Kobiety po usunięciu jajników i z APOE4 mają wysokie ryzyko zachorowania na Alzheimera

Do 2050 roku choroba Alzheimera ma dotyczyć 12,7 miliona osób powyżej 65-go roku życia, z czego dwie trzecie będą stanowić kobiety. Nadal nie jest jasne, dlaczego choroba Alzheimera występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, ale może to mieć związek z wydarzeniami z wczesnego życia, takimi jak operacyjne usunięcie jajników (ooforektomia).

Naukowcy przeanalizowali dane ponad 34 tys. kobiet i odkryli, że w tej grupie kobiety, które przeszły obustronne chirurgiczne usunięcie jajników (obustronna ooforektomia) po czterdziestce, miały czterokrotnie wyższe prawdopodobieństwo rozwoju choroby Alzheimera w porównaniu z kobietami, które przeszły naturalną menopauzę w średnim wieku 54 lat.

- Jednym z naszych najważniejszych odkryć był fakt, że utrata naturalnie występującego hormonu - estradiolu - w wyniku chirurgicznego usunięcia obu jajników może wchodzić w interakcję z allelem APOE4, co dodatkowo zwiększa ryzyko choroby Alzheimera. Stawia to kobiety z wczesną obustronną ooforektomią i APOE4 w sytuacji podwójnego zagrożenia - mówi dr Gillian Einstein, autorka badań.

Allel APOE4 jest znanym czynnikiem ryzyka choroby Alzheimera w ogólnej populacji, jednak wiąże się z większym ryzykiem u kobiet.

Zidentyfikowano również czynniki odpornościowe (resilience factors) związane z ryzykiem choroby Alzheimera u tych kobiet. Wysoki poziom wykształcenia wiązał się z 9 proc. niższym prawdopodobieństwem rozwoju choroby Alzheimera zarówno u kobiet po menopauzie spowodowanej chirurgicznym usunięciem jajników, jak i menopauzie naturalnej. Potwierdza to wcześniejsze badania sugerujące, że edukacja stanowi formę poznawczej odporności u obojga płci.

Zaskakująco, zauważono także umiarkowaną zależność między wskaźnikiem masy ciała (BMI) a ryzykiem choroby Alzheimera - ale tylko u kobiet po wczesnej obustronnej ooforektomii. Każda dodatkowa jednostka BMI wiązała się z 7 proc. niższym ryzykiem rozwoju choroby.

- Wyższy BMI może być powiązany z mniejszym ryzykiem choroby Alzheimera u kobiet po usunięciu jajników, ponieważ tkanka tłuszczowa produkuje estron (jeden z trzech naturalnych estrogenów), który - przy braku estradiolu po ooforektomii - może pomagać w utrzymaniu funkcji poznawczych we wczesnym wieku średnim - mówi dr Noelia Calvo, współautorka badań z Uniwersytetu w Toronto.

Co istotne, wśród kobiet po wczesnej obustronnej ooforektomii, przyjmowanie terapii hormonalnej było związane z ponad dwukrotnie niższym prawdopodobieństwem wystąpienia choroby Alzheimera w porównaniu z kobietami, które nie stosowały tej terapii.

- To odkrycie podkreśla znaczenie terapii estrogenowej w zmniejszaniu ryzyka choroby Alzheimera u kobiet, które przed ukończeniem 50-tego roku życia przeszły chirurgiczne usunięcie jajników - mówi dr Esme Fuller-Thomson z Uniwersytetu w Toronto. - Co ciekawe, terapia hormonalna nie była związana z niższym ryzykiem choroby Alzheimera u kobiet, które przeszły naturalną menopauzę po 51-szym roku życia - dodaje.

- Może to wynikać z faktu, że kobiety po usunięciu jajników straciły estradiol we wczesnym okresie życia, kiedy zapotrzebowanie na ten hormon mogło być największe - ponieważ ich wiek menopauzy był średnio o 11 lat niższy niż u kobiet po naturalnej menopauzie - uważa dr Calvo.

Na podstawie:

Women with ovarian removal have unique risk and resilience factors for Alzheimer disease