Trzeźwe dziewięć miesięcy może zapewnić dziecku zdrowe życie. Światowy Dzień FAS przypomina, że nie ma bezpiecznej dawki alkoholu w ciąży

Pomysł upowszechnienia Światowego Dnia FAS narodził się w Kanadzie i USA dzięki rodzicom adoptowanych dzieci dotkniętych tym zaburzeniem. Inicjatywa szybko zdobyła poparcie i dziś obchodzona jest niemal na całym świecie. Do Polski dotarła w 2004 roku, a jej przesłanie pozostaje aktualne: alkohol w ciąży to realne zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka.

FAS jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym. Substancja ta swobodnie przenika przez łożysko, uszkadzając rozwijający się mózg. Dzieci rodzą się z mniejszą liczbą neuronów, co prowadzi m.in. do obniżonego IQ, problemów z koncentracją, zaburzeń emocjonalnych i społecznych oraz licznych trudności neurologicznych i fizycznych.

- Dzieci z FAS często są bardziej chorowite, mają zaburzenia jelitowe, nietolerancje czy alergie pokarmowe. Często zaburzony jest ośrodek głodu i sytości. Może objawiać się to nadmiernym spożywaniem pokarmów, albo odwrotnie dzieci nie czują głodu i nie chcą jeść, nie przybywają na masie - opisuje dr Justyna Syroka, kierowniczka Regionalnego Punktu Diagnozy i Terapii FAS/FASD w Lublinie.

Eksperci podkreślają: nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu w ciąży. Każda ilość może powodować nieodwracalne konsekwencje. Dlatego tak ważne są kampanie edukacyjne prowadzone m.in. przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie, który od lat aktywnie działa na rzecz diagnozy i terapii dzieci z FASD.

W województwie lubelskim działa Regionalny Punkt Diagnozy i Terapii FAS/FASD w Lublinie, będący częścią ROPS. To miejsce, które zapewnia kompleksową pomoc dzieciom i ich rodzinom. W ostatnich latach coraz więcej rodzin korzysta z bezpłatnej diagnozy i terapii oferowanej przez ROPS.

• 2021: 59 zgłoszeń, 25 diagnoz, w tym 10 potwierdzonych FAS/FASD.
• 2022: 108 zgłoszeń, 97 diagnoz, w tym 43 FAS/FASD.
• 2023: 93 zgłoszenia, 78 diagnoz, w tym 37 FAS/FASD.
• 2024: 113 zgłoszeń, 84 diagnozy, aż 79 FAS/FASD.

- Z  jednej strony co roku faktycznie przybywa nam zgłoszeń do diagnozy, ale raczej to efekt tego że dla mieszkańców województwa lubelskiego diagnoza jest teraz dostępna, bezpłatna i na miejscu - zaznacza dr Syroka.

Średni koszt jednostkowy diagnozy to ok. 1931 zł - w całości finansowany przez samorząd województwa lubelskiego. Dzięki temu wsparcie dla dzieci i rodzin jest całkowicie bezpłatne.

- Aktualnie szacuje się, że między jeden, a trzy procent urodzeń to są dzieci z płodowym zespołem alkoholowym. Czy szerzej z FASD, czyli ze spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych - dodaje Syroka.

Diagnoza realizowana w Lublinie odbywa się zgodnie z międzynarodowymi standardami i rekomendacjami polskich ekspertów. W procesie uczestniczą psychologowie, logopedzi, terapeuci integracji sensorycznej, pediatrzy, a w razie potrzeby również psychiatrzy.

Regionalny Punkt w Lublinie to nie tylko diagnoza. Dzieci po rozpoznaniu mogą korzystać m. in. z terapii integracji sensorycznej, neurologopedii, metody Masgutowej czy kynoterapii. Liczba uczestników tych zajęć w ostatnich latach wyraźnie wzrosła, co pokazuje, że rodziny chętnie korzystają z oferowanego wsparcia, ale też rośnie świadomość tej choroby.

- Mamy ofertę pomocową dla rodziców i opiekunów, bo bez ich właściwego wsparcia same działania terapeutyczne byłyby na pewno niewystarczające. Konieczna jest codzienna praca z dzieckiem w domu. Cała rodzina musi być zaangażowana w ten proces, również rodzeństwo czy dziadkowie - opisuje.

Rodzice i opiekunowie mają możliwość uczestniczenia w grupach wsparcia, konsultacjach psychologicznych, warsztatach i szkoleniach.

Wsparcie dla rodzin zostanie jeszcze rozszerzone dzięki projektowi "FASD i Autyzm: słuchamy, wspieramy, działamy", który będzie realizowany przez ROPS w latach 2025-2028. Jego wartość to ponad 3,6 mln zł, z czego zdecydowana większość pochodzi ze środków Unii Europejskiej.

Projekt obejmie 314 osób - dzieci z diagnozą FASD i ASD (w tym z Zespołem Aspergera), ich rodziców i opiekunów oraz pracowników ROPS. Działania przewidują m.in.:

• specjalistyczne zajęcia terapeutyczne w Lublinie oraz w nowo powstających miejscach w Zamościu, Chełmie i Białej Podlaskiej,
• warsztaty rozwoju umiejętności życiowych,
• terapię z udziałem zwierząt,
• grupy wsparcia i szkolenia dla rodziców,
• adaptację i doposażenie pomieszczeń terapeutycznych.

Dzięki temu powstanie kompleksowa sieć wsparcia w całym regionie, a rodziny zyskają łatwiejszy dostęp do specjalistycznej pomocy blisko miejsca zamieszkania.