Żarnowiec: Muzeum Marii Konopnickiej. Odwiedź malowniczo położony dworek, który autorka Roty otrzymała w darze od narodu polskiego!

W okresie zaborów dar narodowy był najwyższym wyróżnieniem, jakiego mógł dostąpić twórca. Takim zaszczytem zostali uhonorowani: w 1900 roku Henryk Sienkiewicz, a w 1903 roku - Maria Konopnicka. Rok wcześniej poetka, pisarka, publicystka, dziennikarka, działaczka społeczna i patriotyczna obchodziła jubileusz 25-lecia pracy pisarskiej. Spośród zaproponowanych jej 36 miejsc Konopnicka wybrała malowniczo położony osiemnastowieczny dworek w Żarnowcu.

Pisarka zamieszkała w dworku wraz z przyjaciółką, malarką Marią Dulębianką. Wśród licznych gości odwiedzających Żarnowiec byli Henryk Sienkiewicz, Włodzimierz Tetmajer, Stanisław Wyspiański czy Lucjan Rydel.

Pisarka spędzała tu miesiące wiosenne i letnie, oddając się twórczości pisarskiej oraz działalności społecznej i oświatowej. To w Żarnowcu w 1908 roku powstały słowa słynnej "Roty", która wkrótce urosła do rangi drugiego hymnu narodowego.

Po śmierci pisarki w 1910 roku dworek odziedziczyły córki, które opiekowały się jej spuścizną.

W 1956 roku ostatnia z nich, Zofia Mickiewiczowa przekazała narodowi polskiemu dwór w Żarnowcu wraz z wszystkimi pamiątkami po matce. Rok później powstało tam muzeum biograficzne, udostępnione zwiedzającym w 1960 roku.

MARIA KONOPNICKA z Wasiłowskich, ur. 23 V 1842 w Suwałkach, zm. 8 X 1910 we Lwowie, pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim (pseud. i krypt. m.in.: Jan Sawa, Marko, Jan Waręż, Humanus, M.K., K) - poetka, nowelistka, pisarka dla dzieci, krytyk, publicystka i tłumaczka.

Dzieciństwo spędziła w Suwałkach i Kaliszu, a w latach 1855-1856 uczyła się na pensji sióstr Sakramentek w Warszawie. W 1862 r. poślubiła ziemianina Jarosława Konopnickiego i zamieszkała w Bronowie, a następnie w Gusinie - wychowując sześcioro dzieci.

W latach 1863-1864 z mężem, zagrożonym aresztowaniem, przebywała w Dreźnie. Od 1877 do 1890 mieszkała w Warszawie, gdzie publikowała i dorabiała lekcjami oraz redagowała czasopismo "Świt".

Dużo podróżowała po Europie, utrzymując kontakt z krajem, współpracując z prasą, wydawnictwami i towarzystwami polskimi trzech zaborów oraz na obczyźnie. Prowadziła szeroką działalność patriotyczną i społeczną - współorganizowała protest światowej opinii publicznej przeciwko pruskim represjom wobec dzieci polskich we Wrześni (1901-1902) i ustawom wywłaszczeniowym oraz pomagała uwięzionym politycznie przez carskie władze.

Zadebiutowała w 1870 r. na łamach "Kaliszanina" wierszem W zimowy poranek, ale jej właściwym startem poetyckim był cykl W górach (1876) - przychylnie zrecenzowany przez Henryka Sienkiewicza.

Tworzyła liryki i pieśni o tematyce patriotycznej i społecznej oraz obrazki poetyckie. Dokonała przełomu w polskiej literaturze dla dzieci, podnosząc tę dziedzinę pisarstwa na wyżyny artyzmu.

Do najbardziej znanych utworów Marii Konopnickiej należą: O krasnoludkach i o sierotce Marysi, Na jagody, O Janku Wędrowniczku, Szkolne przygody Pimpusia Sadełko, Co słonko widziało, Psałterz dziecka, Dym, Mendel Gdański, Nasza szkapa, Miłosierdzie gminy, Na normandzkim brzegu, Z mojej Biblii, Linie i dźwięki, Italia, Śpiewnik historyczny, Ludziom i chwilom, Głosy ciszy, Przez głębinę, Pan Balcer w Brazylii.

