To może zmienić sposób myślenia młodych. Nowość w szkołach od września
Edukacja obywatelska zamiast HiT-u od września 2025 roku
Edukacja obywatelska będzie obowiązkowym przedmiotem, który zastąpi przedmiot historia i teraźniejszość. Wejdzie do szkół od 1 września 2025 roku.
Wiceszefowa MEN podkreśliła, że edukacja obywatelska będzie przedmiotem, który nauczy młodych skutecznie unikać dezinformacji, poruszać się w systemie państwa i korzystać z instrumentów reprezentujących ich prawa. "Potrzebujemy przedmiotów, które będą budować nasze kompetencje życia codziennego. Potrzebujemy praktyki, potrzebujemy pracy zespołowej, potrzebujemy budowania relacji" - zaznaczyła.
Wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur podkreślił, że edukacja obywatelska potrzebna jest, aby kształtować odpowiedzialne, znające prawo społeczeństwo.
– Mamy też głęboką świadomość tego, jak potrzebna jest tego rodzaju edukacja w obliczu współczesnych zagrożeń dla demokracji liberalnej na całym świecie – dodał.
Nowa podstawa programowa: mniej teorii, więcej działania
Prezes Fundacji Centrum Edukacji Obywatelskiej dr Jędrzej Witkowski, koordynator zespołu opracowującego podstawę programową przedmiotu, podkreślił - powołując się na wyniki badań, przeprowadzonych przez ICCS w 2022 roku - że polscy uczniowie bardzo dobrze rozumieją sferę społeczną. Zauważył jednak, że choć polscy uczniowie wykazują zrozumienie w tym obszarze, to bardzo źle oceniają system polityczny. "Tylko co trzeci uczeń zgadza się ze stwierdzeniem, że polski system polityczny działa dobrze" - zaznaczył. Dodał, że prawie połowa uczniów odpowiedziała, że członkowie parlamentu dobrze reprezentują ogół obywateli, natomiast co czwarty uważa, że dobrze reprezentują oni młodych ludzi.
– Chcemy żeby to był przedmiot, który jest odpowiedzią na takie poczucie marginalizacji młodych ludzi w sferze społecznej i alienację polityczną – podkreślił.
Według eksperta, podstawa programowa przedmiotu ma być praktyczna i budować wśród uczniów zaangażowanie obywatelskie. Głównymi celami edukacji obywatelskiej będą zrozumienie sfery społecznej, zainteresowanie nią i zaangażowanie w tym obszarze.
Trzema równoważnymi elementami przedmiotu mają być: wiedza i umiejętności zawarte w wymaganiach szczegółowych, działania obywatelskie oraz projekt edukacyjny.
Uczniowie będą działać: projekty, debaty, symulacje
Podstawa programowa - jak wyjaśnił - składa się z 45 wymagań szczegółowych oraz dodatkowych 7 wymagań fakultatywnych, które wybierze nauczyciel. W przypadku szkół branżowych I stopnia będzie to natomiast 31 obowiązkowych wymagań i 7 z 27 fakultatywnych. To spadek w porównaniu do 127 wymagań w ramach przedmiotu który od 1 września zniknie z podstawy programowej - Historii i Teraźniejszości. Witkowski zaznaczył, że celem takiego rozwiązania jest udostępnienie nauczycielom i uczniom czasu na praktykę.
Witkowski podkreślił, że wymagania szczegółowe dzielą się na działy: ja i społeczeństwo, szkoła jako wspólnota, społeczność lokalna i regionalna, demokracja i prawo, Polska – władza, świat polityki i sfera publiczna, Polska w Europie, świat globalnych zależności. W ramach tych działów uczniowie będą uczyć się m.in.: o mowie nienawiści, mechanizmach partycypacji w szkole, praworządności, sprawach urzędowych, zasadach państwa prawa, zagrożeniach dla demokracji, prawach człowieka czy procesie legislacyjnym. Według eksperta, z 45 wymagań obowiązkowych „23 dają pretekst do realizacji edukacji prawnej”.
Ponadto każdy uczeń będzie musiał w ramach przedmiotu wybrać i zrealizować cztery, a w przypadku szkół branżowych trzy prawdziwe działania obywatelskie. To np. wzięcie udziału w debacie, przygotowanie pikiety czy przeprowadzenie symulacji obrad lub wyborów.
Uczniowie będą musieli również zrealizować projekt edukacyjny.
– Tutaj też jest ogromna przestrzeń do edukacji prawnej. Projekt badawczy to może być analiza przestrzegania jakiegoś konkretnego prawa człowieka. To może być analiza kontrowersji wokół stanu praworządności w Polsce –podkreślił Witkowski.
Ekspert zaznaczył również, że edukacja obywatelska będzie przedmiotem neutralnym. Wyjaśnił, że przedmiot nie będzie przekonywać do konkretnych rozwiązań czy poglądów politycznych. Ma natomiast zagwarantować szansę na zrozumienie problemów społeczeństwa i zapewnić młodym dostęp do rzetelnej wiedzy oraz umiejętności.
Edukacji obywatelskiej będą się uczyć uczniowie w klasach II i III liceum ogólnokształcącego, klasach II–IV technikum i w klasach II i III branżowej szkoły I stopnia.
