Woj. lubuskie: Aleja tornad. Tych zjawisk będzie więcej
Około 30 trąb powietrznych w Lubuskiem i blisko 682 w Polsce
Zacznijmy od tego, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat tylko w Polsce, a co za tym idzie również w województwie lubuskim, odnotowano około 682 mniejszych lub większych trąb powietrznych (w naszym regionie około trzydziestu). Ostatnia trąba powietrzna w woj. lubuskim pojawiła się pod koniec 2022 roku. Działo się to 17 lutego w okolicach Skwierzyny.
W całym 2020 roku wystąpiło w Polsce 15 trąb powietrznych. W 2021 i 2022 takich zjawisk odnotowano 33, w 2023 roku mieliśmy ich 19, w 2024 - 21, a do 14 lipca 2025 - 4.
Na jej podstawie można wysnuć wniosek, że powstawanie tych zjawisk rozłożone jest niemal równomiernie w całym kraju. To oczywiście mylne wrażenie, bo na niektórych terenach ta częstotliwość jest większa. Inaczej powinniśmy również odczytywać skalę konkretnego zjawiska - niektóre z nich wyrządziły ogromne szkody na terenie, gdzie występowały.
- Szacujemy, że schodzi u nas średnio do kilkunastu tornad rocznie. Nie są one oczywiście tak silne, jak największe tornada np. w USA, ale i tak mogą wyrządzić zniszczenia - mówił dla Onetu Piotr Żurowski, rzecznik Polskich Łowców Burz. - Generalnie nie jest tak, że jakiś region Polski jest o wiele bardziej zagrożony od innego. Trochę więcej gwałtownych burz i tornad występuje w województwach kujawsko-pomorskim, łódzkim, śląskim, ale te różnice są naprawdę nieduże - dodaje.
Skąd wzrost występowania trąb powietrznych?
Nasilająca się częstotliwość występowania trąb powietrznych na naszych terenach zdaniem badaczy może mieć związek ze zmianą klimatu i efektem cieplarnianym. Oczywiście te najbardziej widowiskowe tornada kojarzone są głównie z rejonami USA m.in. za sprawą filmów dokumentalnych, bądź katastroficznych, ale nie oznacza to, że powstające w Polsce czy samym Lubuskiem trąby powietrzne niosą mniejsze zniszczenie. Wielokrotnie pisaliśmy o połamanych drzewach, zerwanych dachach, zniszczonych ogrodzeniach, a nawet całych gospodarstwach na skutek wystąpienia tego zjawiska.
Czy jest się czego bać?
I tak i nie... Każda nawałnica niesie ryzyko - zarówno dla ludzi (szczególnie jeśli chodzi o zdrowie/życie), jak i dla ich dobytku. Choć tornada są zjawiskami trudnymi do przewidzenia z wyprzedzeniem, meteorolodzy potrafią zidentyfikować warunki sprzyjające ich występowaniu. Otóż gdy modele pogodowe wskazują na możliwość rozwoju superkomórek burzowych, warto zachować szczególną ostrożność. Tego typu formacje mogą przynieść nie tylko trąby powietrzne, ale również intensywne opady, gradobicie i bardzo silny wiatr. Wydane ostrzeżenia nigdy nie są bezpodstawne – należy traktować je poważnie.
Tworzenie się komórek burzowych na żywo: W Polsce doświadczyliśmy najgroźniejszych tornad
W Polsce zdecydowana większość tornad osiąga umiarkowaną, choć wciąż groźną siłę — odpowiadają one drugiemu poziomowi w skali Fujity (F2) oraz czwartemu w skali Torro (T4). Skale te różnią się podejściem: Fujita klasyfikuje trąby powietrzne według stopnia zniszczeń, natomiast Torro opiera się na prędkości wiatru. Tornado o sile F2 potrafi z łatwością zrywać dachy, przewracać wagony kolejowe i łamać potężne drzewa. Z kolei T4 to wiatry wiejące z prędkością od 185 do 220 km/h — wystarczająco, by zdemolować wszystko, co znajdzie się na ich drodze, szczególnie na otwartych przestrzeniach.
Historia pogodowa Polski zna tego typu silne zjawiska. 15 sierpnia 2008 roku doszło do wyjątkowo silnego tornada, którego moc lokalnie oceniono na F4/T8, a oficjalne dane Europejskiej Bazy Danych o Gwałtownych Zjawiskach (ESWD) wskazują na F3/T7. Istnieje również niepotwierdzona relacja o możliwym poziomie F5 z 1931 roku, jednak brak twardych danych i podejrzenia znacznego przeszacowania prędkości wiatru nie pozwalają uznać tego przypadku za oficjalny. Wyjaśnijmy jeszcze, że tornado o sile F5 to żywioł bezlitosny siejący totalne zniszczenie.
Czym jest tornado i trąba powietrzna?
W prostych słowach mamy tutaj do czynienia z gwałtowną i silną kolumną wirującego powietrza. Wirujące powietrze, czyli tak zwany "lej", który możemy zaobserwować, łączy się u dołu z ziemią, zaś u góry z podstawą cumulonimbusa. I to właśnie ta dolna część leja stykająca się z powierzchnią naszej planety jest najbardziej niebezpieczna ze względu na bezpośrednie oddziaływanie na człowieka i otoczenie. Im większa siła tornada, tym większe elementy mogą zostać przez nie "zassane", np. samochody, ogrodzenia, fragmenty domów. Wszystko, co dla nas wydaje się trwałe i stabilne, w spotkaniu z tym zjawiskiem nie ma najmniejszych szans. Właśnie dlatego najlepszą opcją ochrony przed tym zjawiskiem pogodowym jest m.in. schron pod ziemią.
Jak powstaje tornado?
Aby powstało tornado, muszą być spełnione określone warunki atmosferyczne. Mowa tutaj m.in. o gwałtownych różnicach temperatur, kiedy zderzają się masy ciepłego i zimnego powietrza. Do tego wszystkiego dochodzi silny wiatr, którego kierunek także nie jest przypadkowy. Tornado jest zjawiskiem powstającym w formującej się chmurze deszczowej zwanej cumulonimbusem.
"Tworzy się w prądach wstępujących w rozwijających się chmurach (cumulonimbus, cumulus congestus lub czasem cumulus). Tornada mogą tworzyć się gdziekolwiek rozwija się burza. Powstają, gdy prąd wstępujący jest wystarczająco silny, ciepłe i wilgotne powietrze wykazuje niestabilność blisko powierzchni ziemi i występują horyzontalne zmiany kierunku wiatru". Warto zaznaczyć, że najbardziej niszczycielskie tornada, gdzie prędkość wiatru sięgać może nawet 450 km/h, kształtują się przede wszystkim w tak zwanych superkomórkach, czyli chmurach burzowych. Na szczęście w Polsce tego typu zjawisk nie doświadczamy.
Trzeba jednak mieć świadomość, że zjawiska pogodowe, którym są tornada, występują na całym świecie i o każdej porze roku.
