Czy Wrocław kiedykolwiek pozbędzie się szczurów? Co roku miasto wydaje na walkę z nimi miliony

Pułapki i karmniki z trutką na szczury stały się nieodłącznym elementem krajobrazu miasta. Widzimy je na podwórzach, zapleczach sklepów oraz w piwnicach. Szczury beztrosko buszują w otwartych śmietnikach, żerują przy stertach wyrzuconego jedzenia. Czy Wrocław ma szanse rozwiązać problem szczurów raz na zawsze?

Eksperci nie mają złudzeń: całkowita eliminacja szczurów jest nierealna. Mimo nieustającej walki ze szczurami we Wrocławiu wciąż jest ich mnóstwo. To nierówna walka, bo szczury rozmnażają się w zastraszającym tempie.

- Ciąża szczura trwa od 21 do 29 dni, a wielkość miotu to średnio 8 młodych. Samice mogą wydać do pięciu miotów w ciągu roku, a są zdolne do rodzenia w wieku 3 miesięcy - wylicza dr Edyta Wincewicz z Zakładu Fizjologii Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UPWr.

Oszacowanie całkowitej populacji jest trudne. Metody, które można stosować, to liczenie odchodów, ślady zębów, czujniki akustyczne, analiza DNA, drony, sztuczna inteligencja oraz obserwacje. Deratyzatorzy opierają się także na informacjach od mieszkańców.

- Populacja szczurów we Wrocławiu ma się dobrze. To, co się dzieje, przynosi chwilowy skutek, bo kanały, przejścia, stare nieużywane obiekty, generują liczbę szczurów na nowo. W jednym miejscu populacja szczurów jest zwalczana, w drugim nie robi się kompletnie nic. Podczas kontroli wystarczy przecież posłużyć się paragonem za zwykłą trutkę ze sklepu, która nie przynosi efektów – mówi nam mgr inż. Mateusz Krzyżowski z wrocławskiej firmy deratyzacyjnej DDD Serwis.

Doktor Wincewicz twierdzi, że skuteczność deratyzacji jest ograniczona i nieskoordynowana. Działania prowadzone są często doraźnie, bez integracji z np. edukacją społeczeństwa, uszczelnianiem budynków i gospodarką odpadami.

Dodaje też, że nadużywanie trutki, nie tylko zagraża innym zwierzętom, ale traci skuteczność, bo szczury mogą nabrać odporności.

Najważniejsze, by nie tworzyć dla szczurów miejsc, gdzie łatwo znajdą jedzenie. Z tym niestety jest największy kłopot.

- Niezmiennie apelujemy o przemyślane zakupy i niewyrzucanie jedzenia. O  nieporzucanie gabarytów w miejscach nieprzeznaczonych (mogą być kryjówką dla szczurów). Prosimy też o zwracanie uwagi osobom, które wyrzucają jedzenie w miejscach publicznych w przekonaniu, że "dokarmiają ptaki". Szczególnie "popularne" jest to wśród niektórych osób starszych. Nie róbmy szczurom stołówki - mówi Michał Guz z Urzędu Miasta.

Obowiązkowa deratyzacja w centrum i na jego obrzeżach trwa przez 10 miesięcy w roku. Straż Miejska rocznie wykonuje ok. 5000 kontroli czystości w całym mieście. To kosztowny biznes, w 2024 roku Gmina Wrocław wydała ok. 2,5 miliona złotych na deratyzację. Od początku 2025 roku ta kwota sięga 1,2 mln złotych. A to zaledwie 10% powierzchni Wrocławia, pozostały teren jest w posiadaniu spółek Skarbu Państwa, prywatnych inwestorów i zarządców wspólnot mieszkaniowych.

We Wrocławiu skuteczność deratyzacji sięga do 60% populacji, ale brakuje długoterminowych danych dotyczących trwałych efektów. Ograniczanie populacji to przede wszystkim "zintegrowany system walki z gryzoniami" (IPM – Integrated Pest Management) łączący:

• prewencję środowiskową,
• monitoring aktywności,
• selektywną deratyzację
• i edukację społeczną.

- Na świecie testuje się środki antykoncepcyjne dla szczurów. Można też używać środki wpływające na zachowania, np. odstraszacze dźwiękowe, czy zapachowe, wspomagające deratyzację - dodaje dr. Edyta Wincewicz.

Wrocław nie będzie miastem wolnym od szczurów, ale może stać się miastem, podobnie jak kiedyś Budapeszt, gdzie szczury przestaną być widocznym problemem. Według dr. Wincewicz walka ze szczurami to maraton, nie sprint. Kluczem jest połączenie:

• Systemowej deratyzacji z monitoringiem.
• Rewolucji w gospodarce odpadami (np. zamykane śmietniki, częstszy odbiór).
• Edukacji mieszkańców, bez tego nawet najlepsze technologie zawiodą.