Pożar i chemikalia w tunelu? Tak reagują służby ratownicze

Zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej oraz rozporządzeniami ministerialnymi, ćwiczenia tego typu odbywają się co roku. Z jednej strony pozwalają przećwiczyć skomplikowane akcje ratownicze w warunkach zbliżonych do rzeczywistych. Z drugiej, od A do Z weryfikują procedurę postępowania w sytuacji zagrożenia.

Około godz. 9 rano kierowca cysterny, jadący w kierunku Krakowa, wjechał do tunelu pod Luboniem Małym. W tym momencie stracił kontrolę nad pojazdem i uderzył w tył ciężarówki poruszającej się na tym samym pasie. W wyniku zderzenia przyczepa ciężarówki przewróciła się na lewy pas jezdni, blokując ruch w tunelu.
W tym samym czasie kierowca samochodu osobowego, nie widząc przeszkody na drodze, najechał na przewróconą naczepę, a jego auto stanęło w płomieniach. W pojeździe znajdowały się dwie osoby, które zostały uwięzione we wraku, a także doznały poważnych obrażeń (złamania i oparzenia).

Za samochodem osobowym poruszała się kolejna ciężarówka, przewożąca betonowe elementy konstrukcyjne oraz pojemnik z amoniakiem. Ten pojazd również nie uniknął zderzenia, w wyniku czego doszło do wycieku amoniaku, co dodatkowo skomplikowało akcję ratowniczą.
Ostatnim poszkodowanym był kierowca pojazdu, który zdołał zatrzymać się w tunelu przed wypadkiem. Próbował on ugasić płonący pojazd podręcznym sprzętem gaśniczym, doznając przy tym lekkich oparzeń.

W ćwiczeniach brały udział: Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie wraz z jednostkami terenowymi z Suchej Beskidzkiej, Myślenic, Nowego Targu i Rabki Zdroju, Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie wraz z jednostkami terenowymi z Suchej Beskidzkiej, Myślenic, Nowego Targu i Limanowej, ponadto Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie i Pogotowie Ratunkowe, a także nasi pracownicy z Centrum Zarządzania Tunelem (CZT).

Jako gospodarz i koordynator ćwiczeń już od tygodni pracowaliśmy nad tym projektem, dogrywając jego poszczególne elementy. Istotne zadania do wykonania mieli pracownicy CZT. Ich rolą było potwierdzenie zdarzenia drogowego i zaalarmowanie odpowiednich służb, a następnie bieżące komunikowanie czynności w ramach posiadanych procedur wypadkowych. Jednym z kluczowych aspektów udziału pracowników CZT było odpowiednie ustawienie tablic zmiennej treści oraz współpraca z Kierującym Działaniami Ratowniczymi. Szereg zadań do wykonania czekało także po zakończeniu akcji ratunkowej. Wszystko po to, aby upewnić się, że tunel całkowicie spełnia normy bezpieczeństwa, zanim znów zaczną korzystać z niego kierowcy - informuje GDDKiA.

Dzięki ćwiczeniom tunelowym udało się:

• sprawdzić systemy powiadamiania właściwych organów o zdarzeniach,
• sprawdzić procedury koordynacji i współdziałania służb uczestniczących w działaniach ratowniczych,
• przeprowadzić ewakuację z tunelu w warunkach pożaru i zagrożenia nieznaną substancją chemiczną,
• zneutralizować tę substancję i uprzątnąć tunel tak, aby możliwe było jego ponowne otworzenie dla ruchu pojazdów.

Ćwiczenia umożliwiły doskonalenie taktyki prowadzenia działań ratowniczych oraz procesu podejmowania decyzji. Pozwoliły sprawdzić takie elementy jak: organizowanie punktów doraźnej pomocy medycznej, organizowanie objazdów alternatywnych, zapewnienie pomocy psychologicznej poszkodowanym czy wspólne informowanie wraz z dziennikarzami o wypadku i jego skutkach.

