Świat zachwycony szkołą ze Śląska. Powstała na nowo z powodu szkód górniczych i dostała "Oscara architektury"

Szkoła Podstawowa nr 17 w Rudzie Śląskiej wygląda niczym wyjęta z kadru amerykańskiego serialu o życiu nastolatków. Nowy budynek szkoły jest faktycznie na miarę XXI w. Dzięki oddzielnym wejściom, każda ze stref działa niezależnie. W części przedszkolnej są 4 sale dla przedszkolaków, natomiast w części szkolnej 20 sal lekcyjnych dla uczniów klas 1-8.

Każda klasa ma swój indywidualny dziedziniec. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwala na zrównoważone oświetlenie sal lekcyjnych naturalnym światłem przez cały dzień. Umożliwi to także prowadzenie części zajęć na zewnątrz, a dodatkowo uczniowie będą mogli kreować przestrzeń wewnętrznych ogródków.

Nowy gmach SP 17 bez wątpienia należy dziś do najciekawszych realizacji architektonicznych w Rudzie Śląskiej. Mimo że został oddany do użytku dopiero w ubiegłym roku, już zyskał uznanie na arenie międzynarodowej. Szkoła zdobyła właśnie prestiżowe wyróżnienie - została finalistką konkursu World Architecture Festival, zwanego nie bez powodu "Oscarami architektury".

World Architecture Festival (WAF) to jedno z najważniejszych i najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie architektury. Co roku gromadzi architektów, projektantów, urbanistów i inwestorów z całego świata. Do konkursu napływa ponad tysiąc zgłoszeń, z których setki trafiają do ścisłego finału i prezentowane są przed międzynarodowym jury. Rywalizacja odbywa się w wielu kategoriach: od zrealizowanych budynków i koncepcji przyszłości, po projekty krajobrazowe i wnętrzarskie.

W tegorocznej edycji do finału w kategorii „ukończony budynek – szkoła” zakwalifikował się projekt Szkoły Podstawowej nr 17, zlokalizowanej w bielszowickiej części Rudy Śląskiej.

– Z radością przyjąłem wiadomość, że budynek SP nr 17 im. prof. Jana Karskiego w Bielszowicach, zaprojektowany przez rudzkie biuro TKHolding – Architecture, został finalistą World Architecture Festival, którego finał odbędzie się w listopadzie w Miami! To ogromne wyróżnienie nie tylko dla autorów projektu, ale i dla całego naszego miasta – podkreślił Michał Pierończyk, prezydent Rudy Śląskiej – Stawiamy na nowoczesne, funkcjonalne rozwiązania w edukacji, a ta nominacja potwierdza, że możemy być wzorem także w skali światowej. Gratuluję architektom i wszystkim zaangażowanym w powstanie tego wyjątkowego miejsca - dodawał.

Dla TKHolding to już trzecie wyróżnienie w historii WAF. W 2019 roku ich Wodny Park Tychy został doceniony w kategorii „Production, Energy & Recycling”, a w 2024 – Fabryka Wody w kategorii „Sport”.

– Udział w finale tak prestiżowego konkursu dowodzi, że architektura wyrastająca z lokalnych potrzeb i wyzwań potrafi rezonować na światowej scenie. WAF rok w rok nagradza biura pokroju Foster + Partners, UNStudio, MVRDV, Renzo Piano Building Workshop czy Zaha Hadid Architects – tym bardziej cieszy nas, że staniemy obok nich. – komentują projektanci.

Pod ulicą Szkolną w Bielszowicach przez wiele dekad prowadzono wydobycie węgla. Tutejsza kopalnia była miejscem pracy całych pokoleń mieszkańców, a szkoła stojąca przy tej ulicy służyła społeczności już od 1963 roku. Mimo przekształceń i upływu lat, gmach opierał się szkodom górniczym, aż do momentu, gdy deformacje gruntu zagroziły bezpieczeństwu.

Stary budynek, wzniesiony w technologii prefabrykowanej w czasach PRL-u, uległ poważnym uszkodzeniom. Eksploatacja górnicza doprowadziła do osiadania terenu, co skutkowało przechyłami sięgającymi nawet 5%. W praktyce oznaczało to m.in. trudności z otwieraniem drzwi, przechylone korytarze i problemy w stołówce. Władze miasta zdecydowały się więc na radykalny krok - budowę nowej szkoły od podstaw.

Nowy budynek SP 17 to przykład architektury modularnej, dostosowanej do lokalnych warunków geotechnicznych. Zamiast jednej zwartej bryły powstały oddzielne, parterowe segmenty, z których każdy stanowi niezależną salę lekcyjną. Dzięki temu ewentualne przyszłe ruchy gruntu nie będą miały wpływu na całą konstrukcję.

– Rozwiązania projektowe były konsultowane z nauczycielami i rodzicami, aby zapewnić optymalne warunki do nauki i pracy – podkreśliła wiceprezydent miasta Anna Krzysteczko, odpowiedzialna za oświatę.

Pomiędzy segmentami powstały zielone dziedzińce i atria, które sprzyjają odpoczynkowi, integracji oraz kontaktowi z naturą. Projekt ukończono w ekspresowym tempie, od momentu ogłoszenia przetargu do przygotowania dokumentacji minęły zaledwie trzy miesiące. W trakcie budowy prowadzono stały monitoring geodezyjny. Współpraca z geologami, geodetami i przedstawicielami kopalni pozwoliła skutecznie reagować na zmiany w gruncie.

Koszt budowy nowej szkoły wyniósł ponad 35 mln zł. Projekt uzyskał wsparcie finansowe z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (5,2 mln zł) oraz z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (4 mln zł). Dodatkowe środki przeznaczono na zagospodarowanie terenu, budowę dróg dojazdowych, parkingów i ogrodzeń. Prace wykończeniowe pochłonęły kolejne 4 mln zł – z czego 1 mln zł to wyposażenie kuchni, 2,5 mln zł meble, a ponad 500 tys. zł – systemy wentylacji i klimatyzacji (również dofinansowane przez Metropolię).

Nowa Szkoła Podstawowa nr 17 w Bielszowicach to coś więcej niż odpowiedź na problemy wynikające z działalności górniczej. To dowód na to, że dzięki odważnej wizji i dobrej współpracy można przemienić zdegradowany teren w nowoczesną, przyjazną przestrzeń dla młodych ludzi. To inwestycja, która patrzy w przyszłość.