeznaczony do obrony bliskiej. Posiada przede wszystkim wartość historyczną, pokazuje rozwój architektury militarnej i rewolucji przemysłowej. - Lokalizacja Fortu wraz z towarzyszącymi dziełami obronnymi umieszczonymi na zapleczu, układem komunikacyjnym oraz zielenią maskującą jest przykładem ingerencji człowieka w krajobraz kulturowy mający trwały wpływ na obecne założenie urbanistyczne Krakowa - czytamy w uzasadnieniu decyzji o wpisaniu do rejestru zabytków.

Fort wybudowano według projektu Emila Gołogórskiego - inżyniera w stopniu generała porucznika, który w latach 1893 i 1894 nadzorował rozbudowę obiektów fortecznych Twierdzy Kraków. Był również projektantem fortów pancernych: 44a Pękowice, 45a Bibice, 48a Mistrzejowice, 50 ½ OST Barycz / Kosocice, 50 1/2 WEST Kosocice i fort pomocniczy piechoty 50a Lasówka.

Fort 51 ½ Swoszowice to własność skarbu państwa od 2016 roku dzierżawiona przez Fundację Gloria Fortibus, która w zabudowaniach fortecznych stworzyła Muzeum Spraw Wojskowych. Muzeum przybliża historię wschodniego frontu I wojny światowej, w której forty Twierdzy Kraków odegrały znaczącą rolę. Upamiętnia polskich żołnierzy walczących o niepodległość w latach 1919-1921 i popularyzuje wiedzę o osiągnięciach polskiego oręża i techniki militarnej. Można tu poczuć odtworzoną wojenną atmosferę i wręcz dotknąć historii: założyć hełm wojskowy czy wziąć udział w  marszu ćwiczebnym z odpowiednio wyekwipowanym plecakiem. Wizyta w forcie może też być początkiem wędrówki szlakiem Twierdzy Kraków, czyli trasy łączącej elementy fortyfikacji Krakowa, składającej ze stu militarnych obiektów.

Fort 51 ½ Swoszowice od kilku lat poddawany gruntownemu remontowi i rewaloryzacji pod nadzorem miejskich służb konserwatorskich. W latach 2018-2019 z budżetu Krakowa dofinansowano prace związane z remontem elewacji i dachu budynku fortecznego oraz kaponiery (budowli fortyfikacyjnej) obrony wjazdu do fortu na łączną kwotę 690 tys. zł, co stanowiło blisko 55 % poniesionych kosztów przeznaczonych na ten zakres prac. Dofinansowanie, obok środków z budżetu miasta i Fundacji, zostało także przekazane z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.