Cukier tańszy niż koszty produkcji. Plantatorzy buraków u progu kryzysu

W sklepach konsumenci kupują cukier nawet po 1,49 zł za kilogram, gdy jego koszt wyprodukowania wynosi 2,52 zł. „To nie ma żadnego sensu ekonomicznego” – mówią rolnicy. Tanie promocje w marketach oznaczają realne straty dla całego łańcucha dostaw – od pola po cukrownię.

Najtrudniejszą sytuację mają właśnie cukrownie, które usiłując opróżnić magazyny, wyprzedają cukier z zeszłorocznych zbiorów poniżej kosztów. To cukier z buraków skupionych jesienią 2024 r., których cena została ustalona już we wrześniu 2023 r. – czyli w czasie kampanii wyborczej. Według ekspertów, wtedy ceny minimalne były sztucznie zawyżane, co dziś odbija się czkawką całej branży.

Do pogarszającej się sytuacji przyczynia się również Krajowa Grupa Spożywcza, która – jak opisuje „Gazeta Wyborcza” – sprzedaje cukier poniżej kosztów, by poradzić sobie z nadwyżkami. „Rok temu tona cukru w hurcie kosztowała 4 tys. zł, dziś to już tylko 2 tys. zł” – przyznaje osoba z kierownictwa spółki. To oznacza, że cały sektor działa na granicy opłacalności, a w przypadku wielu gospodarstw – już poniżej tej granicy.

Piotr Łukaszewicz z gminy Jarocin (Wielkopolska), który ma 80 ha buraków, nie ukrywa frustracji.– W tym roku nie mówimy w ogóle o zysku, chcemy tylko przetrwać – mówi. – Nastroje na wsi robią się nieciekawe.

Podobnie ocenia sytuację Tomasz Wawrzyniak z gminy Kościan:– Jeśli cena się nie zmieni, w przyszłym roku zrezygnuję z uprawy. Przy obecnych warunkach, gdy skup wynosi zaledwie 30 euro za tonę, opłacalność mają tylko najlepsi rolnicy z bardzo dobrymi plonami. – Dwa tygodnie temu było tak sucho, że buraki zaczęły padać – dodaje.

Plantatorzy obawiają się także konkurencji z zagranicy. Chodzi o planowane zwiększenie limitów importowych na cukier z Ukrainy oraz o potencjalną umowę handlową z krajami Ameryki Południowej, które mogą zalać rynek tanim surowcem. To byłby ostatni cios dla polskich rolników, którzy i tak ledwo wiążą koniec z końcem.

– Sytuacja jest krytyczna, burak stracił opłacalność – mówi wprost Rafał Strachota, dyrektor Krajowego Związku Plantatorów Buraków Cukrowych.

Jeśli rząd nie podejmie zdecydowanych działań – ostrzegają rolnicy – w kolejnych latach powierzchnia upraw buraków w Polsce może drastycznie spaść. A to oznacza problemy nie tylko dla plantatorów, ale też dla całego sektora przetwórczego i bezpieczeństwa żywnościowego kraju.