Utwory Konopnickiej przetłumaczone zostały na ponad 40 języków świata, a jej miejsca pamięci uwiecznione są w wielu miastach Polski, Europy i USA. Funkcjonuje również dużo szkół, instytucji kultury i towarzystw im. Marii Konopnickiej, których jest obecnie ok. kilkaset w Polsce oraz kilka za granicą.

Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej na cześć pisarki jeden z kraterów uderzeniowych na planecie Wenus nazwano Konopnicka.

W 2005 r. władze włoskiej stolicy przyznały autorce Roty zaszczytny tytuł Ambasadora Kultury Rzymu - za opisywanie w swojej twórczości Wiecznego Miasta. Z okazji 180. rocznicy urodzin poetki Sejm RP rok 2022 uchwalił Rokiem Marii Konopnickiej

W Dworku eksponuje się autentyczne wnętrza z czasów życia Konopnickiej. Zasadniczą część ekspozycji stanowią pokoje mieszkalne poetki i pisarki (Gabinet, Sień, Jadalnia, Pokój kredensowy i Kuchnia) - urządzone zgodnie z duchem epoki.

W trzech pomieszczeniach (Spiżarnia, Pokój ciemny, Dawny gabinet) znajduje się stała ekspozycja Kolekcja darów jubileuszowych, na której prezentowane są unikatowe pamiątki ofiarowane Marii Konopnickiej w 1902 r. z okazji jubileuszu ćwierćwiecza pracy literackiej - od różnych instytucji, towarzystw i osób prywatnych z Polski, Europy i USA.

Poza sezonem turystycznym udostępnia się wnętrza na piętrze (Pokój, Pracownię i Łazienkę), gdzie w latach 1903-1910 mieszkała i tworzyła malarka Maria Dulębianka (1858-1919) - uczennica Jana Matejki i Wojciecha Gersona oraz publicystka i działaczka patriotyczno-społeczna, spoczywająca na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

Muzeum w Żarnowcu posiada największą w Polsce kolekcję dzieł M. Dulębianki, na które składa się 21 obrazów i rysunków.

Zbiory Muzeum obejmują ponad 30 tysięcy obiektów z zakresu polskiej kultury literackiej XIX i XX wieku, w tym rękopisy utworów Marii Konopnickiej oraz listy poetki i wielu pisarzy polskich. Znajdziemy tu listy Elizy Orzeszkowej, Stefana Żeromskiego, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stanisława Przybyszewskiego.

Dworek w Żarnowcu skrywa w sobie także jedną z największych w Polsce kolekcji zabytkowych kałamarzy i przyborów piśmiennych. Część ekspozycji muzealnej znajduje się w Lamusie, dawnym spichlerzu odbudowanym na przełomie lat 80. i 90. XX wieku.

Integralną częścią Muzeum jest zabytkowy park o powierzchni ok. 3,6 ha, ponieważ razem z dworkiem w 1903 r. przekazany został w darze narodowym Marii Konopnickiej.

Park w Żarnowcu powstał na początku XIX w., początkowo o charakterze dworskim, obecnie jako krajobrazowy, posiada dużo walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Przeprowadzone inwentaryzacje roślinności parkowej wykazały występowanie wielu gatunków drzew (ponad 40), krzewów (ok. 30) i roślin naczyniowych (ok. 170).

Piękne położenie parku, bogata roślinność, wartościowe okazy starodrzewu oraz zasób nowych gatunków drzew sprawiają, że jest atrakcyjnym miejscem dla turystów (ok. 30 tys. zwiedzających rocznie).

Większość drzew parkowych to starodrzew, który tworzą wyłącznie gatunki rodzime (dęby, lipy, graby, topole białe, kasztanowce). Najstarsze drzewa osiągają ponad 200 lat.

