Warszawa: Maskarada i groteska. Nowa wystawa w Muzeum Narodowym

Najnowsza wystawa w Muzeum Narodowym, którą można podziwiać od 3 października, to zestawienie dwóch znaczących artystów przełomu XIX i XX wieku, poruszających problematykę maskarady, teatru i cyrku, sennych marzeń, erotyki i śmierci. Ensor i Wojtkiewicz nie spotkali się nigdy fizycznie, ale podobnie odczuwali i opisywali świat. Obaj pokazują świat na opak - zarazem absurdalny i boleśnie prawdziwy.

James Ensor to belgijski mistrz groteski. Zakorzeniony w folklorze Ostendy, malował wizje karnawałowego szaleństwa, pełne masek, parad i barwnego chaosu. Operował ostrymi kolorami i deformacją postaci. Natomiast bardziej liryczny Wojtkiewicz tworzył melancholijne obrazy dzieciństwa, szaleństwa i śmierci. Jego postaci to ożywione lalki, istoty na granicy jawy i snu, wyobcowane, często wykluczone.

Ekspozycja powstała dzięki współpracy Polski z regionem Flandrii w Belgii. Polska publiczność może podziwiać wyjątkowe dzieła, które nigdy wcześniej nie opuściły Belgii. Na wystawie znalazły się także obrazy z kolekcji polskich muzeów - Muzeów Narodowych w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie czy Muzeum Sztuki w Łodzi.

Dzieła Ensora i Wojtkiewicza uzupełniają kontekstowo prace innych artystów epoki m.in. Jacka Malczewskiego, Wojciecha Weissa, Olgi Boznańskiej czy Leona Wyczółkowskiego. Narrację wystawy dopełniają teatralne kukiełki, maski i stroje karnawałowe, a także instalacja dźwiękowa z poematem Jarosława Mikołajewskiego, zamówionym i napisanym specjalnie na tę okazję.

Tytuł ekspozycji przewrotnie odsyła do "czarnego humoru" i "czarnej komedii", które w ironiczny sposób podejmują tematy ponure i mroczne.

"Czarny karnawał" staje się zarazem kluczem interpretacyjnym - metaforą świata na opak, zawieszonego pomiędzy absurdem a melancholią, gdzie współistnieją rozpacz i humor, śmierć i witalność. Wyrazista scenografia - śmiałe kolory i teatralne odniesienia - prowokuje widzów do odkrywania świata groteski i jego nieoczywistych znaczeń - tłumaczą kuratorzy wystawy.

Wystawa została podzielona na sześć przestrzeni:

• "Lalki, szopka, podłe maski" - wprowadza w świat masek i kukiełek, które inspirowały obu twórców;
• "Zielony Balonik" - oddaje klimat krakowskiego kabaretu, w którym dojrzewała artystyczna osobowość Wojtkiewicza;
• "Karnawał" - eksploruje belgijskie tradycje, pokazując źródła inspiracji Ensora;
• "Na wiec!" - ukazuje społeczne zaangażowanie artystów, ich ostrą jak brzytwa satyrę;
• "Z dziecięcych póz" - prezentuje dzieciństwo jako przestrzeń niepokoju;
• "Thanatos" - to część wystawy, w której motyw śmierci staje się ostatnim aktem karnawału.

W jednej z sal znajduje się otwarta przestrzeń twórcza, gdzie każdy może wystawić swoje przedstawienie w teatrzyku cieni.

Wystawę będzie można oglądać do 11 stycznia 2026 roku.

• poniedziałek: nieczynne
• wtorek: 10.00-18.00 (wstęp do muzeum na ekspozycje stałe jest bezpłatny)
• środa: 10.00-18.00
• czwartek: 10.00-18.00
• piątek: 10.00-20.00 (od 17.00 zniżka 50% na wszystkie bilety)
• sobota: 10.00-18.00
• niedziela: 10.00-18.00