Oddany do użytku w listopadzie 2022 r. tunel pod Luboniem Małym jest objęty całodobowym monitoringiem. Na bieżąco kontrolujemy natężenie ruchu oraz wszystkie nietypowe sytuacje na drodze. Specjalne czujniki nieustannie monitorują poziom gazów (dwutlenek azotu i dwutlenek węgla), przejrzystość i temperaturę powietrza oraz prędkość wiatru. W razie potrzeby uruchamiane są specjalne dmuchawy. Na terenie całego obiektu jest wzmocniony sygnał komórkowy. Ponadto komunikaty bezpieczeństwa od dyspozytora, kierowca usłyszy w swoim samochodowym radiu.

Każda nitka tunelu ma dwa pasy ruchu po 3,5 m każdy oraz trzymetrowy pas awaryjny. Wzdłuż każdej ściany tunelu znajdują się drogi ewakuacyjne o szerokości 1,2 m. Tunel posiada także 11 przejść ewakuacyjnych (rozmieszczonych co ok. 200 m.), w tym jedno przejście (zlokalizowane w środku tunelu), które umożliwia przejazd służb ratowniczych. Jednocześnie co ok. 100 m. znajdziemy nisze alarmowe i hydrantowe, wyposażone w podstawowy sprzęt gaśniczy oraz szklane koce. Specjalne drzwi w niszach zapewniają ochronę przed hałasem i innymi czynnikami, takimi jak pożar.

Efektem stale rosnącej liczby tuneli w Polsce jest opracowanie w lipcu 2023 roku przez specjalistów GDDKiA dokumentu pt. ”Opis potrzeb i wymagań dla tuneli drogowych”. Dokument ten określa wymagania między innymi w zakresie systemu wentylacji, drążenia, systemów sterowania ruchem, nawierzchni, a także systemów przeciwpożarowych. Jego autorzy przekonują, że przyjęcie jednolitych wymogów pozwoli na opracowanie optymalnych projektów tuneli w oparciu o zdobyte doświadczenia i aktualną wiedzę techniczną.

Zawarte w tym dokumencie wytyczne mogą być w przyszłości cennym wkładem do obwiązujących przepisów. Obecne prawo w tym zakresie opiera się na bowiem na Dyrektywie 2004/54/WE z 29 kwietnia 2004 r., Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. oraz Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 30 maja 2000 r. Przepisy te określają
wprawdzie warunki techniczne dla drogowych obiektów inżynierskich, jednak jak wskazują eksperci, nie uwzględniają wszystkich nowoczesnych rozwiązań gaśniczych, które mogłyby znacząco podnieść poziom bezpieczeństwa.

- Jednym z takich rozwiązań jest np. zastosowanie wysokociśnieniowej mgły wodnej. Do jej upowszechnienia przyczynił się m.in. Protokół Montrealski, który doprowadził do wycofania z użycia halonu. Obecne projektowane i wykonywane systemy gaszenia za pomocą wysokociśnieniowej mgły wodnej to technologia skuteczna i sprawdzona, potwierdzona pełnowymiarowymi testami pożarowymi, wykonywanymi we współpracy z akredytowanymi laboratoriami, takimi jak IBS, VdS, SINTEF, PAVUS. Mgła wodna jest skuteczna nawet przy ekstremalnie wysokich obciążeniach ogniowych (do 200 MW) oraz przy temperaturze pożaru przekraczającej 1000°C – mówi Krzysztof Majcher -ekspert w zakresie systemów ppoż. w SPIE BTS.

• W tunelu nigdy nie wolno zatrzymywać się bez wyraźnej potrzeby, zawracać czy jechać pod prąd.
• Jeśli po wjeździe do tunelu zauważysz, że Twoje auto płonie – wtedy zatrzymaj się i spróbuj ugasić pojazd. Warto skorzystać z podręcznego sprzętu gaśniczego oraz szklanych kocy, umieszczonych na ścianach tunelu.
• Jeśli pożar jest zbyt duży, opuść pojazd zostawiając kluczyk w stacyjce oraz wezwij pomoc przez system łączności.
• Słuchaj i stosuj się do poleceń dyspozytora.