Spośród drzew młodszych, dosadzonych później, spotkać można rzadko spotykane gatunki (platany, tulipanowce, korkowce, miłorzęby). Również wśród krzewów jest dużo ozdobnych i interesujących odmian (dereń biały, kalina wonna, karagana syberyjska, jałowiec chiński, złotokap).

Z uwagi na wartości historyczno-przestrzenne parku utworzono w 2004 r. ścieżkę przyrodniczą, która składa się z 40 stanowisk i przebiega przez całą jego powierzchnię.

Atrakcyjność ścieżki podnoszą ciekawe zjawiska przyrodnicze parku, jak "wychodnia piaskowca" - usytuowana w koronowej części starorzecza Jasiołki oraz staw z małą wysepką, zasilany przez potok (o powierzchni ok. 6 arów).

Wędrując po trasie zobaczyć można też elementy, które upamiętniają ważne rocznice związane z poetką, jak: Popiersie Marii Konopnickiej (4), Kopiec (3), Głaz Suwalski (2) oraz Medalion (1). W Muzeum można nabyć przewodnik po ścieżce przyrodniczo-edukacyjnej.

Na terenie Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu w pierwszy weekend września odbywa się festiwal, współorganizowany przez Muzeum oraz krośnieńskie Towarzystwo Operowe i Teatralne.

W 2019 roku miała miejsce jego 15. edycja. Widzowie festiwalu uczestniczą w  spektaklach operowych, operetkowych i teatralnych. Wszystkie spektakle i koncerty odbywają się w naturalnej scenerii zabytkowego parku otaczającego żarnowiecki dwór.

Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Żarnowiec 133, 38-460 Jedlicze
tel. +48 13 43 520 13

W sezonie letnim (maj - wrzesień)
• wtorek - piątek 9:00-17:00 (ostatnie wejście o 16:00)
• sobota - niedziela 10:00-17:00 (ostatnie wejście o 16:00)

W sezonie zimowym (październik - kwiecień)
• wtorek - piątek 9:00-16:00 (ostatnie wejście o 15:00)
• sobota - niedziela 10:00-16:00 (ostatnie wejście o 15:00)

Zwiedzanie Dworku tylko z przewodnikiem o pełnych godzinach

Czas zwiedzania ekspozycji Dworku i Lamusa wynosi ok. 1 godziny

W poniedziałki wstęp bezpłatny na ekspozycję stałą w budynku Lamusa wyłącznie dla osób indywidualnych w godz. 10:00-14:00

Park zabytkowy i ścieżka przyrodniczo-edukacyjna otwarte codziennie (oprócz świąt)
od 9:00 do zmierzchu

Dodatkowe informacje pod numerem telefonu 13 435 20 13

Godziny otwarcia:

• wtorek - niedziela 10:00 - 17:00
• poniedziałki - nieczynne

Kawiarenka Grota krasnoludków została otwarta dla turystów w czerwcu 2022 r. po przeprowadzeniu gruntownego remontu. Mieści się w zabytkowych piwnicach Dworku Marii Konopnickiej, od strony północnej budynku. Wnętrza pochodzą z czasów pobytu poetki i pisarki w Żarnowcu w latach 1903-1910, które łączą dawny styl ze współczesnością.

W kawiarence dostępne jest menu, w ofercie którego dostępne są różne artykuły spożywcze w ramach "małej gastronomii", m.in.: dobrej jakości kawa i herbata oraz zimne napoje, lody, zapiekanki, a także pyszne ciastka z renomowanej cukierni regionalnej.

Do Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu najprościej dojechać na trasie Jasło-Krosno skręcając, w miejscowości Potok w kierunku Jedlicza.

Od strony Krosna możliwy również dojazd przez miejscowość Zręcin lub Dobieszyn.

Do Muzeum kursuje MKS (linia nr 11) na trasie: Krosno (dworzec) - Jedlicze (10 km) lub z Jedlicza-Rynku w kierunku Krosna (3 km).