Melatonina. Pomaga w wielu chorobach, ale ma też skutki uboczne

Melatonina jest jednym z hormonów, odpowiadających za sen, czuwanie i rytm dobowy. Można kupić ją w sklepie w formie suplementu. Jest dostępna w przystępnych cenach i bez recepty.

Melatonina to hormon produkowany przez szyszynkę - niewielki gruczoł znajdujący się w mózgu. Jej wydzielanie jest ściśle związane z cyklem światła i ciemności: stężenie melatoniny wzrasta po zmroku, osiąga szczyt w nocy, a nad ranem stopniowo spada. Co więcej, niewielkie ilości melatoniny nasz organizm produkuje także w oku, krwi oraz przewodzie pokarmowym.

Główną rolą melatoniny jest regulowanie rytmu dobowego, czyli biologicznego zegara odpowiadającego za sen, czuwanie, temperaturę ciała, a nawet apetyt i nastrój. Dzięki niej organizm "wie", kiedy należy odpoczywać, a kiedy być aktywnym. Melatonina wpływa też na produkcję niektórych innych hormonów.

Najpopularniejszym zastosowaniem melatoniny jest pomoc w zaśnięciu oraz w pogłębieniu snu, stąd też często suplement ten jest reklamowany jako "melatonina na sen". Może pomóc osobom z:

• zaburzeniami snu wynikającymi z pracy zmianowej,
• trudnościami w zasypianiu o "normalnej" porze,
• problemami z przystosowaniem do nowej strefy czasowej (jet lag),
• bezsennością związaną z wiekiem - u osób starszych produkcja melatoniny naturalnie maleje.

W wielu przypadkach suplementacja niewielkich dawek może skrócić czas zasypiania i poprawić jakość snu. Co istotne, melatonina nie uzależnia, w przeciwieństwie do wielu leków nasennych.

Pierwsze z doniesień melatoniny jako środka, który ma pomóc w zaśnięciu, pojawiły się wraz z wynikami badań naukowych, opublikowanych w 1994 roku. Wówczas zauważono, że niewielkie dawki melaniny skracają czas zaśnięcia. Badani, którym podawano melaninę, zasypiali trzy razy szybciej niż badani w grupie zażywającej placebo.

A jak działa melatonina? Przekazuje do mózgu sygnał o nadejściu czasu na sen. Jej poziom rośnie po zmroku, a spada w obecności światła. Dlatego też tak ważna jest higiena snu, w tym zaciemnienie sypialni oraz nieużywanie przed snem ekranów z niebieskim światłem.

Melatonina pomaga w zasypianiu, ale może pomóc także w leczeniu wielu chorób. Oprócz regulacji snu, wykazuje również inne, interesujące właściwości zdrowotne. Badania wskazują, że może pełnić rolę silnego przeciwutleniacza, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym.

Pomaga łagodzić przewlekły stan zapalny, dzięki czemu wspiera organizm w profilaktyce wielu chorób. U osób cierpiących na wrzody żołądka i dwunastnicy suplementacja melatoniną może przyspieszać regenerację błony śluzowej.

Melatonina korzystnie wpływa również na układ krążenia. Badania pokazują, że regularne jej stosowanie może obniżać poziom trójglicerydów średnio o 31,5 mg/dl, a u niektórych osób nawet o 50 mg/dl. Dodatkowo hormon ten łagodnie obniża ciśnienie tętnicze - zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe - dzięki zwiększonemu uwalnianiu tlenku azotu, który rozszerza naczynia krwionośne.

Melatonina łagodnie obniża ciśnienie krwi. Jej zażywanie odpowiada za redukcję zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia krwi, a to za sprawą uwalniania tlenku azotu, rozszerzającego naczynia krwionośne.

Pozytywne efekty obserwuje się również u pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS) - melatonina zmniejsza ból brzucha i łagodzi dolegliwości trawienne. W chorobie refluksowej przełyku już po miesiącu suplementacji połowa badanych zauważała ustąpienie zgagi, a po dwóch miesiącach poprawę zgłaszali wszyscy uczestnicy badań.

Melatonina może wspomagać także funkcjonowanie wątroby - obniża poziom enzymów wątrobowych i przyczynia się do zmniejszenia stłuszczenia tego narządu.

W przypadku kobiet w okresie menopauzy hormon ten łagodzi objawy depresyjne oraz uczucie lęku. Może być pomocny również u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS) - już po trzech miesiącach suplementacji zaobserwowano spadek poziomu testosteronu oraz zmniejszenie nadmiernego owłosienia.

Melatonina może także pomóc osobom cierpiącym na migreny - codzienne przyjmowanie 3 mg przed snem zmniejsza częstotliwość napadów bólu głowy.

Melatonina może także wspierać terapię i profilaktykę różnych schorzeń, m.in.:

• chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer czy Parkinson,
• cukrzycy typu 2 - wpływa na regulację poziomu glukozy,
• chorób nowotworowych - niektóre badania sugerują działanie wspomagające terapię,
• obniżania poziomu stresu i poprawy odporności.

Melatoniny nie można przedawkować tak, by zagrażała bezpośrednio zdrowiu, jednak ma ona rozmaite działanie. U niektórych może powodować obniżoną koncentrację oraz opóźnienie refleksu. Duże dawki doprowadzą też do senności i dezorientacji w ciągu dnia, a w nocy nawet do koszmarów sennych.

Co więcej, badania wykazały, że melatonina może zwiększać ryzyko niewydolności serca. Długotrwałe stosowanie suplementu zwiększyło ryzyko nawet o 90 procent! Badani przyjmujący melatoninę byli narażeni 3,5 raza bardziej na hospitalizację spowodowaną niewydolnością, a w ciągu pięciu lat umierali dwukrotnie częściej. Zaznaczono jednak, że analiza miała charakter obserwacyjny.

Ponadto melatonina może powodować zaburzenia rytmu serca, a także wchodzić w reakcję z lekami przeciwkrzepliwymi. Co więcej, ma ona wpływ na produkcję innych hormonów w organizmie.

Na melatoninę powinny uważać także kobiety w ciąży oraz karmiące piersią i nie przyjmować suplementu bez konsultacji z lekarzem.

Co ciekawe, melatonina jest zawarta także w niektórych produktach spożywczych. W porównaniu z ilościami wytwarzanymi poprzez organizm lub suplementowanymi, ilość w żywności jest jednak niewielka. Melatonina występuje między innymi w:

• nasionach i orzechach,
• pomidorach,
• ogórkach,
• czerwonej papryce,
• wiśniach,
• truskawkach,
• jagodach,
• nasionach słonecznika,
• migdałach,
• nasionach sezamu.